اوتیسم چیست؟
اوتیسم یک اختلال عصبی است که باعث ایجاد مشکل در ارتباطات اجتماعی و فردی، مشکل در صحبت کردن و ارتباطات زبانی، سیستم‌های حسی و اختلال در ارتباط چشمی و نقطه تمرکز و توجه فرد می‌شود. افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است دارای الگوهای رفتاری متفاوت باشند، همچنین واکنشی که نسبت به محیط اطراف و دیگران دارند نیز متفاوت بوده و در تحلیل و درک مساعل و مشکلات، با افراد سالم دیگر متفاوت هستند.
بیماری اوتیسم معمولا با اختلالات عصبی دیگری مانند اختلال نارسایی عصبی و بیش فعالی، تیک عصبی، اضطراب و افسردگی همراه است. با این حال، هر فردی که به بیماری اوتیسم مبتلا شده باشد، خصوصیات و نشانه‌های متفاوتی دارد.در ادامه به بررسی این بیماری می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌های بیماری اوتیسم چیست؟
علائم و نشانه‌های بیماری اوتیسم در افراد می‌تواند بسیار متنوع باشد و بر اساس نوع، شدت و سن فرد متفاوت هستند. اما در کل، علائم و نشانه های اوتیسم عبارتند از:
۱-مشکل در برقراری ارتباط با دیگران
۲-ناتوانی یا تأخیر در ارتباط و صحبت کردن
۳-علاقه خاص و شدید به موضوعات یا فعالیت‌های محدود و تکراری
۴-حساسیت نسبت به نور، صدا و طعم
۵-ناتوانی در به اشتراک گذاشتن تجربیات و علایق
۶-تکیه بر رفتارهای تکراری، مانند تکان دادن مداوم سر
۷-تحلیل ضعیف چهره‌ها، عدم شناسایی حرکات فیزیکی، همچنین در برخی از موارد، علائم دیگری نیز ممکن است ظاهر شود، مانند اختلالات خواب، اختلالات یادگیری، تیک های عصبی، اضطراب و افسردگی.
اما به‌طور کلی علائم و نشانه ها نمی‌توانند معیار تشخیصی لحظه‌ای اوتیسم باشند. به همین دلیل، تشخیص اوتیسم توسط متخصص انجام می‌شود.
علت ابتلا به اوتیسم چیست؟
هنوز علت ابتلا به اوتیسم به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده است که ژنتیک، فاکتورهای محیطی، و ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند نقش مهمی در بروز آن داشته باشد.
ژنتیک
برخلاف اختلالات روانی دیگر، اوتیسم بیشتر از طریق ژنتیک انتقال داده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که همه ویژگی‌های اوتیسم به یک یا چند ژن وراثتی مرتبط هستند. همچنین، در خانواده‌هایی که دارای یک کودک مبتلا به اوتیسم هستند، فرایند وراثتی برای ابتلا به این بیماری بالاتر است.
فاکتورهای محیطی
در افراد خاص ممکن است برخی فاکتورهای محیطی نیز نقش داشته باشند، به عنوان مثال مواردی از جمله عدم تغذیه، فشار به وقوع آمده در زمان تولد، مشکلات دستگاه گوارش، التهاب مغزی، عفونت های قارچی، انگلی و باکتریایی و مسمومیت‌های شیمیایی می‌توانند به افزایش ریسک ابتلا به اوتیسم کودک منجر شوند.
هر چند محققین هنوز دقیقا نمی‌دانند کجا در مسیر بیولوژیکی و ارتباطات مغزی، اعمال بیولوژیکی نوید اوتیسم را می‌دهد؛ اما قطعی است که ترکیبی از ژنتیک و فاکتورهای محیطی مسیر آن را شرح می‌دهند.
نحوه تشخیص اوتیسم در کودکان
تشخیص اوتیسم در کودکان بر اساس یک بررسی جامع از رفتار و علائم آن‌ها انجام می‌شود. برای تشخیص بیماری اوتیسم، پزشک متخصص از ابزارها و تست‌های مختلف برای سنجش عقلی و رفتاری استفاده می‌کند.
مرحله اول تشخیص در اغلب موارد شامل بررسی خطر ابتلا به اوتیسم توسط متخصصان پزشکی می‌باشد. در صورت تعیین خطر بالا باید انجام مرحله دوم یعنی بررسی سنجش رفتاری و تشخیص دقیق‌تر انجام شود.
مرحله دوم شامل بررسی تاریخچه پزشکی و بررسی رفتار اجتماعی است. بعد از مرحله دوم، ممکن است متخصص روانشناس یا متخصص رفتار کودک بررسی‌های دیگری نیز انجام دهد، تا به طور دقیق‌تر بیماری اوتیسم را تشخیص دهد و به درمان آن کمک کند. ابزارهای تشخیصی ممکن است شامل مصاحبه با والدین، مشاهده رفتار کودک در محیط آزمایشگاهی یا محیط زندگی، و استفاده از پرسشنامه های استاندارد و ابزارهای روانشناسی است.
با توجه به پیچیدگی اوتیسم، تشخیص تخصصی و دقیق این بیماری توسط پزشک متخصص. در صورتی که در خانواده شما نگرانی ایجاد شده و یا برای کودک شما علائم اوتیسم تشخیص داده شود، بهتر است با متخصصین مربوطه برای مشاوره و درمان ارتباط برقرار کنید.
نحوه تشخیص اوتیسم در نوجوانان
تشخیص اوتیسم در نوجوانان بر اساس بررسی رفتارهای اجتماعی، رفتارهای تکراری و محدودیت در پردازش معنایی اطلاعات ارائه می‌شود. برای تشخیص درست، نوع بررسی‌ها به شدت وابسته به سن و ویژگی‌های رفتاری نوجوان است.
به عنوان مثال برای نوجوانان، یکی از اطلاعات مهم برای تشخیص بالینی اوتیسم، بررسی تکرار رفتاری آن‌ها می‌باشد. معاینات فیزیکی و روانشناسی نوجوان هم می‌تواند برای تشخیص اوتیسم مفید باشند. تست‌هایی مانند پرسشنامه های SUNRISE، ADOS و ADIR نیز برای تشخیص اوتیسم استفاده می‌شوند.
چگونگی درمان اوتیسم
با توجه به گستردگی و شدت نمونه‌های مختلف اختلالات اوتیسم، درمان آن‌ها بسته به نوع و شدت علائم رفتاری و روحی، متنوع است. درمان‌های مختلف شامل ترکیبی از روش‌های دارویی، روانشناسی، رفتاری و آموزشی می‌باشند.
۱-درمان دارویی
تجویز داروها ممکن است در کنترل برخی علائم اوتیسم مانند اضطراب، تحریک بالای حسی، بیش فعالی و تفکر خودکشی مفید باشد.
۲-درمان روانشناختی
درمان‌های روانشناختی، با هدف بهبود مهارت‌های اجتماعی، رفتاری و ارتباطی، می‌تواند مفید باشد؛ به عنوان مثال، درمان مبتنی بر شناخت برای بهبود قابلیت توجه و حافظه استفاده می‌شود.
۳- رفتار درمانی
رفتار درمانی شامل روش‌های مختلفی از جمله روش تحریک درمانی، رفتار درمانی از طریق برنامه ریزی رفتاری و آموزش مهارت‌های اجتماعی است. این درمان‌ها با هدف اصلاح رفتار و اعمال مشکل آفرین برای اطرافیان موثر هستند.
۴-درمان آموزشی
درمان آموزشی به بیشترین پیشرفت و توانایی‌های ذهنی کودک توجه دارد و دارای تعلیم و تربیت ویژه و به صورت طولانی مدت است. در این روش، هدف آموزش مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و شناختی به کودکان مبتلا به اوتیسم می‌باشد.
۵-درمان تغذیه‌ای
اخیرا مطالعاتی نشان داده‌اند که برخی تغییرات در رژیم غذایی ممکن است در درمان اوتیسم مفید باشند، به طور مثال مصرف مکمل‌های حاوی اسید گاما لینولنیک ممکن است به تقویت پلاستیسیتی مغزی کمک کند و برخی مواد غذایی مانند گلوتن و لاکتوز احتمال تشدید سیمپتوم‌های اوتیسم را دارند.
به طور کلی درمان اوتیسم نیازمند بررسی و شناخت دقیق حالات فردی کودک است و برای این منظور می‌توان به کمک چندین متخصص و در محیط‌های تخصصی دوره‌های مختلف را به کار برده و از ترکیب درمان‌ها بهره برد.
سخن پایانی
بیماری اوتیسم یک اختلال عصبی است که به عنوان یک اختلال در توانایی‌های اجتماعی و تعاملی، توانایی‌های شناختی، درک سامانه اعصاب مرکزی شناخته شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
علائم اوتیسم ممکن است شامل مشکلات گفتاری، محدودیت در برقراری ارتباط با دیگران، عدم تمرکز و توجه به محیط اطراف، تکرار رفتاری و حسی بیش از حد، محدودیت در تعامل اجتماعی، اعتیاد به الگوها و روال‌ها، و یا عدم توانایی در نوآوری و ابداع می‌باشد.
تشخیص بیماری اوتیسم بر اساس مشاهدات رفتاری و ارزیابی جامع صورت می‌گیرد و بسته به شدت و نوع علائم، در افراد متفاوت است پس تشخیص این بیماری بهتر است توسط یک پزشک متخصص انجام گیرد.
درمان بیماری اوتیسم از طریق ترکیبی از روش‌های دارویی، روانشناسی، آموزشی و رفتاری انجام می‌شود. این درمان‌ها با هدف بهبود قابلیت توجه، رفتارهای اجتماعی و روابط بین فردی کودکان، بالا بردن سطح مهارت‌های شناختی، پیشرفت در زبان و توانایی‌های فکری با هدف بهبود کیفیت زندگی و توانایی‌های کودکان در زندگی اجتماعی ارائه می‌شود.
مهم ترین نکته پشتیبانی و کمک به منابع تخصصی، آموزش و توانمندسازی خانواده‌های بیمار می باشد. با ارائه پشتیبان‌های متنوع و نظارت بر عملکرد درمان در خانه، مدرسه، و شبکه‌های اجتماعی، ایجاد محیط کنترل‌پذیر برای پیشرفت طولانی مدت و مدیریت بیماری اوتیسم در زندگی شخصی، اجتماعی و مهارتی مؤثر است.