علائم هشدار بیماری کلیه در کودکان
بیماری مزمن و حاد کلیه می‌تواند کودکان را در هر سنی تحت‌تأثیر قرار دهد. دانستن علائم هشداردهنده بیماری‌های کلیوی برای تشخیص و درمان هرچه سریع‌تر بسیار حائز اهمیت است.
علائم کلیوی هشداردهنده در کودکان شامل چه مواردی است؟
دانستن علائم و نشانه‌های مشکلات کلیه و مجاری ادراری در کودکان می‌تواند ازعواقب احتمالی وخیم‌تر کلیوی جلوگیری کند که در زیر نکاتی را مطرح کردیم:
-
نحوه ادرارکردن و تغییر رنگ ادرار کودک
والدین می‌بایست حتماً جریان ادراری کودک بخصوص شیرخواران را کنترل کنند. ادراری که قطره‌قطره یا بسیار باریک باشد علامتی است حاکی از وجود مشکل در مجاری ادراری کودک. همچنین، تخلیه ادرار نباید با تأخیر یا زور زدن کودک همراه باشد که در صورت داشتن علائمی که ذکر شد نشانهٔ عفونت ادراری، مثانه عصبی، برگشت ادرار و یا انسداد است. رنگ ادرار طبیعی از زرد روشن تا زرد تیره متغیر است. لازم به ذکر است تغییر رنگ ادرار می‌تواند بر اثر استفاده از مواد غذایی از جمله لبو و اسفناج یا مصرف برخی داروها مانند آهن باشد. اما تغییر رنگ ادرار کودک به رنگ چای، به طور معمول نشانه وجود خون در ادرار است و در این شرایط می‌بایست در اسرع‌وقت به پزشک معالج مراجعه شود. اولین ادرار کودک در صبح باید به رنگ زرد باشد، درواقع ادراری که همیشه زرد روشن است و در مواقع کم‌آبی هم تیره نشود، علامت بیماری کلیوی را دارد.
-
بوی تند ادرار کودک
بوی تند در ادرار امکان دارد در اثر استفاده از بعضی غذاها و یا داروهایی خاص باشد، لازم به ذکر است در صورت وجود بوی تند در ادرار باید آزمایش‌های موردنیاز برای رد احتمال داشتن عفونت ادراری انجام گیرد.
-
تکرر در ادرار
تکرر در ادرار یکی دیگر از علائم هشدار بیماری کلیه در کودکان است که نشانه عفونت ادراری است و لازم است آزمایش کشت ادرار انجام گیرد. از دیگر سو، تکرر ادرار به علل دیگر مانند وجود سنگ، مثانه عصبی یا دیابت ایجاد می‌شود.
-
حجم زیاد ادرار
حجم زیاد ادرار همیشه علامت عملکرد مناسب در کلیه‌ها نیست. در اغلب بیماری‌های جدی کلیه به دلیل عدم قدرت تغلیظ ادرار، حجم ادرار زیاد می‌شود؛ ولی نارسایی کلیه رخ‌داده است. اگر کودک تمایل به پر نوشی و پر ادراری دارد، وجود دیابت قندی باید چک شود. در آخر اگر رنگ ادرار کودک اصلاً زرد تیره نمی‌شود و حجم ادرار بالا است، می‌بایست در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه شود.
-
نگه‌داشتن طولانی ادرار
اگر کودک دفع ادرار کمی دارد؛ مثلاً کمتر از 3 بار در 24 ساعت شبانه‌روز دفع دارد، غیرطبیعی است و احتمال دارد کودک به عفونت ادراری یا مثانه عصبی دچار شود.
-
نداشتن کنترل در ادرار و شب‌ادراری
قادر نبودن کودک برای جلوگیری ریزش ادرار تا رسیدن به دستشویی و خیس بودن دائمی لباس زیر کودک از علائم عفونت ادراری و مثانه عصبی است .باوجوداینکه شب ادراری در کودکان معمولاً به‌مرورزمان برطرف می‌شود و به ندرت منجر به مشکل جدی می‌شود؛ اما اگر شب ادراری ثانویه به وجود آید؛ یعنی بدین صورت که بعد از چند ماه خشک‌بودن مشاهده شود و یا در صورت ادامه‌یافتن شب ادراری تا سنین بالاتر، نیاز به بررسی بیشتر دارد که در زیر بدان می‌پردازیم.
علائم غیر کلیوی در بیماری کلیه:
به‌علاوه موارد بالا که پیشتر ذکر شد گاهی اوقات بیماری کلیه به‌صورت علائم غیر کلیوی نیز ظاهر می‌شود:
-
تب بدون علامت و منشأ خاص
در کودکانی که تب در آن‌ها بیشتر از 3 روز طول بکشد و علائم عفونت یا سرماخوردگی دیگری وجود نداشته باشد نسبت به انجام آزمایش ادرار اقدام کنید.
-
نداشتن وزن مناسب و اختلال در رشد کودک
-
دردهای شکمی شدید
اگر کودک دردهای شکمی آزاردهنده و شدید دارد اقدام به انجام سونوگرافی کلیه و مثانه شود که این دردهای شکمی می‌تواند ناشی از وجود سنگ ادرار یا انسداد مسیر ادراری باشد.
-
تورم شکمی و ورم
تورم شکم می‌تواند نشانه بیماری‌های کلیوی باشد. التهاب و ورم کلیه بر اثر انسداد، وجود کیست‌های کلیوی و تومورهای کلیه می‌توانند موجب تورم پهلوها یا زیر ناف کودک شوند. ورم می‌تواند ناشی از بیماری‌های گوارشی، کبدی و قلبی هم ایجاد شود. اما اگر علت ورم بیماری کلیوی باشد، اصولاً یک آزمایش ساده ادرار موضوع را مشخص می‌کند.
-
سردرد یا تشنج
بالارفتن فشارخون یکی از علائم بیماری‌های کلیوی است. فشارخون ممکن است بدون علامت باشد پس لازم است فشارخون کودکان بالای سه سال حتماً یک‌بار در سال در مرکز درمانی اندازه‌گیری شود و همین‌طور در کودکان زیر سه سال نیز در صورت وجود بیماری زمینه‌ای، اندازه‌گیری فشارخون را به‌صورت دوره‌ای جدی بگیرید. کودکانی که دچار اضافه‌وزن هستند بایستی به طور مرتب چک شوند. همین موضوع درمورد کودکانی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند از جمله کودکانی که مشکلات کلیوی دارند، نارس متولد شده باشند یا داروهای خاصی استفاده می‌کنند که احتمال بالارفتن فشارخون را موجب می‌شود، صدق می‌کند.
-
گرفتگی و دردهای عضلانی
یکی دیگر از علائم هشدار بیماری کلیه در کودکان است که در بیماری‌های لوله‌های کلیوی، دفع کلیوی املاح خون افزایش می‌یابد و چنین علامتی ظاهر می‌شود.لازم به ذکر است که والدین در صورت وجود علائم ادراری و علائم هشدار دیگر در کودک خود که در مطالب فوق به آن اشاره شد را جدی بگیرند که ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی‌تری در کودک شود و بیماری‌های مزمن در کلیه را شامل می‌شود که با پیگیری زودهنگام می‌توان از مشکلاتی جدی مانند نارسایی کلیه جلوگیری کرد.
بیماری مزمن کلیه در چه شرایطی رخ می‌دهد؟
بیماری مزمن کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌ها به طور دائمی در اثر یک بیماری یا شرایط دچار آسیب
شده باشند و عملکرد کلیه به‌تدریج دچار اختلال شده باشد که می‌تواند به هر علتی از جمله دیابت،
عفونت‌های مکرر، فشارخون بالا و یا انسداد مجاری اداری رخ دهد. اکثر بیمارانی که مبتلا به این بیماری هستند در ابتدا علائمی ندارند. علائم هشداردهنده بیماری مزمن کلیه شامل موارد زیر است:
- تورم در اطراف چشم‌ها، پاها یا مچ‌ها
- تکرر ادرار و شب‌ادراری طولانی‌مدت
- کاهش دفع ادرار
- تهوع مزمن و ازدست‌دادن اشتها
- رشد کم یا ضعیف در مقایسه با همسالان کودک
- سردردهای شدید مکرر ناشی از فشارخون بالا
- کم‌خونی
- تنگی نفس و درد قفسه سینه
- شکستگی استخوان و دردهای استخوانی
- خارش مداوم
در موارد شدیدتر این بیماری باعث به کما رفتن و در مواردی مرگ هم می‌شود.
علل بیماری مزمن کلیه کودکان
مشکلات کلیوی در کودکان می‌تواند از اختلالات برگشت‌پذیر بدون اثرات طولانی‌مدت تا بیماری‌های
مزمن و نارسایی کلیه متغیر باشد. شایعترین علت CKD در کودکان یک نابهنجاری مادرزادی است،
یعنی کودک با نقص ساختاری در کلیه‌ها یا سیستم ادراری متولد شده است.
علل دیگر می‌تواند شامل نارس بودن، التهاب، عفونت، بیماری‌های ارثی، گلومرولونفریت (التهاب
واحدهای فیلتر کننده)، ریفلاکس مجرای ادراری (ادرار از مثانه به کلیه‌ها برمیگردد)، سندروم اورمیک
همولیتیک (یک بیماری نادر که پس از عفونت باکتریایی رخ می‌دهد)، تروما و بیماری‌های سیستمیک
است. همچنین فشارخون بالا و دیابت نیز می‌توانند از عوامل باشند. والدین باید به علائم هشدار بیماری
کلیه در کودکان را در همان نوزادی و دوران کودکی توجه داشته باشند تا نسبت به درمان به‌موقع
بیماری اقدام کنند.
جمع‌بندی
کلیه‌های سالم از میلیون‌ها واحد تسویه‌کننده ریز به نام نفرون تشکیل شده است و دقیقاً در زیر قفسه سینه
در دو طرف ستون فقرات بدن قرار دارند. وظیفه آن‌ها تمیزکردن خون، حفظ تعادل آب و نمک و کمک
به تنظیم گلبول‌های قرمز و فشارخون است. مایع و مواد زائد اضافی که کلیه‌ها از خون خارج می‌کنند
به مثانه انتقال می‌یابند و سپس به‌صورت ادرار از بدن فرد خارج می‌شوند.
حال اگر هر کدام از این عملکردها دچار اختلال شود، موجب بروز بیماری‌هایی در کودکان می‌شود که
این بیماری‌ها خود را به شکل علائم هشدار بیماری کلیه در کودکان نشان می‌دهد. در صورت تشخیص
به‌موقع بیماران کلیوی می‌توانیم آن‌ها را در درمان و کنترل این بیماری کمک کنیم پس خانواده‌ها باید
نسبت به علائم بیماری در کودکان خود هوشیار باشند و به پزشک کودکان مراجعه کنند.