اهمیت خون بند ناف نوزاد از این حیث مورد توجه قرار گرفته که داشتن سلامت و حفظ آن یکی از دغدغه‌های امروزی بشر شده است. پزشکان با پیشرفت علم به این دانش دست یافتند که می‌توانند با استخراج خون بند ناف نوزادان و ذخیره آن، بیماریهای حاد مغز استخوانی را درمان کنند.
خون بند ناف نوزاد در واقع خون جفتی است که در جنین در حال رشد، داخل رحم جریان دارد و پس از تولد نوزاد، مقداری خون در بند ناف باقی می‌ماند که منبع غنی از سلول‌های بنیادی است. در اغلب موارد این قسمت با اهمیت و حیاتی، دور ریخته می‌شود.
تفاوت خون بند ناف با خون معمولی :
خون معمولی دارای گلبول سفید و گلبول قرمز و پلاکت است و خون بند ناف هم دارای این موارد است با این تفاوت که سلول‌های بنیادی نیز دارد اما سلول بنیادی چه اهمیتی دارد؟ در واقع سلول‌های بنیادی قابلیت بالغ شدن دارند و این نکته اساسی اهمیت خون بند ناف نوزاد را نشان می‌دهد. این سلول‌ها قادر هستند که مغز استخوان را تقویت کنند. با کمک سلول‌های بنیادی، می‌توانند مشکلات حاد مغز استخوانی را در فرد درمان کنند.
اهمیت خون بند ناف نوزاد در مقابل بافت خون
همانطور که در قبل بدان اشاره شد آنچه در خون بند ناف نوزاد اهمیت دارد، بافت خون نیست بلکه سلول‌های بنیادی آن است که قابلیت تکثیر و رشد دارند.
اهمیت خون بند ناف در دوران کودکی
بسیاری از بیماری‌ها در اوایل کودکی بروز می‌کنند. بیماری‌هایی که ارتباط مستقیم با خون کودک دارد و اغلب راه حل‌های علاج ناپذیری برای جلوگیری از پیشرفت بیماریهای مغز و استخوان، ارائه می‌شود. شیمی‌درمانی یکی از راه‌های پیشنهادی برای جلوگیری از پیشروی بیماری، توسط پزشکان و متخصص خون است. برای کودکان این روش بسیار سخت و ناراحت کننده است. علاوه بر تغییر در ظاهر و زیبایی کودک، کودکان درد بسیاری را متحمل می‌شوند.
حال اگر هنگام تولد کودک و در دوران نوزادی به درخواست والدین، خون بند ناف نوزاد استخراج شده باشد و در بانک خون بند ناف نگهداری شده باشد، در این صورت می‌توانند با کشت سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف، بیماری‌ها و مشکلات مرتبط به مغز استخوان را به راحتی حل کنند. بدین ترتیب دیگر کودک متحمل رنج و عذاب بیماری به مدت طولانی، نخواهد شد.
اهمیت خون بند ناف در دوران نوزادی
همچنین به میزان اهمیت خون بند ناف نوزاد حتی در بدو تولد نوزاد مبتلا به فلج مغزی، اذعان شده است. بسیاری از نوزادان مبتلا به این عارضه توسط خون بند ناف درمان شده‌اند. خون بند ناف در کودکی از این منظر مهم است که مقدار خون بند ناف نوزاد استخراج شده برای یک فرد به وزن 20 تا 40 کیلو کافی است.
بنابراین این رنج وزنی اغلب نیز در کودکان مشاهده می‌شود. البته حدود 20 تا 30 درصد موارد، گاهی میزان سلول‌های بنیادی استخراج شده برای یک فرد به وزن 60 تا 70 کیلو نیز کفایت می‌کند. همچنین باید این نکته را هم در نظر داشت که تعداد سلول‌های خون بند ناف ارتباط مستقیمی با سن مادر و زایمان اول او دارد. اخیراً به علت اهمیت خون بند ناف نوزاد مطالعاتی انجام شده که نشان می‌دهد بسیاری از محققان در تلاش‌اند تا تعداد سلول‌های بنیادی خون بند ناف را افزایش دهند.
اهمیت خون بند ناف نوزاد در تمامی نسل‌ها
اهمیت خون بند ناف تا این حد است که می‌توان از این منبع غنی از سلول‌های بنیادی بعد از رشد کودک و برای سایر اعضای خانواده نیز استفاده کرد. سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف نوزاد در درمان بیماریهای مهمی، اهمیت ویژه‌ای دارد. بیماری سرطان مانند لوسمی و لنفوم، انواع کم خونی‌ها مانند سلول داسی شکل توسط خون بند ناف نوزاد قابل درمان هستند.
بیماری دیابت در کودکان و بزرگسالان ( بیمارانی که همیشه باید برای جلوگیری از مشکلات ناشی از دیابت، انسولین استفاده کنند) و کسانی که دارای اختلالات سیستم ایمنی بدن و یا نقص ایمنی بدن هستند نیز می‌توانند با کمک خون بند ناف درمان شوند. بیماری پارکینسون (بیماری که یکی از علائم آن ناتوانی در تحرک است) و بیماری‌هایی ناشی از مشکلات در مغز استخوان که نیازمند به پیوند مغز استخوان است، از دیگر موارد قابلیت درمان سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف نوزاد است.
نکته حائز اهمیت اینجاست که در مواردی می‌توان سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف نوزاد غیرخویشاوند را به افرادی که مبتلا به بیماری HLA معروف به بیماران تالاسمی هستند، پیوند زد. در اکثر عمل‌های پیوند که از سلول‌های بنیادی خون بند ناف استفاده شده، ناسازگاری کمتری گزارش شده است. البته شایان ذکر است که باید سلول‌های فرد دریافت کننده، با سلول‌های بنیادی خون بند ناف آن نوزاد مطابقت داشته باشد در غیر این صورت پیوند مغز استخوان ناموفق خواهد بود.
اهمیت خون بند ناف نوزاد در اروپا بسیار شناخته شده‌تر از ایران است. در اروپا از خون بند ناف نوزاد برای بیماران مبتلا به فلج مغزی و یا اختلالات عصبی استفاده کردند و در نهایت این نوع عمل منجر به موفقیت چشم‌گیر شده است.
میزان اهمیت خون بند ناف نوزاد در بانک‌های خون
مطلبی که بعد از تهیه خون بند ناف نوزاد باید بدان اشاره کرد، نگهداری این خون در جایی استریل و بهداشتی است. امروزه اهمیت خون بند ناف نوزاد تا به این حد رسیده که بسیاری از خانواده‌ها بر حسب تمایلشان برای داشتن خون بند ناف و سلول‌های بنیادی موجود در آن، هزینه‌ای را پرداخت می‌کنند تا این نوع خون از نوزادشان گرفته شده و در بانک خون نگهداری شود. بدین ترتیب در صورت نیاز برای انجام عمل پیوند در آینده دور و یا نزدیک، خون بند ناف نوزاد قابل استفاده خواهد بود.
نمونه خون بند ناف نوزاد
انواع بانک‌های خون عبارتند از بانک خصوصی خون بند ناف و بانک عمومی خون بند ناف. تفاوت این دو بانک در دریافت هزینه است. در بانک خصوصی خون بند ناف، با دریافت مبلغی از والدین، سلول‌های بنیادی بند ناف نوزادشان را برای آینده کودک، نگهداری و ذخیره می‌کنند. اما نحوه استفاده خون بند ناف در بانک عمومی برای عموم است. بدین صورت که این نوع بانک خون‌ها توسط ارگان‌های دولتی و سازمان‌های پزشکی به صورت غیرانتفاعی را‌ه‌اندازی می‌شوند تا از خون بند ناف اهدایی، استفاده بهینه کرده و برای مبتلایان و درخواست‌کننده های پیوند مورد بهره برداری قرار گیرند.
نحوه نگهداری خون بند ناف به علت میزان اهمیت خون بند ناف نوزاد، حائز اهمیت است. طبق گفته متخصصان، نمونه گرفته شده از خون بند ناف باید در دمای منفی 196 درجه فریز شود. به این ترتیب نمونه گرفته شده را می‌توانند تا 20 سال بعد نیز، نگهداری کنند. البته تعداد سال‌های حفظ و نگهداری نمونه خون بند ناف در کشورها متفاوت است. برای مثال نمونه خون بندناف که دارای تعداد سلول بیش از یک میلیارد است را می‌توان تا بیش از 10 سال، کرد.
پیشنهاد نویسنده:
تاکنون در این مقاله به اهمیت خون بند ناف نوزاد پرداخته شد، امیدواریم شاهد روزی باشیم که متخصصان اطفال و جامعه پزشکی بتوانند از دندان‌های عقل بزرگسالان و دندان‌های شیری کودکان، همانند خون بند ناف، سلول‌های بنیادی مورد نیاز را استخراج کنند. در این صورت بسیاری از بیماریهای رایج و ناعلاج امروزی حل شده و ما کمتر شاهد از بین رفتن افراد و اشخاص مفید جامعه خواهیم بود.