فلج مغزی یا(CP)

فلج مغزی (CP)  گروهی از اختلالات هستند که بر توانایی هر فرد در حفظ تعادل و حرکت وضعیت بدن تأثیر گذار است. شایع‌ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی سی‌پی می­‌باشد.  فردی که مبتلا به سی‌پی یا فلج مغزی خفیف است، ممکن است کمی ناخوشایند راه برود، اما ممکن است به کمک خاصی نیاز نداشته باشد. CP با گذشت زمان بدتر نمی‌شود، اگرچه علائم دقیق می‌تواند در طول زندگی فرد تغییر کند. تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار، تغییرات در ستون فقرات (مانند اسکولیوز)، یا مشکلات مفصلی (مانند انقباضات).

انواع فلج مغزی:

بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی درگیر پزشکان  CP یا فلج مغزی را طبقه‌بندی کرده‌اند. بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز تحت تأثیر قرار گرفته است، یک یا چند مورد از اختلالات حرکتی زیر ممکن است رخ دهد:

1. سفت شدن عضلات (اسپاستیسیته)
2. حرکات غیر قابل کنترل (دیسکینزی)
3. تعادل و هماهنگی ضعیف (آتاکسی)

چهار نوع اصلی CP یا فلج مغزی وجود دارد:

فلج مغزی اسپاستیک:

اسپاستیک سی‌پی شایع‌ترین نوع سی‌پی یا فلج مغزی است. CP اسپاستیک حدود 80٪ از افراد مبتلا به CP یا فلج مغزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به CP اسپاستیک تون عضلانی را افزایش داده‌اند.

دیپلژی/دیپارزی اسپاستیک :

در این نوع CP یا فلج مغزی، سفتی عضلانی عمدتاً در پاها است و بازوها کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند یا اصلاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. افراد مبتلا به دیپلژی اسپاستیک ممکن است در راه رفتن مشکل داشته باشند؛ زیرا عضلات سفت باسن و ساق پا باعث می‌شود پاهایشان به هم کشیده شود، به سمت داخل بچرخد و در زانوها متقاطع شود (که به عنوان قیچی نیز شناخته می‌شود).

همی پلژی/همی پارزی اسپاستیک :

این نوع سی‌پی یا فلج مغزی تنها یک طرف بدن فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولاً بازو بیشتر از ساق پا آسیب می‌بیند.

کوادری پلژی اسپاستیک/کوادری پارزی :

کوادری پلژی اسپاستیک شدیدترین شکل CP اسپاستیک است و هر چهار اندام، تنه و صورت را درگیر می‌کند. تشنج نوزاد یا مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار را در پی دارد.

فلج مغزی دیسکینتیک :

(همچنین شامل فلج مغزی آتتوئید، کرئوآتتوئید و فلج مغزی دیستونیک می‌شود) افراد مبتلا به سی‌پی دیسکینتیک در کنترل حرکت دست‌ها، بازوها و پاهای خود مشکل دارند و نشستن و راه رفتن را دشوار می‌کند.

حرکات غیر قابل کنترل هستند و می‌توانند آهسته و تاب‌دار یا تند و سریع باشند. گاهی اوقات صورت و زبان درگیر می‌شود و فرد در مکیدن، بلعیدن و صحبت کردن مشکل دارد. فرد مبتلا به CP دیسکینتیک دارای تون عضلانی است که می‌تواند تغییر کند (از خیلی سفت تا خیلی شل متفاوت است) نه تنها از روز به روز، بلکه حتی در طول یک روز.

فلج مغزی آتاکسیک:

افراد مبتلا به CP آتاکسیک در هماهنگی و تعادل به مشکل می­خورند. ممکن است هنگام راه رفتن ناپایدار باشند. آنها ممکن است با حرکات سریع یا حرکاتی که به کنترل زیادی نیاز دارند، مانند نوشتن، مشکل داشته باشند. هنگامی که به چیزی دست می یابند، ممکن است برای کنترل دست ها یا بازوهای خود مشکل داشته باشند.

فلج مغزی مختلط:

بعضی از افراد علائم بیشتر از یک نوع CP یا فلج مغزی را دارا هستند . شایع ترین نوع CP مختلط CP اسپاستیک-دیسکینتیک است.

علائم اولیه:

نشانه اصلی که ممکن است کودک مبتلا به CP یا فلج مغزی باشد تاخیر در رسیدن به نقاط عطف حرکتی یا حرکتی (مانند غلت زدن، نشستن، ایستادن یا راه رفتن) است

بعضی از علائم دیگر CP  در نوزاد کمتر از 6 ماه:

1. وقتی او را بلند می‌کنید در حالی که به پشت دراز کشیده است، سرش عقب می‌افتد
2. او احساس سفتی می‌کند
3. او احساس شلوغی می‌کند
4. هنگامی که در آغوش شما نگه داشته می‌شود، به نظر می‌رسد که کمر و گردن خود را بیش از حد دراز می‌کند و مدام طوری رفتار می‌کند که گویی دارد از شما دور می‌شود.
5. وقتی او را بلند می‌کنید، پاهایش سفت می‌شوند و روی هم قرار می‌گیرند یا قیچی می‌کنند

در نوزاد بزرگتر از 6 ماه:

1. او در هیچ جهتی نمی‌چرخد
2. او نمی تواند دست‌هایش را به هم نزدیک کند
3. او دست‌هایش را به سختی به سمت دهانش می‌رساند
4. در حالی که دست دیگر را مشت کرده است فقط  یک دست خود را دراز می‌کند

در یک نوزاد بزرگتر از 10 ماه:

1. او در حالی که دست و پای مخالف را می‌کشد با یک دست و پا فشار می‌آورد و به صورت کج می‌خزد.
2. او روی باسن خود می‌چرخد یا روی زانو می‌پرد، اما چهار دست و پا نمی‌خزد.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک یا پرستار کودک خود اطلاع دهید. درباره نقاط عطف رشدی که کودکان باید از بدو تولد تا 5 سالگی به آن برسند، اطلاعات بیشتری کسب کنید.

غربالگری و تشخیص فلج مغزی:

برای رفاه کودکان و خانواده‌هایشان تشخیص CP یا فلج مغزی در سنین پایین بسیار دارای اهمیت است. تشخیص CP می‌تواند چندین مرحله را انجام دهد:

1. نظارت بر توسعه
2. نظارت بر رشد (که نظارت نیز نامیده می‌شود) به معنای ردیابی رشد و تکامل کودک در طول زمان است. اگر در حین پایش هر گونه نگرانی در مورد رشد کودک مطرح شود، باید در اسرع وقت آزمایش غربالگری رشدی داده شود.

غربالگری رشدی در فلج مغزی:

در طول غربالگری رشد، یک آزمایش کوتاه برای بررسی اینکه آیا کودک دارای تاخیرهای رشدی خاص است، مانند تاخیر حرکتی یا حرکتی داده می‌شود. اگر نتایج آزمایش غربالگری باعث نگرانی باشد، پزشک برای ارزیابی‌های رشدی و پزشکی ارجاع می‌دهد.

ارزیابی های رشدی و پزشکی برای تشخیص فلج مغزی:

هدف ارزیابی رشدی، تشخیص نوع خاصی از اختلال است که کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

خدمات درمانی و مداخله‌ای:

شروع یک برنامه درمانی در اسرع وقت بسیار مهم است. پس از تشخیص CP یا فلج مغزی، مانند بیماری فلج اطفال تیمی از متخصصان بهداشت با کودک و خانواده همکاری می‌کنند تا برنامه‌ای را برای کمک به کودک برای رسیدن به حداکثر پتانسیل خود ایجاد کنند.

درمان‌های رایج شامل داروها است. عمل جراحی، بریس‌ها و درمان فیزیکی، شغلی و گفتار درمانی. هیچ درمانی واحد برای همه کودکان مبتلا به CP یا فلج مغزی بهترین درمان نیست. قبل از تصمیم‌گیری در مورد برنامه درمانی، مهم است که با پزشک کودک صحبت کنید تا تمام خطرات و فواید آن را بدانید.

خدمات مداخله:

هم مداخله زودهنگام و هم خدمات دوران مدرسه از طریق قانون آموزش ویژه کشور ما قانون آموزش افراد دارای معلولیت (IDEA) در دسترس هستند. بخش C IDEA به خدمات مداخله زودهنگام (تولد تا 36 ماهگی) می‌پردازد. در حالی که بخش B برای خدمات کودکان در سن مدرسه (3 تا 21 سال) اعمال می‌شود. حتی اگر کودک شما مبتلا به CP یا فلج مغزی تشخیص داده نشده باشد، ممکن است واجد شرایط خدمات IDEA باشد.

سخن پایانی

سی پی یا فلج مغزی در اثر رشد غیرطبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می‌شود. بر توانایی کودک برای کنترل ماهیچه‌هایش تأثیر می‌گذارد. چندین علت احتمالی برای توسعه یا آسیب غیر طبیعی وجود دارد. مردم قبلاً فکر می کردند که CP یا فلج مغزی عمدتاً به دلیل کمبود اکسیژن در طول فرآیند زایمان ایجاد می‌شود.

اکنون دانشمندان فکر می‌کنند که این تنها باعث تعداد کمی از موارد CP یا فلج مغزی می‌شود. رشد غیرطبیعی مغز یا آسیبی که منجر به CP یا فلج مغزی می‌شود می‌تواند قبل از تولد، در حین تولد، یک ماه پس از تولد یا در سال‌های اول زندگی کودک اتفاق بیفتد، در حالی که مغز همچنان رشد می­‌کند.

CP مربوط به رشد غیرطبیعی مغز یا آسیبی که قبل یا در حین تولد رخ داده است، CP مادرزادی نامیده می شود. اکثریت CP (90-85%) مادرزادی است. در بسیاری از موارد، علت خاص مشخص نیست.

اگر فکر می کنید فرزندتان به نقاط عطف حرکتی نمی‌رسد یا ممکن است CP یا فلج مغزی داشته باشد، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید و نگرانی‌های خود را در میان بگذارید. اگر شما یا پزشکتان همچنان نگران هستید، از متخصصی که می‌تواند ارزیابی عمیق‌تری از کودک شما انجام دهد و در تشخیص کمک کند، درخواست ارجاع دهید.

در همان زمان، با سیستم عمومی دوران کودکی استان خود تماس بگیرید تا ارزیابی درخواست کنید تا مشخص شود آیا فرزند شما واجد شرایط خدمات مداخله است یا خیر. گاهی اوقات به این ارزیابی Child Find گفته می‌شود. برای برقراری این تماس لازم نیست منتظر ارجاع پزشک یا تشخیص پزشکی باشید.