خیس‌کردن تخت و شب‌ادراری در کودکان نوپا طبیعی است. بین سنین دو تا چهارسالگی، اکثر کودکان در طول روز کنترل مثانه خود را دارند، اما ممکن است در هنگام خواب این‌گونه نباشد. چندین ماه، گاهی حتی چند سال طول می‌کشد تا کودک اختیار کامل دفع ادرار را به‌دست آورد. درادامه این مطلب به ارائه توضیحاتی درخصوص شب‌ادراری در کودکان می‌پردازیم.
شب‌ادراری چیست؟
شب‌ادراری به‌عنوان ترشح غیرارادی ادرار که در طول خواب رخ می‌دهد، تعریف می‌شود. شب‌ادراری یک اختلال نسبتاً شایع در بین کودکان به‌ویژه کودکان ۵ تا ۶ ساله است. حدود 15 درصد از کودکان 5 ساله و تنها 2 درصد از نوجوانان 15 ساله شب‌ها رختخواب را خیس می‌‌کنند. شب‌ادراری اولیه به زمانی گفته می‌شود که کودک قبلاً هرگز اختیار ادارار در شب نداشته باشد. ما از شب‌ادراری ثانویه صحبت می‌کنیم که کودک قبلاً شش ماه متوالی توانسته است تمیز باشد، اما دوباره تخت را خیس می‌کند. اگرچه شب‌ادراری در کودکان اغلب به عنوان یک اختلال دوران کودکی در نظر گرفته می‌شود، اما می‌تواند بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این اختلال سبب اختلال خواب در کودکان می‌شود.
علت شب‌ادراری در کودکان چیست؟
علل شب‌ادراری می‌تواند متنوع باشد و شامل عوامل فیزیکی و روانی باشد. در کودکان، علل فیزیکی ممکن است به مشکلات مربوط به رشد سیستم ادراری، مانند مثانه بسیار کوچک، تولید ناکافی هورمون آنتی‌دیورتیک، یا بلوغ ناکافی سیستم ادراری مربوط باشد. به‌طورمعمول، شب‌ادراری اولیه در کودکان مربوط به موارد زیر است:
- مثانه‌ای که به محض پرشدن غیرارادی منقبض می‌شود.
- خواب متناقض که بیش‌ازحد عمیق و طولانی است و در طی آن کودک ممکن است رویای رفتن به توالت را ببیند.
- استعداد ارثی: طبق برخی مطالعات، ژن شب‌ادراری وجود دارد. اگر یکی از والدین در کودکی رختخواب را خیس کند، احتمال اینکه کودک دچار شب‌ادراری شود 25 درصد است. اگر هر دو والدین تخت را خیس کنند، احتمال خیس‌کردن رختخواب کودک نیز 65 درصد است.
- ناهنجاری سیستم ادراری: اختلالات روانی که نظافت و استقلال را به تأخیر می‌اندازد.
شب‌ادراری ثانویه
اغلب با مشکلات عاطفی مرتبط است. از سوی دیگر، شب‌ادراری بزرگسالان می‌تواند ناشی از اختلالات فیزیکی مرتبط با مشکلات سلامت زمینه‌ای، مانند دیابت نوع 2 یا عفونت مجاری ادراری باشد.
علل روانی
شب ادراری همچنین می‌تواند ناشی از عوامل روانی مانند اضطراب، استرس، افسردگی، ترس یا اختلالات رفتاری باشد. بی‌اختیاری شبانه همچنین می‌تواند ناشی از پلی‌اوری شبانه باشد که تولید بیش‌ازحد ادرار در طول شب است.
علائم شب‌ادراری چیست؟
علائم شب‌ادراری در کودکان نسبتاً ساده است. ترشح غیرارادی ادرار در هنگام خواب است. بی‌اختیاری ادرار می‌تواند در شب، زمانی که از شب‌ادراری شبانه صحبت می‌کنیم، یا در طول روز، زمانی که از بی‌اختیاری ادرار در روز صحبت می‌کنیم، رخ دهد. کودکانی که شب‌ادراری دارند ممکن است در خواب مشکل داشته باشند، احساس شرمندگی یا گناه داشته باشند و ممکن است از فعالیت‌های اجتماعی، اردوهای تابستانی یا خوابیدن اجتناب کنند. خیس‌کردن تخت در بزرگسالی نیز می‌تواند باعث خجالت و شرم روزانه شود. برای مثال، یک فرد بزرگسال به‌خاطر شب‌ادراری ممکن است از موقعیت‌های اجتماعی مانند خوابیدن کنار دوستان یا همکاران خودداری کند.
بی‌اختیاری ادرار در روز، ممکن است در طول فعالیت‌های روزانه مانند مدرسه یا محل‌کار رخ دهد. علائم ممکن است بسته به علت زمینه‌ای متفاوت باشد و شامل درد شکم، تکرر ادرار، فوریت ادرار یا نشت مثانه باشد.
چگونه شب‌ادراری را تشخیص دهیم؟
تشخیص شب‌ادراری معمولاً بر اساس حساب بیمار بزرگسال یا والدین کودک است. پزشک ممکن است از بیمارانش بخواهد که در یک دفتر گزارش ادرار خود یا فرزندشان را ثبت کنند و تعداد دفعات و زمان دفع ادرار را یادداشت کنند. پزشکان همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی مشکلات فیزیکی زمینه‌ای مانند عفونت‌های دستگاه ادراری در کودکان یا مشکلات رشد سیستم ادراری توصیه کنند.
اقدامات پس از تشخیص شب‌ادراری در کودکان
شب‌ادراری که بعد از سن هشت تا ده سالگی ادامه می‌یابد ممکن است با تصویر ضعیف از خود یا سایر اختلالات روانی همراه باشد. اطمینان‌خاطر، حمایت و عدم تنبیه و تحقیر برای حفظ عزت‌نفس کودک و به حداقل رساندن ناامیدی والدین مهم است. والدین می‌توانند صرفاً برای اطمینان‌خاطر به‌دنبال مشاوره پزشکی باشند. ارتباط صریح با کودک و والدین بسیار مهم است. شب‌ادراری در کودکان را فقط درصورتی باید با دارو درمانی یا زنگ هشدار درمان کرد که مشکل جدی برای کودک ایجاد کند.
استراتژی‌هایی که عموماً برای والدینی که می‌خواهند به فرزندشان در کنترل شب‌ادراری کمک کنند توصیه می‌شود؛ به شرح زیر است:
- هدف از بیدارشدن در شب و استفاده از توالت را روشن کنید.
- دسترسی کودک به توالت را تسهیل کنید.
- از مصرف غذاهای کافئین‌دار یا مایعات بیش‌ازحد قبل از خواب خودداری کنید.
- از کودک بخواهید قبل از خواب مثانه خود را خالی کند.
- پوشک را کنار بگذارید (شاید شلوار تمرینی قابل قبول باشد).
- کودک را در نظافت صبحگاهی شرکت دهید، بدون اینکه آن را تنبیه کنید.
- عزت‌نفس کودک را حفظ کنید.
رفتاردرمانی
رفتاردرمانی ساده (مانند استفاده از سیستم‌های پاداش یا بیدارکردن کودک برای رفتن به توالت) ممکن است برای برخی مؤثر باشد. از تنبیه‌ها و تحقیرها باید پرهیز کرد. آموزش در رختخواب یک روش‌کار فشرده‌تر برای والدین در بیدارکردن کودک است و ممکن است کمی مؤثرتر از هشداردرمانی به تنهایی باشد.
متقاعدکردن کودک به این موضوع که اگر شب‌های خشک پاداش داده می‌شود، وقتی رختخواب را خیس می‌کند، پاداشی در کار نیست؛ می‌تواند سخت باشد. ناتوانی در خشک ماندن در شب و کسب ستاره یا برچسب می‌تواند به کاهش عزت‌نفس منجر شود. بیدارکردن کودک در طول شب نیاز به کار بیشتری دارد و می‌تواند منجر به ناامیدی و درگیری شود. هدف درمان تاحدزیادی کاهش مشکلات ناامیدی، تعارض و عزت‌نفس پایین است. بنابراین، درمان‌های رفتاری شب‌ادراری ممکن است بیشتر از اینکه مفید باشند، مضر هستند.
دستگاه‌های هشداردهنده برای مدیریت شب‌ادراری در کودکان
در سال 1907، Pfaundler اولین دستگاه هشداردهنده را برای مدیریت شب‌ادراری در کودکان اختراع کرد. از آن زمان، مطالعات مزایای آن را نشان داده‌اند. هدف دستگاه‌های هشدار شب‌ادراری این است که به کودک بیاموزند در هنگام خواب به مثانه پر پاسخ دهد. زمانی که کودک شروع به ادرار کرد زنگ هشدار به صدا درمی‌آید. دستگاه می‌تواند به او یاد دهد که با صدای زنگ بیدار شود و سپس با تقریب بیدارشدن خود را با احساس مثانه پر مرتبط کند.
سیستم‌های هشدار مینیاتوری سبک و قابل حمل به بدنه متصل شده و توسط باتری‌های کوچک فعال می‌شوند. به چند قطره ادرار حساس هستند، خیلی سریع فعال می‌شوند و کودکان خردسال می‌توانند بدون مشکل آن‌ها را عمل کنند. هیچ سوختگی ناشی از لرزش یا شوک‌الکتریکی وجود ندارد، همان‌طورکه در مورد سیستم‌های زنگ یا پد قدیمی وجود داشت.
موفقیت زنگ هشدار به انگیزه کودک و تمایل کودک و والدین برای بیدارشدن بستگی دارد. اگرچه گاهی اوقات از سن پنج سالگی موثر هستند، اما آلارم‌ها برای افراد بالای هفت یا هشت سال بهترین کار را دارند. برای شروع، ممکن است کودک با وجود صدای زنگ به آرامی بخوابد و والدین را مجبور کند که او را بیدار کنند تا به او هشدار دهند که تخت را خیس کرده است.
سخن پایانی
شب‌ادراری در کودکان مشکل نسبتاً شایعی است. این مسئله در کودکان زیر ۵ سال شب‌ادراری اولیه گفته می‌شود و اغلب با افزایش سن برطرف می‌شود؛ ولی در کودکان بزرگ‌تر نیاز به پیگیری دارد.
از موثرترین روش‌های درمان شب‌ادراری استفاده از دستگاه‌های هشداردهنده ادرار می‌باشد. عدم تنبیه و تحقیر کودک و حفظ عزت‌نفس او بسیار مهم است. در صورت بروز مشکل حتما با پزشک متخصص مراجعه کنید. درنهایت امیدواریم این مقاله درخصوص شب‌ادراری در کودکان موردپسند شما واقع شده باشد.