بیماری مننژیت از بیماری‌های خطرناک به حساب می‌آید که باید در نوزادان و کودکان جدی گرفته شود. بروز این بیماری در کودکان به نسبت بزرگسالان کمتر است، اما از آن جا که سیستم ایمنی در نوزادان و کودکان به نسبت بزرگسالان ضعیف‌تر می‌باشد بنابراین ابتلا کودک به این بیماری باید جدی گرفته شود و در اسرع وقت کودک تحت درمان قرار گیرد. در این مقاله هر آنچه در مورد مننژیت کودکان باید بدانید، برای شما گفته میشود.
بیماری مننژیت چیست؟
غشایی که مابین استخوان جمجمه و مغز یا در میان مهره‌ها و نخاع قرار دارد و روی طناب نخاعی یا بافت مغز را گرفته مننژ نام دارد. زمانی که این غشا، از طریق ویروس‌ها و یا قارچ‌ها و یا عوامل دیگری دچار التهاب شود و عفونت غشای مننژ را ملتهب کند بیماری مننژیت ایجاد میشود.
این بیماری باید در کودکان و به خصوص نوزادان جدی گرفته شده و به موقع شناسایی شود؛ در غیر این صورت ممکن است اثرات غیر قابل جبرانی به همراه داشته باشد. این بیماری در صورتی که از طریق باکتری‌ها ایجاد شود بیماری عفونی نامیده میشود و در صورتی که عامل ایجاد آن ویروس‌ها و عواملی به جز باکتری باشد بیماری مننژیت غیرعفونی گفته میشود. ضمنا مننژیت عفونی یا باکتریایی معمولا شدیدتر است و حتی می‌تواند منجر به مرگ نوزاد شود.
چگونگی ابتلا به بیماری مننژیت
دلایل مختلفی در رابطه با ابتلا به بیماری مننژیت ذکر شده اما آنچه نقش اساسی در بروز این بیماری دارد به سیستم ایمنی افراد مرتبط است و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. ضمنا این بیماری مشابه بیماری‌های واگیردار دیگر نیست؛ اما بهتر است در جهت احتیاط بیشتر در ارتباط با کودک مبتلا به مننژیت مراعات‌هایی همچون پرهیز از بوسیدن نوزاد و یا شست و شوی مرتب دست‌ها صورت گیرد. همچنین مننژیت باکتریایی از راه بوسیدن، سرفه و عطسه قابل انتقال است.
مننژیت در کودکان طریق حمله باکتری یا ویروس به مایع نخاعی مغزی به وجود می‌آید و یک انگل و یا قارچ می‌تواند باعث ابتلا به مننژیت شود. نوزادان، کودکان و افراد مسن بیشترین قشری هستند که در معرض ابتلا به مننژیت قرار دارند.
علائم بیماری مننژیت
علایم بیماری مننژیت در همه افراد مبتلا مشابه هم نیست و ممکن است با توجه به سن و علت ایجاد آن به صورت‌های مختلفی بروز پیدا کند، اما از شایعترین نشانه‌های بیماری مننژیت می‌توان به سردرد، تب، تحریک پذیری، بی‌اشتهایی، بی‌قراری و غیره اشاره کرد. اما سرعت پیش روی این بیماری در نوزادان زیادتر است و می‌تواند سبب بروز علایم دیگری همچون، استفراغ، اسهال، تب بالا، اشکال در تنفس، حساسیت به نور، سفتی گردن، زردی و تشنج شود.
به این نکته دقت داشته باشید ممکن است در ابتدا تشخیص بیماری به راحتی صورت نگیرد، بنابراین معاینه و تشخیص حتما باید توسط پزشک متخصص انجام شود. ضمنا بررسی و درمان به موقع بیماری بسیار اهمیت دارد چرا که این بیماری در طولانی مدت می‌تواند سبب آسیب به اندام، ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی، فلج و حتی مرگ افراد شود. بنابراین در صورت مشاهده این علایم سریعا به پزشک متخصص مراجعه کرده و مراقبت‌های پزشکی را انجام دهید.
در معاینهای که پزشک انجام می دهد نوزاد به پشت خوابانیده میشود و دست زیر گردن او قرار می گیرد به صورتی که سر کودک را بلند کند. چنانچه کودک به مننژیت مبتلا شده باشد گردن خم نمی شود و سر و بدن همراه با هم بالا میآیند.
چگونگی درمان بیماری مننژیت
تشخیص عامل ایجادکننده بیماری مننژیت جهت درمان آن بسیار مهم است که این کار توسط پزشک انجام میشود. چرا که درمان مننژیت ویروسی بسیار متفاوت از مننژیت باکتریایی است. در مننژیت ویروسی معمولا بدون اقدام درمانی سیستم ایمنی بدن تا حد زیادی می‌تواند سبب بهبود فرد شود. در این حالت ممکن است کودک به آنتی‌بیوتیک نیاز نداشته باشد اما استراحت کردن کودک در محیطی مناسب، مصرف مایعات گرم و مصرف دارویی که پزشک تجویز کرده به میزان تجویز شده و در زمان مشخص در روند بهبودی بسیار موثر است.
در صورتی که کودک به مننژیت باکتریایی مبتلا باشد باید کودک سریعا در بیمارستان بستری شود. در این مورد پزشک سرم تجویز می‌کند و آنتی‌بیوتیک داخل سرم تزریق میشود تا باکتری از بدن او دفع گردد. در این حالت معمولا کودک تا دو هفته در بیمارستان بستری میشود. همچنین پزشک جهت قطعی کردن تشخیص خود در زمینه ابتلای کودک به مننژیت، با استفاده از سرنگ مخصوص و با بی‌حسی موضعی جهت جلوگیری از سوزش، مقدار کمی از مایع نخاعی را از ناحیه کمر می‌کشد تا بررسی‌های لازم در آزمایشگاه صورت گیرد.
معمولا طی دو ساعت نتیجه اولیه اعلام میشود ولی بررسی کاملتر نمونه تا 72 ساعت زمان می‌برد و با این کار اطلاعات قطعی و عامل بیماری تشخیص داده میشود تا داروی مناسب تجویز گردد. با این کار روند درمان بیمار سریع‌تر پیش می‌رود و از عوارض غیر قابل جبران جلوگیری میشود. با این حال، با توجه به اینکه زمان در درمان این بیماری بسیار مهم است، پزشک در صورت مشاهده علایم مننژیت، منتظر پاسخ آنالیز نمونه آزمایشگاهی نمی‌ماند و درمان را آغاز می‌کند.
پیشگیری از بیماری مننژیت
برای پیشگیری از بیماری مننژیت راهکار قطعی وجود ندارد اما بعضی از اقدامات می‌تواند کمک کننده باشد. پیشگیری از این بیماری مننژیت در نوزادان وابسته به مراقبت‌های پیش و پس از زایمان و پرهیز از مصرف غذاهایی که به لیستریا آلوده هستند در حین بارداری مرتبط است. پزشک معمولا در هفته‌های آخر از مادر باردار تست می‌گیرد و در صورتی که باکتری در کانال تولد باشد برای مادر آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا مادر پیش از زایمان مصرف کند و پس از زایمان نیز به نوزاد آنتی‌بیوتیک داده شود و یا اگر عفونت در کانال زایمان باشد یک راهکار انجام عمل سزارین برای ممانعت از برخورد عفونت با نوزاد است.
واکسیناسیون موثرترین اقدام در پیشگیری از مبتلا شدن به مننژیت است. به دلیل اینکه ویروس‌ها و باکتری‌ها که عامل بروز مننژیت هستند از کانال خونی مغز رد شده و با ملتهب کردن غشای مننژ سبب ایجاد این بیماری می‌شوند. چند واکسن برای جلوگیری از عوامل ایجادکننده مننژیت وجود دارد مانند واکسن آنفولانزای نوع B که در دو، چهار و شش ماهگی در کنار دیگر واکسن‌های دوره‌ای نوزادان تزریق میشود و آخرین دوز آن قبل از دوازده تا هجده ماهگی زده میشود.
واکسن دوگانه پنوموکوک واکسن دیگری است که جهت پیشگیری از نوع خاصی از مننژیت که بسیار خطرناک است و عامل ایجادکننده آن باکتری پنوموکوک تزریق میشود. این واکسن برای کودکان زیر دو سال و کودکان 24 تا 59 ماهه که احتمال عفونت پنوموکوک در آن‌ها بالاست توصیه شده است. واکسن دوگانه پنوموکوک معمولا در دو، چهار و شش ماهگی و 12 تا 15 ماهگی تزریق میشود.
واکسن مننگوکوک جهت پیشگیری از مننژیت باکتریایی مننگوکوکی و معمولا در سنین 11 تا 12 سال تزریق میشود البته در کودکان کم سن و سال‌تر و افرادی که در محیط‌هایی هستند که احتمال شیوع بیماری بیشتر است نیز به کار می‌رود.
جمع‌بندی
بر طبق آنچه پیش از این گفته شد دو عامل در ایجاد مننژیت موثر هستند یکی ویروس و دیگری باکتری. اما مننژیت باکتریایی مهمتر و جدی‌تر از مننژیت ویروسی است و می‌تواند منجر به ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی و حتی مرگ در کودکان شود. بنابراین اکیدا توصیه میشود در صورت مشاهده علائم ذکر شده، سریعا جهت اقدامات اورژانسی و درمان به پزشک متخصص مراجعه نمایید.