جالب است بدانیم که بخش عمده بدن انسان از آب تشکیل شده است. مولکول آب از جمله عناصری است که برای انجام واکنش‌ها و فرایندهای درون بدن و درون سلول مهم و اساسی است؛ از این رو کاهش قابل توجه میزان آب در بدن هر فرد به ویژه در کودکان، می‌تواند عوارض و اختلالاتی را به دنبال داشته باشد. در ادامه به بررسی و شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان می‌پردازیم.
اسهال با چه مکانیزمی موجب کم آبی در بدن کودکان می‌شود؟
اسهال به حالتی گفته می‌شود که مدفوع روان بشود و در طول روز حداقل پنج بار عمل دفع صورت گیرد. در این صورت با افزایش تعداد دفع مدفوع در طول روز، فرصت کافی برای جذب آب در روده بزرگ بسیار کاهش می‌یابد. در نتیجه میزان آبی که در شرایط معمول از روده بزرگ جذب می‌شود و باعث می‌شود مدفوع به صورت جامد درآید، به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
عوامل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد اسهال شود، اگر کودکی به اسهال مبتلا شود باید با شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان، از عوارض و خطراتی که برای سلامت کودک به دنبا می‌آورد پیشگیری کرد.
نشانه‌هایی برای شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان
کودکان و اطفال شیرخوار به دلیل شرایط بدنی خود بیشتر از بزرگسالان ممکن است کم آب شود. با دانستن نشانه‌هایی می‌توانیم به شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان پی ببریم. از ابتدایی‌ترین عوامل و نشانه‌ها می‌توانیم به این مورد توجه کنیم که میزان آبی که کودک دریافت می‌کند کمتر از میزان آبی باشد که از طریق استفراغ، اسهال، ادرار و عرق کردن از دست می‌دهد.
دهیدارسیون یا کم آبی بدن در زمان فصول گرما می‌تواند بسیار خطرناک باشد. خشک شدن دهان و زبان، کم شدن یا نبود اشک در زمان گریه کردن، خیس نشدن پوشک و ادرار نکردن طی زمان قابل توجهی، گود شدن و فرو رفتگی زیر چشم، بی‌قراری، گریه و… را از عوامل و نشانه‌های شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال در شیرخواران و کودکان دانست، که نباید به آن بی‌توجه بود.
توصیه‌های مراقبتی به والدین برای کنترل کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان
والدین باید توجه و حساسیت ویژه‌ای نسبت به کم آب شدن بدن کودک خود در زمان اسهال داشته باشند. در صورت کم توجهی به این مورد ممکن است آسیب‌هایی جبران ناپذیر برای سلامت کودک ایجاد شود. با تشخیص نشانه و شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان، می‌توان در مراحل اولیه آن را کنترل و درمان کرد.
هر زمان که احساس کردید بدن فرزند شما به دلایلی از جمله اسهال دچار کم آبی شده دست، با روش‌های ابتدایی مثل رعایت رژیم غذایی مناسب که بتواند مقدار آب از دست رفته را جبران کند، اقدامات اولیه را انجام دهید. درصورتی که علائم از بین نرفت و کاهش نیافت باید سریعا به اورژانس مراجعه کنید تا کودک تحت درمان علمی و پزشکی قرار گیرد.
در زمانی که کودک شما مبتلا به اسهال است و بدنش کم آب شده است، بهتر است به مدرسه نرود، ورزش نکند و هر فعالیتی که نیاز به انرژی چشمگیر دارد را انجام ندهد و کاملا استراحت کند و تحت درمان باشد تا خیلی زود بهبودی و سلامت خود را باز یابد. کودکان معمولا در مقابل مصرف داروهای خوراکی مقاومت می‌کنند، برای حل نسبی این مشکل می‌توان با دادن خوراکی‌های مورد علاقه‌اش او را به مصرف دارو تشویق کنید.
بایدها و نبایدهای مورد توجه در زمان کم آب شدن بدن کودکان
هنگامی که کودکان و اطفال به کم آبی در بدن که از عارضه‌های اسهال هست دچار می‌شوند، رعایت یکسری اصول الزامی است و باید از انجام دادن برخی اعمال اجتناب کنید. بدون شک با رعایت رژیم غذایی درست و همچنین رعایت الزاماتی که پزشک دستور می‌دهد به سرعت روند بهبود فرزندتان کمک خواهید کرد.
در مورد اطفال شیرخوار باید توجه کرد که حتما به تغذیه کودک به واسطه شیرخشک یا با شیر مادر بهترین غذای نوزادان، ادامه دهید. همچنین مقدار شیر کم‌تری را در فاصله‌های زمانی کوتاه‌‌تر به نوزاد دهید. در شیرخوارانی که غذا هم مصرف می‌کنند می‌توانید چند جرعه آب به همراه غذا به او بدهید. سعی داشته باشید در کنار رعایت زمان‌بندی درست مصرف داروها، رژیم غذایی درست را نیز رعایت کنید. نباید برای جبران آب از دست رفته، شیر خشک را رقیق‌تر از قبل کنید یا آبمیوه و نوشیدنی‌هایی به فرزند خود بدهید که مناسب سن او نباشد.
برای کودکانی که بالای دو سال هستند حتما باید رژیم غذایی درست را رعایت کرد و از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که موجب تحریک دستگاه گوارش می‌شوند پرهیز کنید. از پزشک بخواهید با تجویز داروها و مکمل‌های غذایی به جبران آب از دست رفته بدن کمک کند. به هیچ وجه به درمان سر خود برای جبران و بهبود کم آبی بدن اقدام نکنید.
اقدامات پزشکی لازم برای کنترل کم آبی بدن کودکان به چه صورت است؟
عواملی مانند کم مصرف کرد مایعات، اسهال، تب، تعریق زیاد، تکرر ادرار و… می‌توانند باعث کم آبی بدن شوند. پزشک با تشخیص علت کم آبی بدن در کودکان اقداماتی را لحاظ می‌کند که برای رفع عامل ایجاد کننده کم آبی در بدن لازم است و به این صورت به بهبود کمک خواهد کرد.
از ساده‌ترین راه‌ها برای رفع کم آبی بدن مصرف مایعات را می‌توان نام برد. در مواردی که کم‌آبی شدیدتر باشد پزشک با تجویز سرم‌های مناسب اقدام به تامین آب مورد نیاز بدن می‌کند. محلول‌های خوراکی که آبرسانی دارند نیز می‌توانند الکترولیت‌های ضروری را تامین کنند و به این صورت کمک کننده باشند. همچنین مصرف قرص نمک الکترولیت ممکن است از مواردی باشد که پزشک به آن توجه کند و به شما پیشنهاد دهد.
کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان چه خطراتی به دنبال دارد؟
کم شدن آب بدن می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. در فصل گرما اگر بدن کم آب شود و آب از دست رفته جبران نشود، موجب گرمازدگی شدید خواهد شد. گرمازدگی نیز می‌تواند باعث ایجاد عوارضی از جمله درد عضلانی، بی حالی ک حتی سکته‌های ناگهانی شود. در کم آبی‌های طولانی مدت بدن، عفونت دستگاه تناسلی و بیماری‌های کلیوی را می‌توان برشمرد.
الکترولیت‌ها از جمله سدیم و پتاسیم که عوامل انتقال دهنده پیام‌های الکتریکی از سلول‌ها به یکدیگر هستند و موجب فعال شدن یا غیرفعال شدن یک واکنش در بدن می‌شوند. با کم آبی بدن تعادل الکترولیت‌ها به هم می‌ریزد و این بی نظمی و اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌تواند در موارد حاد باعث از بین رفتن هوشیاری فرد هم شود.
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی و شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان پرداختیم. اکنون با توجه به مطالب گفته شده برای جلوگیری از کم آب شدن بدن لازم است که مصرف کافی و واجب مایعات را فراموش نکنید، همچنین از میوه‌ها و سبزیجات در سبد غذایی خود غافل نشوید.
کنترل بیماری‌هایی از جمله اسهال که باعث کم آبی در بدن می‌شوند را جدی بگیرید تا از عوارضی که کم آبی در بدن ایجاد می‌کند در امان بمانید. در صورت مشاهده علائم و کنترل نشدن آن با درمان‌های خانگی فورا به پزشک مراجعه کنید.