اگزما در نوزادان چیست؟
اگزما یک نوع بیماری پوستی خشک، همراه با خارش است که با علائم و برجستگی‌های قرمزرنگ خود را نشان می‌دهد و حالتی پوسته پوسته دارد. بعضی مواقع ضایعات همراه با مایعات ترشح می‌شود که سبب عفونت و خارش می‌شود. بروز اگزما در نوزادان از سن دو ماهگی آغاز می‌شود. ممکن است دلیل آن ارثی باشد، اما این اختلالات واگیردار نیست. بیشتر در دوران نوزادی دیده می‌شود و در ۶۵ درصد از مواقع در بین کودکان تا ۱۲ ماه اول پس از تولد دیده می‌شود. اگزما در نوزادان خود به‌تنهایی عارضه‌های عفونی نیست، خاراندن و خراش روی پوست زمینه را برای نفوذ باکتری‌ها فراهم کرده و زمینه‌ساز عفونی‌شدن آن می‌شود.
چه قسمت‌هایی دچار اگزما در نوزادان می‌شوند؟
در بیشتر مواقع نواحی گونه‌ها، گردن، قفسه سینه، آرنج و زانوها دچار اگزما می‌شوند.
- نوزادان تا سن ۶ ماهگی: اگزما در نوزادان تا 6 ماهگی در نواحی گونه، صورت، چانه، پیشانی و پوست صورت دیده می‌شود؛ گاهی به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت می‌کند. در محل پوشک نوزاد که منطقه‌ای مرطوب است کمتر دیده می‌شود. بعد از بروز این عارضه پوست کودک قرمز شده و علائم بی‌قراری و گریه زیاد مشاهده می‌شود.
- نوزادان ۶ تا ۱۲ ماهگی: در این سن اگزما در نوزادان بیشتر در نواحی آرنج و زانوها دیده می‌شود، مخصوصاً نواحی‌ای که در معرض غلتیدن و سائیدگی قرار دارند. اگر در اثر خارش و سایش دچار عفونت شود یک پوسته زرد‌رنگ یا برآمدگی چرکین روی پوست مشاهده می‌شود.
دلایل اگزما در نوزادان
به‌طور دقیق دلیل مشخصی برای اگزما در نوزادان بیان نشده است، اما این عارضه بیشتر به دلیل عوامل ژنتیک و محیطی به وجود آمده و تشدید می‌شود. نوزادانی که در خانواده آن‌ها سابقه مبتلا‌شدن به آسم، تب یونجه و اگزما وجود داشته است، بیشتر در معرض این خطر هستند. اگزما در نوزادان به دلیل ایجاد اختلال در سیستم ایمنی به‌وجود آمده و فرآیند مرطوب‌سازی پوست را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. عواملی نیز وجود دارند که به‌عنوان محرک، کودک را در زمینه اگزما تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و سبب تشدید آن می‌شوند:
- آلاینده‌های محیط، گرد و غبار و موی حیوانات خانگی.
- مصرف غذاهای آلرژی‌زا مانند تخم‌مرغ، بادام‌زمینی و سویا. برای دانستن آلرژی‌های غذایی کودکان کلیک نمایید.
- تماس پوست بدن با الیاف مصنوعی، لباس‌های بافته‌شده یا پوشاک از جنس پشم.
- قرارگیری در معرض دود سیگار.
- قرارگیری در معرض مواد خوشبو‌کننده، عطر، رایحه خوشبو‌کننده محیط و شوینده‌های معطر که با لباس تماس پیدا می‌کنند.
- خشکی زیاد هوای محیط و گرما.
- عفونت‌های پوستی.
هر زمان که کودک و نوزاد دچار بثورات پوستی، قرمزشدن پوست، خشکی پوست و خارش شود به احتمال فراوان دچار اگزما شده است.
درمان اگزما در نوزادان
در زیر روش‌هایی که باعث بهبود اگزما در کودک دلبند شما می‌شود بیان شده است:
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها
مرطوب‌کننده‌هایی با درصدهای مختلف از چربی و آب وجود دارند. برای اگزما در نوزادان انواع مرطوب‌کننده چرب مناسب‌تر است. انواع مرطوب‌کننده‌ها و پماد‌ها مخصوص این کار باید به مقدار حجم کافی و حداقل روزی دو بار روی پوست قرار گیرند. پس از استحمام نوزاد استفاده از مرطوب‌کننده‌ها بسیار مناسب است. این پماد‌ها سبب بروز سوزش نمی‌شوند، اما در بعضی مواقع مواد نگه‌دارنده درون آن‌ها سوزش‌های کمی در نواحی خراشیده ایجاد می‌کند.
پمادهای استروئیدی
اگزما‌های خفیف در بسیاری از مواقع با پمادهای سبک استروئیدی درمان می‌شود. اما در مواقع شدید استفاده از پمادهای قوی‌تر استروئیدی توصیه می‌شود تا عارضه اگزما در نوزاد به‌خوبی کنترل شود. این پماد‌ها با نام پمادهای موضعی کورتیکو استروئیدی شناخته می‌شوند. پماد‌هایی بی‌خطر هستند و با مشورت پزشک بهترین نوع آن انتخاب می‌گردد. دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران در این زمینه شما را به خوبی راهنمایی می‌نماید.
آنتی هیستامین‌ها
در مواقعی که اگزما در نوزاد خارش شدید داشته باشد و خواب کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد استفاده از آنتی هیستامین‌های خوراکی توصیه می‌گردد، اما این داروها صرفاً برای درمان اگزما نیستند. آنتی هیستامین‌ها سبب کاهش واکنش‌های آلرژی‌زا می‌گردد. آنتی هیستامین‌های خوراکی بیشتر برای عوارض ثانویه اگزما استفاده می‌گردد که باید با تجویز پزشک همراه باشد.
دوری از عوامل آلرژیک
عوامل آلرژیک به دو دسته غذاهای آلرژی‌زا و محیط آلرژی‌زا تقسیم می‌شوند: غذاهای آلرژی‌زا از عواملی هستند که می‌توانند اگزما در نوزادان را تشدید کنند. با شناسایی این مواد و حذف آن‌ها از رژیم غذایی، عارضه بهتر کنترل می‌شود. آلرژی‌های محیطی مانند گرد و غبار، حیوانات خانگی، قارچ و گرده گل‌ها در فصل‌های مختلف می‌تواند آلرژی و آسم را تشدید کند.
استحمام و وان بلیچ
استحمام منظم کودک نقش مؤثری در رفع خشکی پوست دارد. استفاده از وان از دوش بهتر است و در آبی نه چندان داغ استحمام به مدت حداقل ۱۰ دقیقه انجام شود. اگر نوزاد شما سابقه ابتلا به عفونت دارد پزشک معالج استفاده از حمام بلیچ را توصیه می‌کند. در این روش ۲ قاشق چای‌خوری کلر به‌ازای هر گالن آب، در آب وان کودک ریخته می‌شود. این روش می‌تواند باکتری‌ها و عفونت را کنترل کند. بهتر است حمام بلیچ چند مرتبه در هفته انجام شود. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها بعد از استحمام نقشی مؤثری خواهند داشت.
پیشگیری از اگزما در نوزادان
رعایت نکاتی ساده و حیاتی می‌تواند از اگزما در نوزاد و شدت آن بکاهد.
- مصرف شیر مادر حداقل در ۴ ماه ابتدایی عمر کودک می‌تواند از اگزما و آلرژی‌های دیگر پیشگیری کند.
- دوری از عوامل و محیط‌های آلرژی‌زا.
- پرهیز و دوری از غذاهای آلرژی‌زا.
- دقت داشته باشید که کودک در معرض دود سیگار و موارد مشابه قرار نگیرد؛ زیرا علاوه بر اگزما احتمال ابتلای کودک به آسم و مشکلات تنفسی به‌وجود می‌آید.
درست است که اگزما بیماری خاص و خطرناکی نیست، اما با مشورت پزشک و استفاده از داروها و مرطوب‌کننده‌های مناسب و انجام دستور پزشک متخصص به‌خوبی قابل مهار و درمان است.