بررسی اختلالات یادگیری در کودکان

بررسی اختلالات یادگیری در کودکان

 اختلالات یادگیری یکی از موارد نگران کننده برای والدین می باشد. تشخیص اختلالات می تواند بسیار پیچیده باشد.  با توجه موارد مختلف و شخصیت های گوناگون تشخیص آن کمی دشوار می شود.

اختلالات یادگیری در سنین بسیار کم به درستی قابل تشخیص نیست زیرا در سنین چند ماهگی و اندک، توان یادگیری و آموزش های حرفه ای وجود ندارد. تا بتوان به طور دقیق آن را تشخیص داد. روند یادگیری اصول اولیه زندگی مانند سینه خیز، ایجاد سر و صدا، ارتباطات صوتی و چشمی با پدر مادر و … در کودکان مختلف متفاوت است. ممکن است این نشانه ها را کودکی زودتر و بر عکس کودکی دیرتر بروز دهد. اما با بزرگ شدن کودک مشخص می شود که تاثیری بر روند هوش و استعداد و یادگیری نداشته است.

برای این منظور تشخیص اختلالات یادگیری در سنینی انجام می شود که کودک به مهارت های نسبی در زمینه آموزش و اجرای آنها دست یافته باشد. معمولا زمان آن دوره ها و سالهای ما قبل از دبستان و شروع دوره آموزشی است.

کودکان دارای اختلالات یادگیری

اینگونه کودکان در بسیاری از مواقع هوش و استعداد خوبی دارد. و همچنین روند رشد آن‌ها بسیار عادی و طبیعی است.  این کودکان در محیط زندگی و خانوادگی  شرایط نرمالی را سپری می‌کند. اما این کودکان به خاطر اینکه اختلالاتی در مسیر عصبی و امکان ارتباط مغزی در دریافت نمودن و همچنین پردازش اطلاعات دارند، دچار اختلالاتی در یادگیری می شوند.

اینکه علت این امر بررسی شود و دلیل به وجود آمدن اختلالات یادگیری چیست بسیار مهم می باشد. چون به وجود آمدن این گونه رفتار ها ممکن است علایم و نشانه هایی باشد از مشکلات متابولیکی و یا وجود داشتن نقص های ژنتیک که باید نسبت به درمان و بررسی های بیشتر آن اقدام نمود.

عوامل به وجود آورنده اختلالات  یادگیری در کودکان

عوامل متعددی وجود دارد که میتواند سبب بروز اختلالات یادگیری در کودکان شود. در ادامه به طور خلاصه به آنها اشاره می گردد:

• ضعف در آموزش

عواملی چون عدم حضور مستمر در کلاس و دوره های آموزشی، جابجایی معلمین و نقص در برنامه های آموزشی، عدم مهارت مناسب آموزش دهندگان، رفتارهای نا مناسب با کودک در محیط های آموزشی از عوامل بروز اختلال در یادگیری کودک است.

• عوامل محیطی و اختلالات یادگیری در کودکان

عواملی چون جدایی والدین و یا نبود یکی از آنها مخصوصا مادر، بروز بیماری و ضعف در سال های اولیه زندگی و همچنین مورد توجه و بی مهری قرار گرفتن می تواند از عوامل تشدید کننده باشد.

• عوامل روحی روانی

احتمال دارد که کودک در عملکردهای روانی مانند درک کردن،  به یادسپاری و حافظه و شکل دادن به مفاهیم دریافتی دچار اختلالاتی شود .

• عوامل و شرایط فیزیولوژیک

 بسیاری از متخصصین این زمینه اعتماد دارند که بیشتر ناتوانایی ها در زمینه یادگیری آسیب دیدن های مغزی به صورت کلی و جزئی و یا لطمه به دستگاه عصبی و مرکزی می‌تواند باشد.

• عوامل ژنتیکی

  طبق بررسی ها مشخص شده است اختلالات یادگیری در کودکان در بعضی از خانواده ها بیشتر است. می توان گفت که عوامل ژنتیکی  دربروزاختلالات یادگیری موثر است.

• علت های بیوشیمیایی

وجود اختلالات متابولیک نیز می تواند سبب شود اختلالات یادگیری به وجود  آید. اختلالاتی مانند کم کاری تیروئید، هایپوگلیسمی و… می تواند زمینه ساز این اختلالات باشد.

• وجود نقص به صورت اندک در عملکرد مغز

تشخیص اختلالات یادگیری در کودکان

 اختلالات یادگیری در کودکان به چند دسته در زمان آموزش و یادگیری تقسیم می شود. با بررسی مهارت هایی که در زیر به آنها اشاره می شود می توان این اختلال را مورد بررسی قرار داد:

• عدم توانایی در خواندن

 یکی از اصلی ترین مشکلات در این کودکان مشکلات خواندن است. کودکان دچار این اختلال در زمینه موفقیت تحصیلی شانس کمی دارد. این مشکل در خواندن و هجی کردن قابل مشاهده است.

• عدم توانایی درریاضیات

 کودکان مبتلا به این مشکل در زمینه درک مفاهیم ریاضی، محاسبه کردن، فهمیدن و تشخیص فضایی، نوشتن اعداد و خواندن آنها ، حل کردن مسائل و… دچار مشکلات شدیدی می شوند.

• ناتوانی در نوشتن

 نوشتن یک فرآیندی است که پیچیدگی های خود را دارد. در این فرآیند باید درک صحیح از الگوهای نوشتاری در ذهن به وجود آید. حرکات چشم با بازو، دست، عضلات و انگشتان باید در هماهنگی کامل باشد.  این اختلالات در بیشتر موارد بین کودکانی دیده می‌شود که دارای صدمات مغزی هستند.

اختلالات یادگیری در بدو تولد و پیش از آن

 در بسیاری از موارد پدر و مادرها  تمایل دارند در زمینه سلامت فرزند خود از لحاظ یادگیری اطمینان حاصل کنند. امروزه تشخیص آن با آزمایشات ژنتیک و تنها و نمونه بزاق قابل تشخیص و بررسی است.

مطالعات و بررسی‌های علمی ژنتیک می تواند بسیاری از مشکلات و اختلالات ذهنی در کودکان را تشخیص دهد. این تشخیص با بررسی کروموزومی و مولکولی ژن صورت می پذیرد. بیماری ها و اختلالاتی که منجر به اختلال یادگیری می شود و ریشه ژنتیک دارد به شرح زیر است:

• ناتوانی های ذهنی مربوط به کروموزوم X که در بیشتر مواقع جنس مذکر را گرفتار می نماید.
• بیمار و مشکلات طیف اوتیسم.
• سندرم پیت-هاپکینز.
• سندرم چارج.
• سندرم کابوکی.
• سندرم موات-ویلسون.
• سندرم ویدمن-اِستِینر.
• سندرم ژنتیتوپاتِلار.
• سندرم کافین-سیریس.
• انسفالوپاتی صرعی.
• سندرم کورنلیا دلانژ.

پیشگیری از بروز اختلالات یادگیری در کودکان

 طبق بررسی های انجام شده اولین گام به منظور جلوگیری از مشکلات ذهنی در کودکان، جلوگیری از ازدواج های فامیلی و درجه های نزدیک خویشاوندی است. اگر در خانواده فردی دچار این مشکلات است ریسک بروز این اتفاق بالا خواهد رفت. آزمایشات و تست های ژنتیک می تواند بسیار موثر باشد. و از این پدیده جلوگیری کند.

غربالگری قبل از تولد و آزمایش ژنتیکی در دی ان ای جنینی و یا NIPT به صورت غیر تهاجمی وجود اختلال ها و نا هنجاری های ژنتیکی را بررسی می نماید. و می توان از سلامت کودک در زمینه اختلالات ذهنی و یادگیری پیش از تولد آگاه شد.

با مشاوره و روش های صحیح آموزشی می توان مهارت این گونه کودکان را تا حد زیادی بالا برد. و آنها را به زندگی عادی در جامعه بازگرداند.

دکتر محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران.