بیماری دست، پا و دهان یا HFMD یک نوع بیماری ویروسی می‌باشد که احتمال انتقال این بیماری به دیگر افراد وجود دارد. احتمال ابتلا به این بیماری در نوزادان و کودکان کم سن و سال و گاهی اوقات در بزرگسالان وجود دارد.
علائم بیماری دست، پا و دهان یا HFMD
مدت زمانی را که فرد به HFMD مبتلا می‌شود تا علائم و نشانه‌های بیماری نمایان می‌شود ( دوره کمون بیماری) معمولاً بین ۳ تا ۶ روز می‌باشد.
علائم بیماری شامل: تب، گلودرد، ضعف بدنی و بی‌اشتهایی در کودکان، بی‌قراری در فرد، سردرد، ضایعات دردناک قرمز رنگ روی دست،باسن، بازو ها و کف پاها و تاول در دهان می‌باشد.
اولین علائم و نشانه بیماری تب می‌باشد و به دنبال تب معمولا فرد دچار گلودرد به همراه کاهش اشتها و ضعف بدنی خواهد شد. به طور معمول یک یا دو روز پس از شروع تب ضایعات بر روی دست‌ها و پاها ظاهر می‌شوند. تشخیص این لکه‌ها بر روی پوست‌های تیره کمتر می‌باشد، به همین علت بهتر است که برای تشخیص این بیماری به کف دست‌ها و پاها دقت شود.
علت بیماری HFMD
بیماری دست، پا و دهان یاHFMD نوعی بیماری ویروسی می‌باشد. ویروسی که باعث ابتلا به این بیماری می‌شود کوکساکی ویروس A و اتنروویرووس ۷۱ است.
راه‌های انتقال بیماری HFMD
بیماری دست، پا و دهان یا HFMD به راحتی منتقل می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق تماس شخص آلوده به فرد سالم منتقل شود و فرد را بیمار کند.
راه‌های انتقال بیماری به افراد شامل:
انتقال از طریق مدفوع، بزاق دهان و ترشحات بینی، مایع تخلیه شده از تاول‌ها، لمس سطوح آلوده به ویروس، استفاده از ظروف مشترک، قرار گرفتن درمعرض سرفه و عطسه فرد مبتلا و تماس نزدیک با فرد مانند بغل کردن می‌باشد. شیوع بیماری دست، پا و دهان یا HFMD در فصل‌های تابستان و زمستان بیشتر می‌باشد. با این حال احتمال ابتلا در فصل‌های دیگر سال نیز وجود دارد.
معمولاً کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند و بعد از ابتلا به این بیماری ایمنی لازم را در برابر ویروس پیدا می‌کنند. به همین علت این بیماری به ندرت در کودکان بالای ۱۰ سال دیده می‌شود. اما احتمال ابتلا به بیماری در کودکان بالای ۱۰ سال و افراد بزرگسال در صورت ضعف سیستم ایمنی وجود دارد.
عوارض HFMD
از عوارض بیماری دست، پا و دهان می توان مواردی مانند: تورم غشاء اطراف مغز( مننژیت)، التهاب مغز(آنسفالیت)، تورم و التهاب قلب(میوکاردیت) را نام برد. علاوه بر موارد گفته شده، به دلیل وجود زخم‌های دردناک در دهان و گلوی افراد به خصوص در کودکان، فرد مبتلا قادر به نوشیدن مایعات کافی نمی‌باشد. که باعث کم آبی یا دهیدریشن دربدن افراد می‌شود. به دلیل وجود تاول در زیر ناخن دست یا پا در فرد مبتلا، احتمال افتادن ناخن ها وجود دارد که موقتی است.
راه‌های درمان بیماری دست، پا و دهان یا HFMD
از آنجا که این بیماری نوعی بیماری ویروسی می‌باشد، واکسن ندارد و آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی این بیماری موثر نمی‌باشند.
از راه‌های درمانی که معمولاً پزشک‌ها توصیه می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تجویز پمادهای موضعی برای بهبود تاول‌ها و خارش بر روی پوست
- تجویز داروهای مسکنی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای سردرد. تجویز و مصرف قرص آسپرین برای بیماری دست، پا و دهان ممنوع می‌باشد؛ زیرا در صورت مصرف آسپرین فرد به سندروم ری کودکان مبتلا می‌شود.
از درمان‌های خانگی برای HFMD می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
قرقره کردن آب نمک گرم در گلو و دهان که باعث بهبود زخم و تاول می شود. منع مصرف غذاهای تند، اسیدی، شور و نوشابه برای کودک، مصرف بستنی، نوشیدنی سرد که باعث کاهش التهاب و درد تاول و زخم ها می‌شود.
راه‌های پیشگیری از بیماری HFMD
یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از بیماری رعایت اصول بهداشتی می‌باشد. از راه‌های پیشگیری بیماری دست، پا و دهان می‌توان به نکات زیر اشاره کرد.
- شستن مرتب دست ها با آب و صابون ( در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، دست ها را با مواد ضدعفونی کننده مانند الکل ضدعفونی کنید.)
- دوری از افرادی که مبتلا به این بیماری
- ضدعفونی کردن سطوح
- استفاده نکردن از ظروف مشترک
به کودکان خود آموزش دهید که دست‌های خود را به صورت صحیح و حدوداً ۲۰ ثانیه بشویند. اگر احساس کردید کودک شما به بیماری فوق مبتلا شده، بهتر است که در جمع حاضر نشوید تا ویروس به دیگران منتقل نشود.
HFMD در افراد بزرگسال
اغلب افراد بزرگسال در صورت ابتلا به HFMD علامتی ندارند یا علائم به صورت خفیف نمایان می‌شود.
میزان HFMD
بیماری دست، پا و دهان در موارد نادری عوارض جدی به دنبال دارد که باعث بستری شدن فرد مبتلا می‌شود. در چند روز اول احتمال سرایت و انتقال این بیماری به دیگران بیشتر است.
مدت زمان بیماری
مدت زمان HFMD معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز می‌باشد. ممکن است علائم این بیماری پس از دوره بیماری از بین نرود و علائم شدیدتر شود در صورت مشاهده چنین مواردی باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کرد.
تشخیص بیماری توسط پزشک
پزشک معمولا بیماری را با بررسی و معاینه بیمار و ظاهر بثورات و سن فرد مبتلا تشخیص می‌دهد. در مواردی به تشخیص پزشک نیاز به نمونه برداری از گلو یا مدفوع برای تشخیص بیماری فوق می باشد.
HFMD یا FMD ؟؟
بیماری دست، پا و دهان یا HFMD از انسان به انسان منتقل می‌شود و حیوانات را مبتلا نمی‌کند. بیماری دیگری به نام پا و دهان یا FMD وجود دارد که در بین حیوانات می‌باشد و فقط حیوانات به این بیماری مبتلا می‌شوند. FMDبرای انسان خطری ندارد و انسان مبتلا نمی‌شود.
سخن پایانی
همان طور که در موارد بالا گفته شد، بیماری دست، پا و دهان یا HFMD نوعی بیماری ویروسی شایع می باشد که به طور معمول در بین کودکان مشاهده می‌شود. بهترین راه برای عدم ابتلا به این بیماری رعایت صحیح اصول بهداشتی می‌باشد. در مطالب بالا، علائم بیماری، راه‌های انتقال و راه درمان و پیشگیری گفته شد. در درمان این بیماری مراجعه به پزشک، استراحت کافی در تسریع روند بهبودی لازم می‌باشد.