آیا با بیماری تنفسی شایع در کودکان آشنایی دارید؟ برونشیولیت در کودکان چیست؟ برونشیولیت در کودکان، عفوتنی ویروسی است که سبب تورم و التهاب در راه‌های کوچک تنفسی شده و نفس کشیدن را سخت و دشوار می‌کند.
این بیماری شایع در کودکان و نوزادان زیر 2 سال، که قفسه سینه آنان را درگیر می‌کند، معمولاً خفیف است و می‌توان با نسخه‌های خانگی آن را درمان کرد. اما اگر بیماری شدت یافت و جدی شد، باید کودک را نزد متخصص اطفال ببرید. در این نوشته به توضیحاتی درباره چگونگی این بیماری، علل بروز آن و راه‌های درمان آن اشاره خواهیم کرد.
آنچه در این نوشته می‌خوانید:
بیماری تنفسی برونشیولیت در کودکان چیست؟
برونشیت و برونشیولیت چیست؟ چه تفاوتی با هم دارند؟
علت بروز بیماری برونشیولیت در کودکان
نشانه‌های برونشیولیت در کودکان
راه‌های تشخیص برونشیولیت در کودکان و تفاوت آن با بیماری‌های با علائم مشابه چیست؟
چه کودکانی ممکن است در معرض ابتلا به برونشیولیت باشند؟
آیا برای درمان برونشیولیت در کودکان، دارویی وجود دارد؟
راه‌های درمان برونشیولیت در کودکان
راه‌های درمان خانگی برونشیولیت در کودکان
عوارض برونشیولیت در کودکان
جمع‌بندی
سؤالات متداول
بیماری تنفسی برونشیولیت در کودکان چیست؟
عفونت ویروسی شایع در کودکان خردسال و نوزادان که سبب تورم، التهاب، تجمع مخاط و تحریک راه‌های هوایی کوچک در ریه می شود، «برونشیولیت» نامیده می‌شود. نام دیگر این راه‌های هوایی کوچک، «برونشیول» است. عامل ایجاد کننده برونشیولیت در کودکان، یک ویروس است. این بیماری، علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد، اما با گذشت چند روز از شروع بیماری، حادتر شده و سرفه و صدای سوت مانندی که هنگام بازدم به گوش می‌رسد که به آن خس‌خس گلو هم گفته می‌شود را ایجاد می‌کند.
کودکان مبتلا به برونشیولیت، در نفس کشیدن دچار مشکل هستند. علائم بیماری برونشیولیت در کودکان، به طور معمول 1 تا 2 هفته به طول می‌انجامد، اما گاهی ممکن است مدت زمان بیشتری نیز به درازا بیانجامد.
غالباً کودکان و نوزادان، در خانه و با مراقبت توسط والدین بهبود می‌یابند و ندرتاً ممکن است کودکی نیاز به بستری در بیمارستان پیدا کند. زمستان و اوایل بهار، زمان‌هایی است که ممکن است برونشیولیت در کودکان زیر 2 سال رخ دهد.
برونشیت و برونشیولیت چیست؟ چه تفاوتی با هم دارند؟
این دو بیماری از جهاتی شبیه به هم و از جهاتی متفاوت از هم هستند. برونشیولیت و بروشیت، هر دو نشأت گرفته از ویروس هستند که راه‌های تنفس در ریه‌ها را درگیر می‌کنند. برونشیت، نایژه‌ها که راه‌های هوایی بزرگتر هستند را تحت تأتیر قرار می‌دهد، در حالی که برونشیولیت، برونشیول‌ها را که راه‌های تنفس کوچک‌تر هستند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. برونشیت، غالباً در کودکان در سنین بزرگتر و بزرگسالان رخ می‌دهد، اما برونشیولیت در کودکان کوچک‌تر، شیوع بیشتری دارد.
علت بروز بیماری برونشیولیت در کودکان
بیماری برونشیولیت در کودکان، از یک ویروس نشأت می‌گیرد. ویروس در وهله اول، سبب عفونت در دستگاه تنفس فوقانی که شامل بینی، دهان و گلو است، می‌شود. پس از آن، ویروس، به سمت مجاری تنفسی تحتانی (نای و ریه‌ها) رفته و گسترش پیدا می‌کند. این ویروس سبب تورم و التهاب و در نهایت مرگ سلول‌های داخلی دستگاه تنفسی کودک می‌شود. این بیماری، سبب مسدود شدن حرکت جریان هوا به داخل و خارج ریه‌های کودک می‌شود.
برونشیولیت در کودکان، غالباً از ویروس «سنسیشیال تنفسی» ناشی می‌شود. ویروس‌های دیگری نیز هستند که می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند، از جمله:
- آنفولانزا
- آدنوویروس
- ویروس پاراآنفولانزا
- راینو ویروس
- متاپنوموویروس انسانی
به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد که برونشیولیت توسط باکتری ایجاد شود که در این صورت پزشک برای کودک، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
نشانه‌های برونشیولیت در کودکان
در ابتدا ممکن است بیماری برونشیولیت در کودکان به دلیل علائم مشابه، با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود. ممکن است کودک، سرفه و مشکل در نفس کشیدن را نیز داشته باشد که به مرور زمان بدتر می‌شود. از شایع‌ترین نشانه‌های برونشیولیت می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تب با شدت کم (زیر 38.3 درجه)
- آبریزش بینی
- سرفه در کودکان
- نفس کشیدن سریع یا کوتاه
- خس‌خس در گلو
برونشیولیت در کودکان، در ابتدا ممکن است یک یا چند مورد از علائم فوق رخ دهد، اما پس از گذشت 3 روز این علائم حادتر می‌شود که شامل:
- بروز مشکل در تغذیه که ناشی از ناتوانی کودک در بلعیدن غذا و مکیدن سینه مادر است.
- کودک تلاش می‌کند که نفس بکشد، به گونه‌ای که حتی قفسه سینه او جمع می‌شود.
- نوک انگشتان دست یا پا و لب‌های کودک به رنگ آبی یا خاکستری متمایل می‌شوند.
- کندی و خستگی کودک
- ایجاد صدای خرخر از گلو
اگر علائمی مانند خشکی دهان، ادرار نکردن و گریه بدون اشک را که ناشی از کم‌آبی بدن است، در کودک خود مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر او را به اورژانس برسانید. کم آب شدن بدن در کودک خردسال شما، بسیار خطرناک و جدی است.
راه‌های تشخیص برونشیولیت در کودکان و تفاوت آن با بیماری‌های با علائم مشابه چیست؟
پزشکی که در زمینه اطفال تخصص دارد، برونشیولیت در کودکان را با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه سلامت او تشخیص می‌دهد. گاهی نیز ممکن است کودک شما نیاز به آزمایشاتی برای احتمال رد بیماری‌هایی مانند آسم در کودکان یا ذات‌الریه داشته باشد. این آزمایشات عبارت است از:
- اشعه ایکس از قفسه سینه کودک
- آزمایش خون یا آزمایش گازهای موجود در خون
- آزمایش نازوفارنکس (سواب بینی و گلوی کودک برای شناسایی ویروس‌ها)
- آزمایش پالس‌اکسیمتری (سنجش میزان اکسیژن خون)
بیماری‌هایی مانند پنومونی و برونشیت، که جزو بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی تحتانی هستند، علائمی مشابه با برونشیولیت در کودکان دارند. این بیماری ممکن است به دلیل مشکل در تنفس و خس‌خس سینه، با آسم نیز اشتباه گرفته شود. بهتر است در مواقعی که متوجه مشکل تنفسی در کودک خود شدید، او را نزد دکتر کودکان ببرید، زیرا تنها دکتر اطفال است که می‌تواند برونشیولیت در کودکان را تشخیص دهد.
چه کودکانی ممکن است در معرض ابتلا به برونشیولیت باشند؟
تمامی کودکان می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. سرایت این بیماری از طریق قطرات عطسه، سرفه و صحبت کردن که در هوا وجود دارند، ناشی می‌شود، ولی کودکانی نیز هستند که احتمال ابتلا به این بیماری در آن‌ها بیش از کودکان دیگر است:
- کودکان نارسی که زود به دنیا آمده‌اند.
- کودکانی که ممکن است در معرض دود سیگار یا تنباکو باشند.
- کودکانی که دارای برادر و یا خواهر بزرگتر از خود هستند.
- کودکانی که به مهدکودک می‌روند.
- کودکانی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند.
- و کودکانی که از شیر مادر خود تغذیه نمی‌کنند.
آیا برای درمان برونشیولیت در کودکان، دارویی وجود دارد؟
پزشکان ممکن است از استروئیدها و یا منبسط کننده‌های راه‌های استنشاقی برای درمان برونشیولیت در کودکان استفاده کنند. اما این موارد، درمان قطعی این بیماری نیستند. هنوز هم تحقیقات برای یافتن بهترین درمان برای این بیماری وجود دارد. اکسیژن‌درمانی، روشی است که گاهی اوقات مورد استفاده قرار می‌گیرد و همزمان هم، در حال بررسی توسط محققان است.
راه‌های درمان برونشیولیت در کودکان
درمان این بیماری، به شدت علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. خوشبختانه، غالب کودکانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، درجه بیماری خفیفی دارند که با مراقبت‌های خانگی درمان می‌شوند. ناگفته نماند که هنوز درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، بلکه هدف تمامی این درمان‌ها، کنترل و کاهش علائم بیماری است. اگر علت بروز برونشیولیت در کودکان، باکتری باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک را برای درمان این بیماری تجویز می‌کند.
اگر بیماری کودک به درمانهای خانگی پاسخ مثبت ندهد، به ناچار در بیمارستان بستری شده و اقدامات زیر برای بهبود او انجام می‌شود:
- استفاده از دستگاه تنفس و اکسیژن برای بهبود تنفس کودک
- ساکشن مداوم دهان و بینی برای جمع‌آوری مخاط غلیظ شده در دستگاه تنفسی کودک
- تزریق داخل وریدی با سرم برای جلوگیری از کم آب شدن بدن کودک
- درمان تنفسی براساس تجویز پزشک معالج
راه‌های درمان خانگی برونشیولیت در کودکان
درمانهای خانگی که می‌توانید برای کودک خود در هنگام بروز این بیماری مورد استفاده قرار دهید:
- مصرف زیاد مایعات و به‌خصوص آب
- بالا بردن سر کودک در هنگام خواب و عدم استفاده از بالش برای او
- ساکشن کردن دهان و بینی کودک با سرنگ علی‌الخصوص قبل از شیر دادن به او
- خوراندن استامینوفن به کودک برای کاهش تب او با تجویز پزشک و درمان تب کودکان به صورت خانگی
- استفاد از دستگاه بخور سرد، شب هنگام در اتاق کودک
در طب سنتی نیز، گیاهانی مانند زنجبیل، زردچوبه و سیر، دارای اثر ضد التهاب و تورم برای مقابله با عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند برونشیولیت در کودکان هستند. اما از آنجا که سن کودک کم است، بهتر است برای مداوای کودک با این گیاهان، با پزشک مشورت کنید.
عوارض برونشیولیت در کودکان
در اکثر موارد، برونشیولیت در کودکان بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای بهبود پیدا می‌کند، اما کودکانی که در گروه پرخطر قرار دارند، ممکن است بیشتر در معرض عوارض این بیماری قرار بگیرند. عوارض بیماری برای کودک پرخطر از این جمله‌اند:
- نارسایی در تنفس کودک
- آپنه یا مکث در تنفس کودک
جمع‌بندی
برونشیولیت در کودکان، یک بیماری عفونی تنفسی است که با متورم و ملتهب کردن راه‌های کوچک تنفسی، نفس کشیدن را برای کودک دشوارمی‌کند. این بیماری در اغلب اوقات، به شکل خفیف در کودکان بروز می‌کند و با درمانهای خانگی مانند مصرف زیاد مایعات، استفاده از بخور و … می‌توان به بهبودی او کمک کرد. اما درموارد حاد بیماری، کودک باید توسط پزشک اطفال ویزیت و معاینه شود. در دنیای طب، پزشکان هنوز نتوانسته‌اند به درمان قطعی برای این بیماری دست یابند.
سؤالات متداول
-
تا چه حد امکان دارد که کودک یا نوزاد، بیش از یک‌بار به این بیماری مبتلا شود؟
اگر کودک شما یک‌بار به این بیماری مبتلا شده باشد، در مقابل ویروس‌هایی که می‌توانند علت این بیماری باشند، مصونیت پیدا می‌کنند. اما با این حال، این مصونیت 100% نیست و ممکن است دوباره به این بیماری مبتلا شوند.
-
روش‌های پیشگیری از برونشیولیت در کودکان چیست؟
- قبل و بعد از دست زدن به کودک، دستان خود را بشویید و از الکل، برای ضدعفونی کردن دستان خود استفاده کنید.
- اگر کودک شما علائم بیماری دارد، او را در خانه قرنطینه کنید.
- اسباب‌بازی‌های کودک خود را ضدعفونی کنید.
- کودک خود را در معرض محرک‌های محیطی، دود سیگار و … قرار ندهید.
- اگر کودک شما جزو گروه پرخطر محسوب می‌شود، او را با واکسن پالیوزماب، واکسینه کنید.
-
چه زمانی باید به پزشک اطفال مراجعه کرد؟
اگر رنگ لب کودک به آبی یا خاکستری متمایل شده، اگر کودک تند‌تند نفس می‌کشد و یا در نفس کشیدن مشکل دارد، و در نهایت اگر می‌بینید که علائم کودک شما در حال وخیم‌تر شدن است، باید سریعاً او را به پزشک برسانید.