اختلالات گوارشی کودکان

اختلالات گوارشی کودکان

دستگاه گوارش کودک حساس­‌ترین اندامی است که با مواد غذایی ارتباط داشته و اهمیت بسیار زیادی دارد. اختلالات گوارشی که بر سیستم گوارش کودک تأثیر می­‌گذارد، طیف گسترده‌­ای از چالش‌­ها را ایجاد می‌­کند که شامل موارد روبرو خواهد شد: چالش‌­های تغذی‌ه­ای، مانند عدم تحمل لاکتوز تا بیماری­‌های مزمن مانند هپاتیت. نوزادان نمی‌­توانند به شما بگویند محل درد آن­‌ها کجا می­‌باشد اما متخصصان گوارش دقیقاً می‌دانند که چگونه آن‌چه که سیستم گوارشی کودک را آزار می‌دهد، به صفر برسانند.

علل اختلالات گوارشی کودکان چیست؟

هر بیماری علت و میانگین سن تشخیص خاص خود را دارد. اختلالات گوارشی کودکان ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد که عبارتند از: پاسخ خود ایمنی (بدن به سلول­‌های سالم حمله می‌­کند)، سرطان، مادرزادی (حضور در بدو تولد)، محیطی (دود سیگار یا نوشیدن پاک کننده­‌های خانگی)، ژنتیکی / ارثی (از طریق خانواده منتقل می­‌شود)، محرک­‌های ناشناخته.

 علائم و نشانه­‌های اختلالات گوارشی می‌­تواند شامل موارد زیر باشد:

دل درد، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، نفخ در شکم، خون ریزی، مشکلات اشتها. اگر نگران هستید که فرزندتان هر یک از این علائم را دارد، با پزشک کودک خود حتماً در میان بگذارید تا در این‌صورت سریع‌تر بیماری تشخیص داده شود و شما هم توانسته باشید به کودک خود بهتر کمک کنید.

چگونگی تشخیص اختلالات گوارشی

پزشک متخصص کودکان می­‌تواند اختلالات گوارشی کودکان را تشخیص دهد. در ابتدا ممکن است پزشک معالج برای تشخیص بهتر بیماری، آزمایش‌­هایی را انجام دهد. این آزمایش­‌ها عبارتند از: سی­تی­اسکن، سونوگرافی، بیوپسی، آزمایش خون، کولونوسکوپی، بیوپسی روده کوچک و رکتوم، قرار دادن لوله تغذیه.

چگونگی درمان اختلالات گوارشی

اختلالات گوارشی کودکان بستگی به نوع بیماری دارد اما روش‌­های درمان بیماری‌های گوارشی در کودکان شامل این موارد هستند: دارو، تغییر رژیم غذایی، عمل­‌های جراحی، داروهای گیاهی و طب سنتی. یکی از نکات مهمی که در ارتباط با چنین اختلالاتی باید مطرح کرد این است که والدین باید از دادن غذاهای پرچرب، دیرهضم و حجیم به کودکان خود خودداری کنند.

بیماری­‌های دستگاه گوارش کودکان

بسیاری از بیماری­‌هایی که سلامتی کودکان را به خطر می­‌اندازد عبارتند از:

• بیماری سلیاک:

کودکان مبتلا به بیماری سلیاک با خوردن گلوتن، پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار، واکنش جدی نشان می­‌دهند. این اختلال می­‌تواند باعث آسیب به روده کوچک شود. پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن تنها راه درمان بیماری سلیاک است. احتمالاً آسیب وارده به روده را متوقف می­‌کند و به بهبود آسیب­‌هایی که قبلاً رخ داده است کمک می‌­کند.

• بیماری التهابی روده (IBD):

معمولاً در کودکان بزرگتر یا نوجوانان اتفاق می­‌افتد و شامل دو اختلال عمده گوارشی است. کولیت اولسراتیو، که باعث تورم در بیماری کرون روده بزرگ می‌­شود، می­‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. مدفوع خونی یا آبکی و درد شکم از علائم شایع این بیماری هستند.

• انواژیناسیون:

انواژیناسیون باعث درد، تورم و خستگی ناگهانی شده و حتی می­‌تواند روده‌­ها را پاره کند. درمان معمولاً با استفاده از مایع یا هوا برای فشار دادن روده به عقب شروع می­‌شود. این کار نیازی به جراحی ندارد و معمولاً جواب می‌­دهد. اگر اینطور نباشد، احتمالاً فرزند شما به جراحی نیاز خواهد داشت.

• اختلالات ائوزینوفیلیک گوارشی (EGID):

اختلالاتی هستند که از گلبول­‌های سفید اضافی در دستگاه گوارش کودک شما ناشی می­‌شوند. این بیماری باعث التهاب و تورم شده و می­‌تواند منجر به درد و ناراحتی شود. هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما داروهایی مانند استروئیدها می­‌توانند تعداد گلبول‌­های سفید خون در روده آن­‌ها و در نتیجه علائم را کاهش دهند.

• بیماری رفلاکس معده (GERD):

یک مشکل رایج است که در آن نوزادان، کودکان و نوجوانان درگیر می‌­شوند. GER، که در آن محتویات معده در حین یا بعد از غذا وارد مری می‌­شود، یک فعالیت فیزیولوژیکی طبیعی است که امکان رفع فشار معده را فراهم می‌­کند. این مشکل از شایع‌ترین بیماری‌گوارشی در نوزادان است.

• بیماری­‌های کبدی:

هپاتیت ممکن است به دلیل وجود علائم و نشانه‌­هایی مانند خستگی، یرقان، زردی چشم، ادرار تیره، کم اشتهایی، درد شکم یا مدفوع کم رنگ تشخیص داده شود. در موارد دیگر، در طی آزمایش خون معمولی کشف می‌­شود. همان‌طور که در مورد بسیاری از انواع بیماری‌­های کبدی وجود دارد، کبد می­‌تواند به تنهایی و بدون درمان خاص بهبود یابد.

• فیبروز کیستیک:

یک بیماری مزمن است که منجر به تولید مخاط غلیظ غیرطبیعی می­‌شود. به همین دلیل، بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک دچار مشکلات زیادی به‌خصوص در ریه‌­ها و دستگاه گوارش می‌­شوند. مخاط غلیظ می­‌تواند ریه‌­ها را مسدود کرده و منجر به عفونت­‌های جدی شود. علاوه بر این، مخاط غلیظ اجازه ترشح طبیعی آنزیم پانکراس را نمی­‌دهد که به نوبه خود منجر به سوء جذب و رشد ضعیف می­‌شود.

• اسهال:

اسهال یک مشکل جهانی است که می­‌تواند مکرر یا فقط دوره‌­ای باشد. اسهال حاد – که به آن گاستروانتریت حاد نیز گفته می­‌شود – بیشتر در اثر عفونت ایجاد می‌­شود. عفونت­‌هایی که باعث گاستروانتریت می­‌شوند اغلب با استفراغ و تب شروع شده و سپس به اسهال می­‌رسند.

• بیماری هیرشپرونگ:

یک بیماری مادرزادی نادر است که به دلیل کمبود سلول­‌های عصبی در دیواره روده ایجاد می­‌شود. در بیشتر موارد، تنها قسمت آخر روده بزرگ را درگیر می‌­کند، اگرچه می­‌تواند بخش‌­های طولانی­‌تری را نیز تحت تأثیر قرار دهد. درمان بیماری هیرشپرونگ شامل جراحی برای برداشتن قسمتی از روده است که سلول­‌های عصبی ندارد.

• درد شکم:

یکی از شایع­ترین مشکلات پزشکی کودکان است. علائم آن شامل تب، وجود خون در مدفوع، کاهش وزن قابل توجه و یرقان است. داروهایی که برای درمان علائم استفاده می‌شوند ممکن است شامل درمان‌های مسدودکننده اسید، نرم‌کننده‌های مدفوع، رژیم غذایی با فیبر بالا و شل‌کننده‌های عضلانی باشند.

نکات مهم برای والدین

• کودکان نمی‌­توانند تشخیص دهند که چه میزان غذا برای آن­‌ها کافی است. بنابراین وظیفه­‌ی پدر و مادر است که به کودکان خود نشان بدهند تا چه اندازه‌­ای غذا بخورند. مصرف بیش از اندازه غذا تأثیر ناگواری بر دستگاه گوارش می­‌گذارد و باید از آن دوری کرد. والدین می­‌توانند مواد غذایی را در چند وعده به کودک خود بدهند تا از پرخوری آن­‌ها جلوگیری کنند.

• والدین باید آب و مایعات دیگر را دور از دسترس کودکان خود قرار بدهند زیرا مصرف آب به همراه غذا باعث کندتر هضم شدن غذا می‌­شود. کودکان باید آب را تقریباً 15 دقیقه قبل از غذا یا 30 دقیقه بعد از غذا بنوشند.

• والدین باید غذاهای بسته­‌بندی و آماده را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنند. اینگونه غذاها حاوی مواد نگهدارنده و مضر هستند که مشکلات گوارشی متعددی را برای کودکان ایجاد می­‌کنند.

• شیر مواد مغذی بسیار زیادی دارد اما به عنوان یک ماده غذایی کامل نیست و مصرف بیش از حد آن باعث کاهش اشتها می­‌شود. به همین جهت والدین باید به میزان متوسط به کودکان خود شیر دهند.

توصیه‌­های تغذی‌ه­ای مهم برای کودکان

• پروبیوتیک­‌ها به دلیل اینکه دارای باکتری­‌های سالم هستند باعث بهبود میکروفلورای دستگاه گوارش می­‌شوند. بنابراین می­‌تواند برای کودکان مناسب باشد. هم­چنین والدین می‌­توانند اسیدهای چرب امگا3 که در مواد غذایی همچون ماهی قزل آلا یا مکمل‌­های بدون جیوه وجود دارند، در برنامه غذایی کودک خود قرار دهند.

• بادام زمینی باعث رفع بی اشتهایی در کودکان می­‌شود. توصیه می‌­شود برای افزایش اشتها از این نوع ماده غذایی برای کودکان استفاده شود.

نتیجه‌­گیری

همانطور که در این مقاله ذکر شد، اختلالات گوارشی کودکان، یکی از بیماری­‌های شایع در جهان است که اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، خطرات جدی برای اطفال به دنبال دارد. بنابراین زمانی‌که والدین با چنین مشکلاتی مواجه می­‌شوند هرچه سریع‌تر باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کرده و درمان را شروع کنند.