یکی از جدی‌ترین مشکلات مادران همواره مریضی فرزندان آن‌ها است. در این مقاله درباره راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان صحبت خواهد شد که بیماری شایع و فراگیری در جامعه، و خطرناک برای کودکان است. بیماری که برخلاف تاثیرات ساده بر دستگاه‌های بدن بزرگسال، تاثیراتی مهلک بر بدن کودکان و نوزادان میگذارد.
رفلاکس معده در کودکان چیست و چگونه پدید می‌آید؟
برای دانستن راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان ابتدا باید مکانیسم ایجاد آن را دانست. رفلاکس در نتیجه ترشح بیش از حد سلول‌های کناری معده به وجود می‌آید. این سلول‌ها در لایه مخاطی معده قرار دارند و وظیفه تولید و ترشح اسید معده را بر عهده دارند. که این اسید نقش محافظتی برای کشتن باکتری‌های همراه غذا دارد. در صورت ازدیاد این ماده و شُل شدن دریچه انتهای مری، این اسید به مری وارد شده و چون لایه محافظتی مری همانند معده قوی نیست، بافت مری آسیب می‌بیند و دچار سوزش می‌شود.
خطرات رفلاکس معده در کودکان
علائم شدید این اختلال در کودکان باعث می‌شود سریعا به فکر راه‌های درمان رفلاکس معده در نوزادان و کودکان بیفتیم. از جمله آن‌ها می‌توان به:
- مشکلات تنفسی
- مشکلات عفونت مری
- مشکلات عفونت معده
- عدم افزایش وزن کودک
این علائم ذکر شده از اصلی‌ترین دلایل رفلاکس معده در کودکان است.
علائم رفلاکس معده در انواع سنین
راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان و همینطور علائم آن، بسیار پیچیده‌تر از بزرگسالان است. که این علائم در افراد خردسال تا شش ساله عبارتند از:
- امتناع و دوری از خوردن و آشامیدن
- تنفس همراه با درد
- استفراغ‌های مکرر
- گریه و پریشانی کودک
در افراد بزرگسال از علائم رفلاکس می‌توان به:
- سوزش بالای قفسه سینه که در عوام سوزش سر دل گفته می‌شود
- درد شکم در هنگام دراز کشیدن
- خشکی گلو و گیر کردن غذا در آن
- سرفه‌های شدید و همراه با درد
- حالت تهوع‌های مکرر
اگر این بیماری کنترل نشود، ممکن است با تقسیم بی‌رویه یاخته‌ها و سرطان مری رو به رو شویم که احتمال آن زیاد نیست.
چه نقص‌های آناتومیکی در بدن باعث رفلاکس می‌شود؟
به گفته محققان و پژوهشگران، عوامل ایجاد این اختلال به طور دقیق مشخص نیست ولی از عوامل درگیر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- زاویه اتصال معده و مری
- وضعیت عضلات مری
- جهت نادرست میکرو فیبرهای دیافراگمی
- اختلال در ترشحات و بیان ژن‌های HCL
- بافت مخاطی نازک مری
- کم کاری سلول‌های ترشح کننده موکوز مری
- شُل شدن اسفنکتر بین مری و معده
- عدم بیان ژن‌های ماده مخاطی معده
دانستن این موارد آناتومیک به همراه یادگیری فیزیولوژی سیستم گوارشی انسان، می‌تواند از بهترین راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان باشد.
تاثیر تغذیه بر رفلاکس معده
نقش تغذیه همواره در درمان و بهبود بیماری‌ها پررنگ بوده است. یکی از راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان رعایت تغذیه مناسب است. در جدول زیر لیستی از غذاهای مناسب و نامناسب برای این بیماری نوشته شده است.
| غذاهای مناسب | غذاهای نامناسب |
| گلابی | نوشابه |
| سیب | فست فود |
| آووکادو | نوشیدنی‌های الکلی |
| نارگیل | قهوه و کافئین |
| زنجبیل | سیر |
| کرفس | شکلات |
| برنج قهوه‌ای | ادویه‌های تند |
| موز | مرکبات |
| طالبی | لبنیات چرب |
| سبزیجات برگی | غذاهای سرخ شده |
توصیه‌هایی که می‌توانند در بهبود رفلاکس شما موثر باشند:
- وعده‌های غذایی کوچک مصرف نمایید و چندین ساعت قبل از خواب چیزی میل نفرمایید.
- دیر وقت شام نخورید.
- اگر دارای اضافه وزن هستید، رژیم غذایی برای لاغری توصیه می‌شود.
- از بالشتک مناسب هنگام خواب استفاده کنید، به نحوی که سر و گردن شما بالاتر از بدنتان قرار بگیرد.
- لباس‌های تنگ و بدن نما نپوشید.
نوشیدنی‌هایی که در افراد عامل رفلاکس هستند:
- نوشیدنی‌های حاوی شیر مثل لاته، شیر کاکائو و …
- نوشیدنی‌های بر پایه قهوه
- نوشیدنی‌های بر پایه گوجه فرنگی
- مصرف زیاد آبمیوه خصوصا آب مرکبات
تاثیر اعتیاد به سیگار والدین بر رفلاکس کودکان و نوزادان
همانطور که می‌دانید یکی از معضلات گریبان گیر کشورها، اعتیاد است که علاوه‌بر تاثیر بر کیفیت زندگی خود فرد، بر کیفیت زندگی افراد خود نیز اثر می‌گذارند.
و همواره یکی از عوامل تاثیرگذار بر راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان است. در ابتدا می‌خواهیم به بررسی تاثیر دخانیات بر بزرگسالان بپردازیم و پس از آن نحوه تاثیر این مورد بر کودکان را بررسی کنیم.
-
سستی اسفنکتر پیلور معده و روده
یکی از مواد موجود در دخانیات، نیکوتین است که باعث شُل شدن بنداره انتهای مری می‌شود. دریچه‌ای محکم که معده و مری را به هم متصل می‌کند و سدی محکم برای جلوگیری از برگشت اسید معده به عقب است.
-
تاثیر بر غدد بزاقی دهان
بزاق شامل ماده‌ای قلیایی و خنثی کننده است به نام بیکربنات که باعث می‌شود از تاثیرات اسیدی اسید معده بر دیواره معده و مری جلوگیری شود. همچنین این ماده توسط سلول‌های مخاطی مری و معده نیز ترشح می‌شود. یکی از مشکلاتی که افراد سیگاری با آن دست و پنجه نرم می‌کنند عدم ترشح بزاق و بیکربنات کافی به دلیل مواد مضر دخانیات است که باعث می‌شود دیگر اسید معده به درستی خنثی نشود و به بافت‌های مخاطی آسیب بزند.
-
سستی عضلات حلق و گلو در اثر مخدرها
در سستی عضلات صاف، نیکوتین همچنین می‌تواند در عملکرد عضلاتی که به فرایند و مکانیسم بلع در حلق و گلو کمک می‌کنند، مشکل ایجاد کند که این عضلات به رهایی مری از شر رفلاکس اسیدی کمک می‌کنند و در صورت آسیب خطرات جبران ناپذیری ایجاد می‌شود.
طبق منابع معتبر دانشگاهی جهان، تاثیرات نیکوتین و مواد مضر مخدرها بر اطرافیان از مصرف کننده‌ها در تمام جوانب بیشتر است. پس والدین سیگاری به طریق‌های بالا می‌توانند به غدد بزاقی و بنداره پیلور کودکان خود آسیب بزنند و فرزند خود را دچار رفلاکس معده کنند.
تاثیر استرس بر رفلاکس معده
یکی دیگر از موانع راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان و بزرگسالان است، استرس است. محققان تاثیر استرس بر رفلاکس معده را به دو صورت بیان می‌کنند:
- یکی از این فریضه‌ها این است که استرس بر بخش‌هایی از مغز اثر می‌کند و باعث فعال‌تر شدن گیرنده‌های درد می‌شوند. به ازای همان مقدار اسید معده سوزش بیشتر و شدیدتری ایجاد می‌شود و حس آزار و اذیت فرد بیشتر می‌شود.
- یکی دیگر از فرضیه‌های پژوهشگران این است که استرس باعث کاهش پروستاگلاندین می‌شود که نوعی واسطه شیمیایی است که از معده در برابر اسید معده محافظت می‌کند.
راه‌های تشخیص رفلاکس در بزرگسالان و کودکان
اولین قدم برای ایجاد راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان، تشخیص است. در بزرگسالان، پزشک با معاینات فیزیکی خود متوجه رفلاکس شده و نسخه تجویز می‌کند. در کودکان دو راه عمده برای تشخیص رفلاکس داریم:
-
Barium swallow
در این روش به نوزاد محلول باریم خورانده می‌شود و هرگونه تحریک در مری و ناهنجاری در دریچه پیلور را نشان می‌دهد. این مایع روی اشعه ایکس ثبت شده و نحوه فرایند بلع رو واضح و مشخص می‌نماید.
-
impedance-probe study
یک لوله نازک از بینی وارد مری می‌شود و تا دریچه پیلور پیش می‌رود و هرگونه اختلال و اسید در انتهای مری را ثبت می‌کند. این روش دقیق‌ترین روش تشخیص رفلاکس در کودکان است.
راه‌های درمان رفلاکس معده کودکان
- یکی از بهترین راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان و کم عارضه‌ترین راه برای درمان رفلاکس تغییر سبک زندگی و ایجاد رژیم غذایی مناسب است که به طور مفصل در بخش اثرات تغذیه گفته شد. بالای 90 درصد افراد مبتلا به رفلاکس، خصوصا کودکان در اثر تغییر سبک تغذیه‌ای خود و رعایت توصیه‌های گفته شده در مقاله، بهبود یافته‌اند.
- آنتی‌اسیدها درمانی دارویی؛ راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان
- مسدود کننده‌های هیستامین-2 که باعث کاهش اسید معده می‌شوند مانند Pepcid و Zantac
- مهار کننده‌های پمپ پروتون مانند Nexium ، Prilosec
- پزشکان با احتمال کمی عمل جراحی را یکی از راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان می‌دانند. آن‌ها به طور معمول برای درمان کِیس‌هایی که نتوانند عوارض جدی مانند خونریزی مری یا زخم را کنترل كنند، دستور این عمل را می‌دهند.
این موارد عنوان شده روش‌های بهبود رفلاکس معده است. با رعایت آن می‌توانید به مشکل کودکتان کمک کنید.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله مشاهده فرمودید، نحوه ایجاد رفلاکس معده و مکانیسم ایجاد و اثر آن در بدن کودکان بررسی شد و مورد بحث قرار داده شد. متوجه شدیم که عوامل مختلفی می‌توانند بر رفلاکس معده موثر باشند؛ مانند تاثیرات استرس، دخانیات، ژنتیک و از همه مهم‌تر تغذیه. در ادامه روش‌های تشخیص و افتراق کردن بیماری رفلاکس را بیان نمودیم و گفتیم که از بین راه‌های درمان رفلاکس معده در کودکان، سه درمان تغذیه، دارو و عمل جراحی بهترین روش، تغییر لایف استایل و تغذیه فرد است و توصیه هایی در این رابطه فرمودیم. در صورت بروز این مشکل از پزشک متخصص کمک بگیرید. امیدواریم که رفلاکس شما با رعایت نکات گفته شده بهبود یابد.