زخم معده یکی از اختلالات گوارشی است که می‌تواند فرد مبتلا به آن را تا مدت‌ها درگیر خود کند و کیفیت زندگی فرد را در طولانی‌مدت کاهش دهد. ازاین‌رو درمان و پیشگیری از این بیماری در کودکی می‌تواند بسیار مفید باشد و روی زندگی کودک شما در آینده تأثیر مثبت بگذارد. در ادامه به بیماری زخم معده در کودکان می‌پردازیم.
زخم معده در کودکان
این بیماری یک زخم باز به‌حساب می‌آید که روی غشای مخاطی معده یافت می‌شود. این‌گونه زخم‌ها در مخاط معده و یا غشای روده کوچک در کودکان شایع هستند که البته به زخم در مخاط قسمت روده کوچک، زخم اثنی‌عشر می‌گویند. زخم اثنی‌عشر نیز همچو زخم معده علائم مشابهی دارد و باید برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کرد.
علت زخم معده و اثنی‌عشر در کودک چیست؟
کارشناسان قبلاً فکر می‌کردند که استرس، رژیم غذایی و اسید معده باعث ایجاد زخم می‌شود. امروزه، تحقیقات نشان می‌دهند که بیشتر زخم‌ها به دلیل عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (H.pylori) ایجاد می‌شوند. عوامل دیگری نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند، اما این باکتری اغلب عامل اصلی بیشتر این بیماری است.
موارد زیر ممکن است در زخم معده یا اثنی‌عشر نقش داشته باشند:
- هلیکوباکتر پیلوری؛ این باکتری‌ها موادی می‌سازند که مخاط محافظ معده کودک شما را ضعیف می‌کنند. این باعث می‌شود احتمال آسیب‌دیدن معده از آنزیم‌های معده و اسید بیشتر شود.
- سیگارکشیدن؛ مطالعات نشان می‌دهند که سیگار شانس ابتلا به این بیماری را در همه افراد افزایش می‌دهد. همچنین روند بهبود را کند می‌کند و حتی وجود افراد سیگاری در محیط زندگی کودک نیز می‌تواند کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد.
- کافئین؛ کافئین ممکن است باعث افزایش ترشح اسید معده شود و افزایش اسید معده می‌تواند درد یک زخم موجود را بدتر کند. بااین‌حال، کافئین به‌تنهایی نمی‌تواند باعث ایجاد زخم معده شود.
- فشار؛ افراد مبتلا به زخم معده اغلب می‌گویند که استرس آنها درد زخم را افزایش می‌دهد. استرس ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد؛ زیرا سیستم عصبی با دستگاه گوارشی برای تنظیم فعالیت‌های لوله گوارش ارتباط دارد و اختلال در ارتباط این دو سیستم ناشی از استرس و اضطراب، می‌تواند بر روی فعالیت معده تأثیر بگذارد.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی؛ این داروها باعث می‌شوند که معده توسط اسید و پپسین خود آسیب ببیند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. این مواد در بسیاری از داروهای بدون نسخه نیز وجود دارد و ممکن است آنها را برای درمان تب، سردرد و درد استفاده کنید.
- رفلاکس معده نوزادان؛ اگر این مشکل در کودکان و نوزادان درمان نشود، ممکن است منجر به این بیماری شود.
کدام کودکان در معرض خطر زخم معده و اثنی‌عشر هستند؟
بزرگ‌ترین عامل خطر برای زخم معده و اثنی‌عشر، عفونت هلیکوباکتر پیلوری است. مواردی که احتمال عفونت هلیکوباکتر پیلوری را بیشتر می‌کند عبارتند از:
- زندگی در شرایط استرس‌زا
- ژنتیک
- کودکانی که به طور منظم آسپرین یا مسکن‌های ضددرد مصرف می‌کنند
- در موارد نادر، شرایط پزشکی خاص نیز می‌توانند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شوند
علائم زخم معده و اثنی‌عشر در کودک چیست؟
زخم‌های معده همیشه علائم ایجاد نمی‌کنند. شایع‌ترین علامت آن احساس سوزش یا درد در معده است. این دردها اغلب بین استخوان‌های سینه و ناف احساس می‌شود. کودک شما ممکن است درد را بین وعده‌های غذایی، صبح زود یا شب بیشتر احساس کند و این دردها ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند.
زخم معده و اثنی‌عشر در کودک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک فرزند شما در مورد سابقه سلامتی او سؤال خواهد کرد. پزشکان همچنین فرزند شما را معاینه خواهند کرد و ممکن است برای اطمینان از وجود زخم معده آزمایش‌هایی را برای فرزندتان تجویز کنند. در ادامه به چند مورد از روش‌های تشخیصی این بیماری می‌پردازیم:
آزمایش سری فوقانی
در این آزمایش اندام‌های قسمت بالایی دستگاه گوارش کودک شما را بررسی می‌کنند. برای این آزمایش، کودک شما باریم را می‌بلعد. این مایع می‌تواند به رنگ‌های نقره‌ای، سفید و گچی باشد و داخل اندام‌های کودک شما را می‌پوشاند. این مایع به پزشکان کمک می‌کند در عکس اشعه ایکس، لوله گوارشی فرزند شما بهتر و دقیق‌تر نشان داده شود. سپس پزشک از اندام‌های داخلی عکس اشعه ایکس می‌گیرد و زخم‌ها را تشخیص می‌دهد.
آندوسکوپی
در این آزمایش، از یک لوله کوچک و انعطاف‌پذیر برای مشاهده داخل دستگاه گوارش کودک شما استفاده می‌شود. این لوله دارای یک چراغ و یک لنز دوربین در انتهای خود است. در طول آزمایش، متخصص ممکن است چند نمونه بافتی از دستگاه گوارش کودک شما بگیرد. ارائه‌دهنده این نمونه‌ها را آزمایش خواهد کرد و به اختلالت موجود در دستگاه گوارش پی خواهد برد.
آزمایش خون، مدفوع، تنفس و بافت معده
این آزمایش‌ها برای بررسی هلیکوباکتر پیلوری انجام می‌شوند و در صورت تأیید وجود مشکل در تعداد و عملکرد این باکتری‌ها روش‌های درمانی مناسب اتخاذ می‌شوند.
زخم معده و اثنی‌عشر در کودک چگونه درمان می‌شود؟
درمان زخم معده به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. درمان کودک شما نیز به عامل ایجاد زخم بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، زخم ناشی از هلیکوباکتر پیلوری نیاز به راه درمان متفاوتی نسبت به زخم‌های ناشی از استرس و اضطراب دارد. در ادامه به چند روش درمانی رایج زخم معده می‌پردازیم.
تغییر سبک زندگی
درگذشته، پزشکان به افراد مبتلا به زخم می‌گفتند که غذاهای تند، چرب یا اسیدی نخورند؛ اما اکنون پزشکان می‌دانند که این نوع رژیم‌ها باعث ایجاد این بیماری نمی‌شوند و فقط ممکن است باعث بدتر شدن علائم بیماری شوند. رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که ثابت شده باشد که می‌تواند به افراد مبتلا به زخم معده کمک کند و فقط برخی از رژیم‌های غذایی تعدیل‌کننده علائم این بیماری هستند نه درمان‌کننده.
داروها
ممکن است کودک شما برای درمان بیماری خود نیاز به مصرف دارو داشته باشد. اگر فرزند شما اختلال در عملکرد هلیکوباکتر پیلوری داشته باشد، ممکن است به بیش از یک دارو برای بهبود نیاز داشته باشد. داروهای مورداستفاده برای درمان و کاهش عوارض زخم معده عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک‌ها؛ این دسته از داروها برای تعدیل مقدار هلیکو باکتری‌های پیلور آنها را از بین می‌برند.
- مهارکننده‌های اسید معده؛ این داروها میزان اسیدی که معده می‌سازد را کاهش می‌دهند. آنها این کار را با کاهش مقدار هیستامین انجام می‌دهند که باعث آزادشدن اسید می‌شود.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون؛ این داروها نیز از تولید اسید معده جلوگیری می‌کنند. آنها با متوقف کردن پمپ اسید معده کار می‌کنند.
- عوامل محافظ مخاطی؛ این داروها از پوشش مخاطی معده در برابر آسیب اسید محافظت می‌کنند. آنها از ترشح اسید جلوگیری نمی‌کنند.
عوارض احتمالی زخم معده و اثنی‌عشر در کودک چیست؟
اگر این بیماری کودک شما به‌خوبی درمان نشود، ممکن است دچار عوارض شدید شود. رایج‌ترین عوارض عبارتند از:
- خونریزی؛ زخم معده می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و همین عامل می‌تواند باعث خونریزی شود.
- سوراخ‌شدن معده؛ این بیماری می‌تواند آن قدر پیشروی کند که سوراخی را در دیواره معده ایجاد کند. باکتری‌ها و مواد غذایی نیمه هضم شده می‌توانند از طریق سوراخ به داخل حفره شکمی (صفاق) بریزند. این یک وضعیت خطرناک به نام پریتونیت است.
- سرطان معده؛ عفونت هلیکوباکتر پیلوری خطر ابتلا به سرطان را در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌دهد.
برای پیشگیری از زخم معده و اثنی‌عشر در کودکم چه کنم؟
پیشگیری از هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری در کودک شما را کاهش دهد. موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری را در فرزند شما کاهش دهد:
- شستن مرتب دست‌ها
- عدم ارتباط نزدیک با فردی که هلیکوباکتر پیلوری دارد
- نخوردن یا نوشیدن آب یا غذای آلوده
نکات کلیدی در مورد زخم معده و اثنی‌عشر در کودکان
- زخم‌های معده و اثنی‌عشر زخم‌های باز هستند. آنها در پوشش داخلی معده یا دوازدهه رخ می‌دهند.
- بیشتر زخم‌ها در اثر عفونت با هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شوند.
- درمان اغلب شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی برای جلوگیری از تولید اسید معده است.
- بدون درمان مناسب، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار عوارض جدی بشوند. اما بیشتر افراد با پیگیری روش‌های درمانی مناسب، درمان می‌شوند.
سخن پایانی
همانطور که گفتیم ایجاد زخم معده به عوامل مختلفی بستگی دارد. در صورت بروز این مشکل برای کودکانتان حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا هر چه زودتر درمان شود.