تشنج نوزاد چیست؟
شاید شما نیز حداقل یک‌مرتبه شاهد بروز تشنج در نوزاد دلبند خود بوده‌اید، و یا از اطرافیان خود در خصوص این بیماری شنیده باشید. تشنج یکی از نفس‌گیرترین و البته آسیب‌زننده‌ترین تجربه‌ها برای نوزادان می‌باشد. این بیماری در اثر ایجاد اختلال در فعالیت الکتریکی مغز رخ می‌دهد. همان‌طور که می‌دانید مغز نوزاد پس از تولد بسیار فعال بوده، و با تمامی ارگان‌های بدن ارتباط عصبی دارد.
در مغز نوزاد میلیون‌ها نورون وجود دارند، که وظیفه آن‌ها انتقال پیام‌های عصبی از مغز به سایر اعضای بدن می‌باشد. گاهی به علت‌های مختلف در عملکرد این نورون‌ها تغییراتی ایجادشده، و همین باعث بروز جرقه عصبی میان آن‌ها می‌شود. اگر میان نورون‌های مغز نوزاد جرقه الکتریکی ایجاد شود، تشنج رخ‌داده است.
تشنج نوزاد در اکثر موارد در کمتر از سی ثانیه به پایان می‌رسد. اما گاهی در حالت حادتر بالای یک دقیقه طول می‌کشد. در این صورت نوزاد از ناحیه مغزی دچار آسیب‌دیدگی شدید خواهد شد. چراکه مغز در صورت بروز این مشکل، عملکرد مطلوبی نخواهد داشت.
به همین دلیل عملاً تشنج یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌هایی است که، یک نوزاد می‌تواند آن را تجربه کند. در هنگام بروز این بیماری نوزاد از خود حرکاتی غیرطبیعی را نشان می‌دهد، که همین موجب نگرانی هرچه بیشتر والدین می‌شود.
مهم‌ترین علل و دلایل بروز تشنج نوزاد
تشنج در نوزادان دلایل بسیار متعددی دارد. چراکه آسیب‌دیدگی بخش‌های مختلف بدن، می‌توانند موجب بروز این بیماری شوند. درنتیجه علت بروز آن در هر نوزاد با سایرین متفاوت خواهد بود.
در حالت کلی مهم‌ترین دلایل بروز تشنج را می‌توان موارد زیر دانست:
عدم دریافت اکسیژن هنگام تولد
یکی از مهم‌ترین دلایل بروز تشنج در نوزادان عدم دریافت اکسیژن در هنگام تولد می‌باشد. دلایلی مثل زایمان در تایم طولانی، زود جدا شدن جفت و….می‌توانند موجب عدم دریافت اکسیژن توسط نوزاد شوند. در این حالت تشنج نوزاد ممکن است بلافاصله بعد از تولد رخ دهد.
تب و عفونت
یکی دیگر از دلایل تشنج در نوزادان تب بالا می‌باشد. اگر نوزاد به هر دلیلی تب بالایی داشته باشد، در عملکرد نورون‌ها اخلال ایجادشده، و هرلحظه احتمال بروز تشنج وجود دارد. گاهی نیز عفونت سبب تشنج در نوزادان می‌شود. با بروز تشنج در بدن و سرایت آن به سایر اعضا، احتمال تشنج وجود دارد.
سابقه خانوادگی و وراثت
بسیاری از تشنج‌ها در نوزادان به علت سابقه خانوادگی آن‌ها اتفاق می‌افتند. چراکه پدر و مادر نوزاد از قبل به تشنج دچار شده‌اند، و این عارضه از آن‌ها به نوزاد ارث رسیده است.
آسیب دیدن هنگام تولد
تشنج نوزاد می‌تواند در اثر آسیب‌دیدگی هنگام تولد نیز بروز پیدا کند. اگر نوزاد در هنگام تولد از ناحیه سر دچار آسیب‌دیدگی شود، قطعاً این مسئله می‌تواند فعالیت نورون‌های مغزی را تحت تأثیر قرار دهد. درنتیجه آسیب دیدن آن‌ها گاها منجر به بروز تشنج خواهد شد.
تشنج نوزاد با چه علائمی همراه است؟
تشنج در نوزادان گاها بدون هیچ علامت خاصی رخ می‌دهد. یعنی نوزاد کاملاً حرکات سالم و عادی دارد، و موارد غیرطبیعی دیده نمی‌شود. اما در اکثریت نوزادان بروز این عارضه همراه با علائم و نشانه‌هایی بوده، که شناخت آن‌ها برای والدین بسیار ضرورت دارد. چراکه آشنایی با علائم تشنج نوزاد می‌تواند در تشخیص زودهنگام آن، به والدین کمک کند.
در زیر علائم و نشانه‌های بروز این بیماری را ذکر نموده‌ایم:
حرکات غیرطبیعی دست‌وپا
در درجه اول مهم‌ترین علامتی که با تشنج همراه است، حرکات غیرطبیعی دست‌وپا می‌باشد. نوزاد در هنگام تشنج دست و پای خود را محکم به زمین می‌زند، و ممکن است حرکاتی مثل دوچرخه زدن، پدال پاها و ….را داشته باشد.
وقفه‌های تنفسی طولانی
دیگر علامت بروز این عارضه وقفه‌های تنفسی می‌باشد. نوزاد در این حالت ممکن است مرتباً نفس خود را حبس نموده، و در طولانی‌مدت وقفه‌های تنفسی داشته باشد. چراکه تشنج نوزاد می‌تواند بر روی دستگاه تنفسی او نیز اثرگذار باشد.
لرزش بدن
در هنگام تشنج معمولاً تمامی اعضای بدن نوزاد مانند لب‌ها، عضلات صورت، دست‌وپا، زبان و …..لرزش شدیدی خواهند داشت.
سفت شدن یا گرفتگی عضلات
دیگر علامت بروز تشنج در نوزاد سفت شدن و گرفتگی عضلات او خواهد بود. برخی نوزادان به علت سفتی عضلات در هنگام تشنج، نمی‌توانند دست و پای خود را تکان دهند. به همین دلیل عضلات بدن نوزاد بسیار ثابت بوده و تقریباً هیچ تحرکی ندارند.
گشادشدن چشم‌ها و خیره شدن
در حالت دیگر تشنج نوزاد می‌تواند موجب گشادشدن چشم‌ها شود. چراکه در اثر این بیماری چشم‌ها قادر به دریافت پیام عصبی نبوده، و ممکن است نوزاد به یک نقطه خیره شود.
گریه و تقلای شدید نوزاد
اگر نوزاد در اثر تشنج دچار سفتی و بی‌حرکتی عضلات یا آسیب مغزی شود، ممکن است به علت دردی که تجربه می‌کند گریه و بی‌قراری شدید نیز داشته باشد. در این حالت ممکن است نوزاد در یک وضعیت اورژانسی قرارگرفته باشد.
هفت مورد از مشکلات نوزادان که طبیعی هستند
درمان قطعی تشنج نوزاد به روش‌های نوین
همان‌طور که می‌دانید تشنج عملاً حالت بسیار خطرناکی برای نوزادان تلقی می‌شود. اگر تشنج یک‌مرتبه رخ‌داده و مدت‌زمان آن کمتر از یک دقیقه باشد، معمولاً نیاز به درمان خاصی نخواهد بود. اما برای تشنج‌های عودکننده و مواردی که احتمال بروز مجدد آن‌ها وجود دارد، نیاز به درمان قطعی خواهد بود. چراکه در صورت عدم درمان احتمال آسیب‌دیدگی شدید مغزی و یا حتی مرگ نوزاد نیز وجود دارد.
در ادامه به بررسی بهترین روش‌های درمان این عارضه پرداخته‌ایم:
مصرف داروها
در درجه اول مصرف دارو برای نوزاد توصیه می‌شود. برخی داروهای ضد تشنج نوزاد می‌توانند از بروز مجدد آن جلوگیری کنند. به همین دلیل اگر پزشک احتمال عود مجدد این عارضه را بدهد، قطعاً این نوع داروها را برای نوزاد تجویز خواهد کرد.
جراحی
گاهی تشنج موجب آسیب‌دیدگی مغزی در نوزادان می‌شود. در این حالت ممکن است برای درمان و جلوگیری از بروز مجدد آن، نیاز به انجام جراحی مجدد باشد. این جراحی گرچه ریسک زیادی دارد، اما در اکثر موارد موفق خواهد بود.
تحریک عصب واگ
تحریک عصب واگ نیز می‌توان تعداد دفعات حمله تشنجی نوزادان را کاهش دهد. در این روش درمان تشنج نوزاد پزشک یک دستگاه کوچک را در ناحیه شانه چپ و نزدیکی عصب واگ نوزاد قرار می‌دهد. این دستگاه خاموش و روشن‌شده و با تحریک عصب واگ، از بروز تشنج مجدد جلوگیری می‌کند.