یکی از اصلی‌ترین غذاهای نوزادان و کودکان که برای رشد به آن نیاز دارند، شیر است. اما در بحث تغذیه نوزادان مسئله عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان مطرح است که یکی از دغدغه‌های اصلی برای خانواده‌ها و به خصوص مادران محسوب می‌شود. شاید شما هم دیده باشید که نوزاد بعد از مصرف شیر دچار دل درد شدید می‌شود. معده او نفخ یا حتی ورم می‌کند، یا شاید هم دچار اسهال شود.
به هرحال در تمامی این موارد نوزاد یا حتی کودک بی‌قراری و گریه می‌کند و این نشانه یک مشکل بزرگ است. البته این مشکل به طور خودکار رفع نخواهد شد. و بعد از هربار شیر خوردن مجددا ایجاد می‌شود و کودک شما را اذیت می‌کند. عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان امروزه در بین کودکان بسیار شایع است که البته درمان هایی دارد. و شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. یا حتی می‌توانید از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کنید. در ادامه مقاله به طور کامل و مفصل راجب این مشکل و راه‌های جلوگیری از آن و راه‌های درمانی آن صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
- لاکتوز شیر چیست و فرآیند جذب آن در بدن به چه صورت است؟
- دلایل عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان چه چیزهایی است؟
- عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان دارای چه علائمی است؟
- کدام یک از مواد غذایی به جز شیر دارای لاکتوز است؟
- عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان و راهکارهای درمانی آن
- عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان یا حساسیت؟
لاکتوز شیر چیست و فرآیند جذب آن در بدن به چه صورت است؟
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان که امروزه یکی از شایع‌ترین مشکلات نوزادان و کودکان محسوب می‌شود، مسئله‌ای بسیار ساده است. که اگر در مورد آن آگاهی داشته باشید می‌توانید به راحتی این مشکل را مدیریت کنید. شیری که کودک مصرف می‌کند سرشار از مواد معدنی، ویتامین‌ها، کلسیم و کربوهیدرات است. که تمامی این موارد برای رشد و تکامل یافتن نوزاد و کودک بسیار مفید است.
کربوهیدرات‌ها در واقع همان قندهایی هستند که با استفاده از مواد غذایی به بدن وارد می‌شود. و به متابولیسم و سوخت و ساز بدن کمک می‌کنند. در واقع بدن نوزاد یا کودک برای فعالیت و داشتن انرژی با مواد قندی نیاز دارد. ماده قندی که در شیر وجود دارد لاکتوز نام دارد. تمامی مواد بدن برای جذب در بدن باید ابتدا در مجاورت آنزیم مخصوص خود قرار بگیرند. و به مواد قابل جذب تبدیل شوند. لاکتوز هم از این قضیه مستثنی نیست. لاکتاز آنزیمی است که برای تجزیه لاکتوز به آن نیاز است.
فرآیند جذب لاکتوز
بعد از ورود شیر به بدن و رسیدن آن به بخش هایی مثل معده و… فرآیند تجزیه آغاز می‌شود. شیر درمجاورت لاکتاز قرار می‌گیرد و لاکتوز به قندهای ساده مثل گالاکتوز و گلوکز تبدیل خواهد شد. بعد از این مرحله جذب قندها در بدن آغاز می‌شود. گاهی اوقات ممکن است تجزیه شیر به درستی اتفاق نیوفتاده و در این زمان لاکتوز شیر ایجاد مشکل کند. معمولا بعد از این اتفاق وقتی لاکتوز به روده می‌رسد و تجزیه نشده باشد ایجاد درد و نفخ و آسیب خواهد کرد.
درواقع عملکرد اشتباه لاکتاز باعث می‌شود تا تجزیه به درستی انجام نشود. و بدن هم قادر به جذب قند شیر نباشد. در این زمان نه تنها قندی جذب بدن نشد. بلکه نوزاد یا کودک دچار دردهای شدیدی در ناحیه معده و روده هستند که شاید به طور شدید آسیب رسان نباشد. اما می‌تواند به شدت برای کودک آزاردهنده باشد. بدین ترتیب شما با عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان به طور دقیق آشنا شدید.
دلایل عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان چه چیزهایی است؟
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان می‌تواند به دلایل گوناگونی در بدن نوزاد و کودک رخ دهد و ایجاد درد بکند. در این شرایط اگر شما دلایل عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان را بدانید خواهید توانست از این مشکل تا حدی جلوگیری کنید.
اگر کودک شما دارای مشکلات گوارشی مانند مشکلات روده یا معده باشد و یا حتی عفونت‌های دستگاه گوارش داشته باشد ممکن است به عدم تحمل لاکتوز مبتلا شود. در بحث جذب لاکتوز روده کوچک نقش تعیین کننده‌ای را ایفا می‌کند. و به شدت حائز اهمیت است. به وجود آمدن کوچک‌ترین مشکل در این قسمت می‌تواند آن را حساس کند و روده دیگر توان تحمل لاکتوز شیر را نداشته باشد.
همچنین در بحث جذب و عدم جذب لاکتوز شیر سابقه خانوادگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. افرادی که خانواده آن‌ها دچار این مشکل هستند امکان دارد به مرور زمان وضعیت آن‌ها نسبت به قبل بدتر هم بشود. و هر چه زمان می‌گذرد مشکل آن‌ها با عدم جذب لاکتوز شیر بیشتر شود.
مشکلات لاکتوز در نوزادان نارس
به غیر از مواردی که گفته شد نوزادان نارس هم می‌توانند دارای مشکلات عدم تحمل لاکتوز شیر باشند. این نوزادان به دلیل اینکه زودتر از موعد اصلی متولد شدند، اعضای داخلی بدن آن‌ها هنوز به تکامل کافی و لازم نرسیده است. بنابراین این دسته از نوزادان ممکن است در ابتدای زندگی خود با لاکتوز شیر و جذب آن مشکل جدی باشد. البته خوشبختانه در نوزادان نارس مشکل عدم تحمل لاکتوز مقطعی است و بعد از گذر زمان و قوی و بزرگ‌تر شدن نوزاد قابل حل است.
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان دارای چه علائمی است؟
همانطور که می‌دانید اغلب اتفاقاتی که در بدن نوزادان و یا حتی کودکان رخ می‌دهد، دارای علائمی است. عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان هم دارای علائمی است که بروز این علائم به ما کمک می‌کند تا زودتر متوجه مشکل به وجود آمده بشویم و برای حل این مشکل تلاش کنیم. این علائم در بدن هر کودک بسته به شرایط بدنی و شرایط دستگاه گوارش آن می‌تواند متفاوت باشد. ناگفته نماند که علائم به وجود آمده از عدم تحمل لاکتوز در بدن نوزادان و کودکان عمدتا بعد از نیم ساعت اول تا دو ساعت اول به وجود خواهد آمد.
-
شکم درد
بعد از اینکه کودک یا نوزاد شیر مصرف می‌کند و مدت زمانی می‌گذرد ممکن است کودک از شکم درد رنج ببرد، ممکن است ناحیه شکم و معده نوزاد و کودک ورم کند. و نوزاد دچار نفخ معده شود، بعد از این علائم کودک ممکن است دچار اسهال در شیرخواران و کودکان شود.
-
حالت تهوع
حتی ممکن است حالت تهوع هم به این علائم اضافه شود. البته این علائم ممکن است متغیر باشد اما اگر این علائم یا حداقل چند تا از آن‌ها بعد از هربار مصرف شیر نوزاد یا کودک رخ دهد نشانه این است که کودک شما دچار عدم تحمل لاکتوز شده است. در این شرایط شما باید کودک خود را به یک پزشک متخصص نشان دهید تا پزشک وضعیت کودک شما را به طور کامل بررسی کند و نتیجه را به طور دقیق به اطلاع شما برساند.
علائم نوزادان
با توجه به موارد فوق حتما به این نکته هم توجه کنید که نوزاد شما توان حرف زدن ندارد و اگر دردی درونی را احساس کند از طریق گریه‌های مکرر، مشت کردن دستان خود، حرکت دادن پاها و بی قراری شدید، تکان های شدید و زیاد در قسمت شکم و حرکت دادن مکرر آن می‌تواند شما را متوجه وجود درد در بدن خودش بکند. در نتیجه به این حرکات نوزاد به شدت دقت کنید.
کدام یک از مواد غذایی به جز شیر دارای لاکتوز است؟
به دلیل اهمیت بالای موضوع عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان، عموما والدین تمام تلاش خودشان را می‌کنند که کودک را از این مشکل دور کنند. این مشکل به جز با خوردن شیر می‌تواند در مواقع دیگری هم رخ دهد. مثلا مواد غذایی دیگری هم وجود دارند که در آن‌ها لاکتوز به عنوان قند حضور دارد. کودک شما بعد از خوردن این نوع غذاها هم همان واکنشی را نشان می‌دهد که هنگام شیر خوردن نشان می‌داد.
بنابراین اگر شما این دسته از مواد غذایی را بشناسید و از خوراندن آن به کودک جلوگیری کنید می‌توانید درد کودک خود را به شدت کاهش دهید و از بین ببرید. این مواد غذایی عبارتند از سس‌ها مخصوصا سس سفید، انواع بستنی‌هایی که بر پایه شیر هستند، ماست و دوغ و دیگر محصولاتی که از شیر به وجود می‌آیند. مواد دارای پنیر پیتزا، انواع خامه ها، انواع دسرهای خامه‌ای و…
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان و راهکارهای درمانی آن
موضوع عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان یک مشکل جدی است که به مرور زمان می‌تواند کودک را به شدت اذیت کند. بنابراین شما به عنوان والدین کودک بعد از مشاهده علائم این مشکل بزرگ لازم است که کودک خود را به بیمارستان ببرید. تا یک پزشک متخصص کودک شما و شرایط او را بررسی کند. البته باید بدانید که چون دلیل اصلی این مشکل میزان ترشح کم آنزیم لاکتاز است، تقریبا درمان دقیقی برای این بیماری وجود ندارد.
چون با هیچ روشی نمی‌توان میزان ترشح لاکتاز را به طور دائمی افزایش داد. همچنین درمانی که پزشک برای کودک شما در نظر می‌گیرد مناسب سن و شرایط کودک است. و درمان ممکن است برای هر کودکی نسبت به کودک دیگر متفاوت باشد.
روش درمانی
یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی کنترل و مقایسه کودک در هنگام مصرف مواد مختلفی است که در آن‌ها لاکتوز وجود دارد. در اولین گام برای مدتی مواد دارای لاکتوز را به کودک ندهید. بعد از این مدت به طور کم کم و کنترل شده موادی دارای لاکتوز را وارد رژیم غذایی کودک کنید. دقت کنید که اگر این مواد به همراه سایر مواد خوراکی خورده شود، ممکن است واکنش‌های ناشی از آن در کودک شما به شدت کمتر شود.
در هر مرحله کودک را مورد بررسی و آزمایش قرار دهید. تا متوجه شوید که در چه شرایطی کودک کمتر اذیت می‌شود. و با استفاده کدام یک از مواد غذایی، واکنش بدن کودک کمتر خواهد بود. همچنین شما می‌توانید از موادی استفاده کنید که مقدار لاکتوز در آن‌ها نسبت به سایر مواد کمتر است. بدین ترتیب واکنش بدن کودک شما هم کمتر خواهد شد. همچنین امروزه موادی وجود دارند که لبنی هستند اما لاکتوز ندارند. مانند شیر بدون لاکتوز. مصرف اینگونه مواد برای کودکان حساس به لاکتوز به شدت توصیه می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان یا حساسیت؟
عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان علائمی دارد که بسیار شبیه به حساسیت غذایی در کودکان و آلرژی نسبت به شیر و مواد لبنی است. اصلی‌ترین تفاوت این دو بیماری این است که در عدم تحمل لاکتوز، واکنشی که بدن نشان می‌دهد به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز و در واقع مشکل گوارشی است. اما در حساسیت و آلرژی نسبت به شیر و مواد لبنی، سیستم دفاعی بدن نسبت به این ماده حساس است. و در مواقع حضور آن از خود واکنش‌هایی را نشان می‌دهد.
این واکنش‌ها مواردی مانند خارش، قرمزی سطح پوست، سرفه یا عطسه، داشتن حالت تهوع و… است. حساسیت در این شرایط عمدتا به دلیل وجود برخی پروتئین‌ها در شیر است. که بدن به آن‌ها حساس است. حساسیت به مواد لبنی برخلاف عدم تحمل لاکتوز می‌تواند برای بدن آسیب رسان و خطرناک باشد. و به محض مشاهده آن باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
نتیجه گیری
همانطور که در متن گفته شد موضوع عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های خانواده‌ها محسوب می‌شود. در متن بالا در ابتدا توضیح دادیم که لاکتوز چیست و به چه روشی در دستگاه گوارشی جذب بدن می‌شود. بعد از آن به دلایل و علائم عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان پرداختیم. سپس آموختیم که کدام مواد خوراکی دارای لاکتوز هستند و برای استفاده کودک شما مناسب نیستند.
درادامه راهکارهای درمانی این بیماری آزاردهنده را عنوان کردیم و در آخر تفاوت حساسیت به مواد لبنی و عدم تحمل لاکتوز در نوزادان و کودکان را بیان کردیم. باتوجه به مواردی که در این مقاله گفتیم، شما با لاکتوز به طور کامل آشنا شدید و هم اکنون می‌توانید برای مراقبت از فرزند خود از طریق پزشک متخصص کودکان اقدام کنید. و از دردهای مربوط به این بیماری در کودکان خود جلوگیری کنید. هرچند این بیماری خطرناک نیست اما دردی که کودک دارد باعث اذیت او می‌شود و درمان آن می‌تواند به کودک کمک کند.