مخملک در کودکان چیست؟
یک از بیماری‌های شایع بین کودکان مخملک می‌باشد، ممکن است والدین یا اطرافیان کودک با دیدن علائم این بیماری دستپاچه شده و ندانند چه بکنند. اما باید نگرانی و ناراحتی را از خود دور کنیم و به دنبال شناخت این بیماری و راه‌های مقابله و درمان آن بپردازیم. در این مقاله قرار است در مورد مخملک در کودکان و همچنین مراقبت از خود در برابر این بیماری مسری سخن بگوییم.
مخملک چیست؟
به عفونتی که توسط باکتری استرپتوکوک از گروه A ایجاد شده و منجر به تب می‌شود، تب اسکارلت یا مخملک می‌گویند. در صورتی که کودک دچار مخملک شده باشد علائمی مانند التهاب گلو، درد گلو تب در او قابل مشاهده می‌باشد. مخملک از بیماری‌های نادری می‌باشد که شیوع آن در حال پیشرفت است.
در سال ۲۰۱۴، بیشتر از ۱۴ هزار کودک در انگلستان مبتلا به مخملک شدند. تعداد کودکان مبتلا نیز در سال بعد (۲۰۱۵) دو برابر افزایش پیدا کرد. این بیماری بیشتر روی کودکان تاثیر می‌پذیرد و همچنین ابتلا به این بیماری در سنین ۲ تا ۸ سالگی بین کودکان شایع‌تر است.
در رابطه با علت ابتلا به مخملک در کودکان باید گفت در این بیماری سم تولید شده از طریق باکتری‌ها سبب قرمز شدن زبان و بثورات می‌شوند. هنگام عطسه یا سرفه عفونت موجود در قطرات از دهان خارج شده و از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. ۲ تا ۴ روز از زمان قرار گرفتن در معرض این بیماری و مبتلا شدن به آن طول می‌کشد.
علائم مخملک در کودکان
معمولا شروع مخملک با تب زیاد مثلا ۳۸ درجه سانتی‌گراد، سوزش و گلو درد آغاز می‌شود. در ابتدا روی زبان کودک لکه های سفید و همچنین زردی پدید آمده که به مرور زمان به رنگ قرمز در می‌آیند. برجستگی‌ها و لکه‌هایی که روی زبان به‌وجود آمده ممکن است خیلی بزرگ شوند و زبان را از حالت طبیعی خود خارج کرده و شکل توت‌فرنگی بکند، این نشانه با نام زبان تون‌فرنگی از علائم مرسوم مخملک در کودکان می‌باشد.
لوزه‌های کودک ممکن است باردار شود و همچنین متورم به نظر برسد. در حالی که اطراف دهان کودک کاملا بی‌رنگ و سفید است صورت او قرمز و برافروخته می‌شود. از علائم عمومی این بیماری نیز میتوان به لرز، کاهش اشتها، بی‌قراری، استفراغ، تورم غدد لنفاوی اشاره کرد.
سپس ضایعات پوستی در روز دوم بیماری پدیدار شده و ۲ الی ۵ روز طول می‌کشد.
بثورات نیز لکه‌های کوچک و برجسته‌‌ای هستند که از‌نواحی مختلف بدن چون زیر بغل، پشت گوش، سینه و گردن شروع شده و سپس همه بدن را فرا می‌گیرد. بثورات با خارش نیز همراه هستند. در هفته دوم این بیماری بثورات از بین رفته و در ناحیه دست، کشاله ران و پاها پوسته ریزی رخ می‌دهد. این مرحله یعنی پوسته ریزی در بیماران نوزاد مبتلا به مخملک نادر است.
در صورتی که مخملک درمان نشود عوارض و علائم گوشی، چرکی، قلبی، کلیوی به‌وجود می‌آید. اشکال خفیف مخملک اشتباه در تشخیص آن را به وجود می‌آورد که در این زمان خطر سرایت آن را بیشتر میکند. استرپتوکوک موجود در قطراتی که از دهان خارج می‌شوند مسری بوده و قابل سرایت هستند.
ولی بثورات بوجود آمده روی پوست به خودی خود از فردی به فرد دیگر انتقال نیافته و مسری نیستند. والدین و اطرافیان کودک بیمار در صورت احساس سوزش و درد در نواحی گلو باید زودتر به پزشک مراجعه کرده و درمان شوند، بعد از ۲۴ ساعت از اولین دوز آنتی‌بیوتیک مخملک دیگر مسری نخواهد بود.
عوارض و خطرات مخملک
در صورتی که مخملک درمان نشود باکتری به بقیه نقاط بدن راه پیدا کرده و آن‌ها را درگیر میکند. نقاطی چون: لوزه‌ها، ریه، کلیه‌ها، پوست، خون، گوش میانی. گاهی هم مخملک باعث تب روماتیسمی می‌شود که تبی خطرناک و مهم است و ممکن است اندام هایی مثل قلب، سیستم عصبی، پوست و مفاصل را درگیر کند.
البته باید بدانید غیر ممکن است که کودکی که یک بار مخملک گرفته است دوباره دچار شود ولی به هر حال باید خطر آن را جدی گرفت زیرا این بیماری در موارد نادری به عفونت‌های جدی‌تری تبدیل شده و خطرات بیش‌تری به همراه دارد. عفونت‌هایی مثل مننژیت، سپتی سمی ( عفونت خون)، اختلال کلیوی و مشکلات استخوان و مفاصل.
پیشگیری
در حال حاضر واکسنی برای جلوگیری از ابتلا به مخملک وجود ندارد، بلکه باید با انجام یک سری راهکار‌هایی احتیاطی در برابر سایر عفونت‌ها از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد:
-
شستن دست:
به کودکان خود آموزش دهید که همیشه دست و صورت خود را با آب و صابون شسته و شو داده و بهداشت فردی خود را رعایت کنند.
-
عدم استفاده از قاشق چنگال مشترک هنگام غذا‌خوردن:
کودک باید از داشتن لیوان، قاشق، چنگال و بشقاب مشترک با دوستان و اطرافیانش بپرهیزد و حتی از غذا‌ها و نوشیدنی‌های دوستان خود مصرف نکند.
-
پوشاندن بینی و دهان:
از کودک خود بخواهید هنگاه عطسه کردن یا سرفه جلوی دهان و بینی خود را به منظور جلوگیری از پخش عفونت در فضا بپوشاند.
درمان بیماری مخملک
برای کاهش درد و بیماری مخملک در کودکان میتوان کار‌های مختلفی را انجام داد:
استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش درد و تب در کودکان. خوردن زیاد آب برای مرطوب نگه داشتن گلو و جلوگیری برای از دست دادن آب بدن. قرقره کردن نمک برای کاهش درد گلو. استفاده از دستگاه بخور سرد به منظور جلوگیری از خشک شدن هوا و تشدید گلو درد.
مصرف قرص مکیدنی برای کاهش درد گلو، البته این قرص برای کودکان ۴ سال به بالا که دچار مخملک شده اند با مشورت و داشتن نسخه پزشک توصیه می‌شود. خوردن غذاهای گرمی مانند سوپ و خوراکی‌های سرد مثل آبمیوه یا بستنی به کاهش درد گلو کمک میکند. ممکن از دود سیگار و مواد شوینده گلو را تحریک کرده‌و درد را افزایش دهد، بنا بر این کودک نباید در معرض چنین مواد و دود‌هایی قرار گیرد.
پزشکان برای درمان این بیماری آنتی‌بیوتیک تجویز‌می‌کنند که کودک باید دوره تجویز شده رو به صورت کامل مصرف کند. اگر دوره به طور کامل مصرف نشود عفونت نیز به طور کامل از بین نرفته و کودک درمان نمی‌شود. از استفاده هر گونه دارو بدون تجویز پزشک هم می‌تواند خطر ساز باشد بنا براین از مصرف خودسرانه دارو‌ها خودداری کنید.
از نکاتی که در ادامه باید به آن توجه کنید این است که: کودکان را تا زمان درمان کامل و تا زمانی که آنتی‌بیوتیک مصرف میکند به مدرسه یا مکان عمومی بین کودکان نفرستید. ظروف و وسایل مورد استفاده کودک را به طور مکرر بشویید و وسایل یک بار مصرفی مثل دستمال استفاده کودک را کاملا دور بیاندازید. بعد از دست زدن به وسایل کودک نیز دستان خود را به طور کامل بشویید.
تشخیص بیماری مخملک
برای تشخیص بیماری مخملک در کودکان علاوه بر شرایط فیزیکی کودک مواردی دیگری را مورد بررسی قرار می‌دهند، که عبارتند از:
- بررسی وضعیت گلو، لوزه و زبان کودک بیمار
- لمس گلوی کودک برای تشخیص وجود غدد لنفی
- بررسی بافت دانه‌های پوستی و ظواهر کودک
در صورت وجود این بیماری برای درمان آن نیز میتوان به پزشک متخصص مراجعه کرد یا از روش‌های خانگی برای درمان آن استفاده کرد.
سخن آخر
اگر متوجه شدید که کودک شما به مخملک مبتلا شده است سریعا به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص با توجه به علائم و شرایط کودک تشخیص بهتری برای بیماری‌اش خواهد داد. در برخی موارد پزشک از گلوی کودک نمونه ای گرفته و به آزمایشگاه می‌فرستد تا آزمایش شود باکتری که عامل عفونت شده را شناسایی کنند. برای درمان کودک در این مواقع حتما به طور کامل از دستور پزشک متخصص پیروی کنید.