کهیر مزمن در کودکان عارضه‌ای رایج است. در واقع کهیر یک واکش آلرژیک است که سیستم ایمنی بدن بخاطر مصرف بعضی داروها و غذاها از خود نشان می‌دهد. در محل این عارضه لکه‌های قرمز رنگ همراه با تورم و خارش دیده می‌شود. علاوه‌برآن کودک دچار سرگیجه، اشکال در تنفس، اسهال و دیگر علائم واکنش آلرژیک می‌گردد. به طور معمول کهیر پس از به وجود آمدن ظرف چند ساعت تا چند روز باید رفع شود اگر نشد به صورت کهیر مزمن در کودکان ممکن است تا ماه ها روی پوست آن‌ها ماندگار شود.
اگر شما متوجه این موضوع شده‌اید که روی سطح پوست کودکتان لکه‌های قرمز رنگ متورم همراه با خارش ایجاد شده است و شک کرده‌اید که ممکن است کهیر باشد یا عارضه پوستی دیگر پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آنچه که در این مطلب می‌خوانید:
- کهیر چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
- چه زمانی می‌گویند که کهیر کودک مزمن شده است؟
- از روی چه علائمی به وجود کهیر در کودکان شک کنیم؟
- چگونه کهیر مزمن در کودکان را از سایر بیماری‌های پوستی افتراق دهیم؟
- کهیر مزمن در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
- آیا درمان خانگی برای کهیر وجود دارد؟
کهیر چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
کهیر در اصلاح انگلیسی (Urticaria or Hives) برجستگی‌های قرمز رنگ پوستی هستند که ناگهان روی پوست ظاهر می‌شود. در بزرگسالان هم دیده شده ولی در کودکان شایع است و ممکن است هر جایی از بدن آن‌ها ظاهر شود اما به طور معمول شکم، قفسه سینه و پشت آن‌ها درگیر می‌شود.
کهیر یک نوع واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد آلرژن است. زمانی که بدن با یک ماده آلرژن مانند گرده گل، نیش یک حشره، غذا یا دارویی خاص برخورد می‌کند پاسخ سیستم ایمنی آزاد کردن هیستامین است.
هیستامین ماده آلرژنی که بدن با آن مواجه شده را از بین می‌برد؛ اما اثر تحریکی روی بعضی از بافت های بدن از جمله رگ‌های خونی دارد. در نتیجه رگ‌های خونی دچار انبساط شده و می‌ترکند. نشت پلاسما به بیرون باعث ایجاد لکه‌های قرمز روی سطح پوست می‌گردد.
شایع‌ترین آلرژن‌های ایجاد کهیر شامل:
- نیش حشراتی مثل زنبور، مورچه یا پشه
- غذاهایی که ممکن است کودک با مصرف آن‌ها کهیر بزند شامل تخم مرغ، شیر، سویا، گندم، ماهی، صدف، گردو می‌باشد.
- گرده گل
- تغییر درجه حرارت بدن
- بعضی از داروها مانند پنی سلین
- بعضی از مواد شوینده مثل شامپو بدن یا صابون ها
- استرس و اضطراب زیاد
چه زمانی می‌گویند که کهیر کودک مزمن شده است؟
کهیر معمولا دو حالت دارد: حاد یا مزمن. که این دسته‌بندی بر اساس زمان بروز تا بهبودی ایجاد شده است. کهیر در کودکان میتواند حاد باشد که اغلب طی چند ساعت تا چند روز از بین می‌رود یا میتواند مزمن شود و بیش از شش هفته طول بکشد که به دلیل خود ایمنی یا عفونت مزمن زمینه ای ایجاد می‌شود. کهیر حاد شایع‌تر از کهیر مزمن در کودکان است.
کهیر مزمن خود دو نوع دارد:
خود به خودی:
زمانی که لکه‌ها بدون محرک خاصی رخ می‌دهد، در واقع محرک قابل شناسایی نیست و فقط باید به دنبال درمان مناسب آن بود.
القایی:
زمانی ایجاد می‌شود که لکه‌ها با یک محرک خاص ایجاد می‌شود مثلا تغییر درجه حرارت بدن.
از روی چه علائمی به وجود کهیر در کودکان شک کنیم؟
تقریبا 15 درصد از همه کودکان زیر 10 سال حداقل یک بار دچار کهیر حاد می‌شوند. این خطر برای پسران کمتر از دختران است. با این حال، اگر کودک آتوپیک باشد( آسم، درماتیت و آلرژی داشته باشد) این خطر حدود 20 درصد است.
کهیر روی پوست روشن، صورتی مایل به قرمز و روی پوست تیره، بنفش به نظر میرسد. کهیر ممکن است بروز پیدا کند و از بین برود، کوچک یا بزرگ باشد، چند دانه تک باشد یا به صورت گروهی ظاهر شده سطح وسیعی از پوست را در بر گیرد.
همانطور که اشاره کردیم لکه‌های قرمز با تورم (آنژیوادم) همراه با خارش نشانه اصلی کهیر هستند. دیگر نشانه‌های این بیماری به شرح زیر است:
- احساس سرگیجه و منگی
- سوزش
- تورم به خصوص در لب، زبان و پلک ها همراه با احساس درد
- اشکال در تنفس یا بلع
- اسهال
- تب
چگونه کهیر مزمن در کودکان را از سایر بیماری‌های پوستی افتراق دهیم؟
به دلیل شباهت کهیر با طیف وسیعی از بیماری‌های پوستی در ادامه به توضیح مواردی می‌پردازیم که ممکن است با کهیر اشتباه گرفته شوند:
اگزما یا درماتیت آتوپیک:
اگزما در نوزادان نوعی ضایعه طولانی مدت است که پوست ملتهب، قرمز، پوسته پوسته، به نظر میرسد. درماتیت بسیار طولانی‌تر از کهیر روی پوست باقی می‌ماند.
پسوریازیس یا سوریازیس یا صدفک پوست:
نوعی بیماری خودایمن است که در آن سلول‌های سیستم ایمنی به پوست حمله کرده، پوست ملتهب و قرمز شده پوسته‌های خاکستری رنگ روی آن را می‌گیرد و خارش بسیار شدیدی ایجاد می‌شود.
واسکولیت کهیر:
شایع نیست اما لکه ها بیشتر از 24 ساعت روی سطح پوست می‌مانند و پوست رنگ کبودی به خود می‌گیرد.
پیتریازیس روزه آ:
نوعی راش که به طور معمول در نوجوانان ایجاد می‌شود به صورت یک دایره در قفسه سینه یا پشت و شکم شروع شده و بسیار خارش دارد البته این بیماری نیاز به درمان نداشته پس از ده دهفته خود به خود بهبود می‌یابد.
لیکن پلان:
بیماری خود ایمن است که به طور معمول در افراد میانسال ایجاد می‌شود، لکه‌های پوستی بنفش همراه با خارش هستند که عارضه خاصی نداشته پس از مدتی خود به خود بهبود می‌یابد.
کهیر مزمن در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
بیشتر کهیرها خود به خود از بین رفته و نیازی به درمان ندارند اما اگر کودک شما در واکنش به یک ماده آلرژن که هر چیزی میتواند باشد درگیر کهیر با سطح بسیار گسترده شده و بد حال به نظر میرسد یعنی علائم شوک آنافیلاکسی از جمله تب، تورم لب و پلک ها، اسهال، اشکال در تنفس و بلع دارد سریعا به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان کهیر مزمن در کودکان نیاز به آزمایش پوستی برای تعیین حساسیت غذایی یا دارویی، آزمایش خون برای بررسی بیماری‌های ژنتیکی زمینه‌ای وجود دارد.
در بیشتر موارد پزشک داروی آنتی‌هیستامین مثل سیتریزین یا نئوتادین را تجویز می‌کند که در چندسال گذشته نئوتادین بازده بسیار بالایی را در ایران داشته است.
آیا درمان خانگی برای کهیر وجود دارد؟
برای اینکه به کودک خود کمک کنید تا هرچه سریع تر بهبود یابد او را از گرما دور نگه دارید. استفاده از حمام آب خنک همراه با بلغور جو دو سر برای التیام ضایعات بهترین گزینه است. خانه را خنک نگه دارید. در هنگام استحمام کودک خود از صابون های معطر استفاده نکنید و لباس های تنگ و چسبان به او نپوشانید.
کهیر مزمن در کودکان در یک نگاه
کهیر واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد آلرژن است که به صورت لکه‌های قرمز برجسته همراه با خارش روی سطح پوست ظاهر می‌شود. کهیر دو حالت دارد، حاد و مزمن. که نوع حاد در کودکان شایع‌تر بوده و بعد از چند ساعت تا چند روز بهبود می‌یابد. اما کهیر مزمن ناشی از یک محرک خاص است که با انجام آزمایشات حساسیتی که پزشک متخصص اطفال انجام می‌دهد نوع ماده آلرژن تحریک کننده شناسایی می‌شود.
به طور معمول کهیر با سایر مشکلات پوستی اشتباه گرفته می‌شود که در مقاله به آن ها اشاره کرده‌ایم اما توجه به این نکته ضروری است که ظاهر کهیر کمی غلط انداز بوده اما در بیشتر کودکان علامت خاصی ایجاد نمی‌کند و تقریبا همه این کودکان بدون هیچ جای زخمی بهبود مییابند.