یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در کودکان و نوزادان کم خونی است که متاسفانه تعداد زیادی از آن در تمام جهان تحت اثر قرار رفته است. کم خونی در کودکان و نوزادان هنگامی اتفاق میفتد که کودک یا نوزاد گلبول قرمز و هموگلوبین به اندازه مورد نیاز در بدن وجود نداشته باشد. اهمیت گلبول قرمز به این دلیل است که اکسیژن را به وسیله پروتئینی به اسم هموگلوبین در تمام نقاط بدن می‌رساند.
در صورتی که بدن کودک شما، اکسیژن کافی نرسد، کودک خسته و بسیار ضعیف به نظر می‌رسد و ممکن است اندام و ساختارهای کودک صدمه ببیند. عموما تمام گونه‌های کم خونی در کودکان یا نوزادان قابل درمان است ولی امکان دارد مدت زمانی طول بکشد.
علت‌های مختلفی برای کم خونی کودکان یا نوزادان موجود است که شامل کمبود آهن، ژنتیک، عفونت و ویتامین B12 و … است. در این مقاله به بررسی کم خونی خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
دلیل کم خونی در کودکان و نوزادان
از جمله علت‌های کم خونی در کودکان و نوزادان، ممکن است به صورت ارثی یا اکتسابی باشد. بنابراین از موارد ارثی آن‌هایی است که از هنگام تولد با نوزاد بوده است. همچنین موردهای کم خونی اکتسابی نیز ممکن است در طی زندگی به خاطر بروز شرایط ویژه، تغذیه ناسالم و بقیه علت‌ها آشکار شود. ولی به طور قطع کم خونی در کودکان عموما به دلیل نارس متولد شدن کودک، خونریزی زیاد کودک، عدم تولید گلبول قرمز به اندازه کافی در بدن، تجزیه گلبول قرمز قبل از زمان طبیعی در بدن و تغذیه کودک میباشد. همچنین می‌توانید با بررسی RBC در آزمایش ادرار و خون، کم خونی را تشخیص داد.
دلیل کم خونی بستگی به نوع آن دارد، ولی اغلب برای تعداد زیادی از کودکان و نوزادان، کم خونی نتیجه یک بیماری ارثی یا ژنتیکی میباشد که بر نوع تشکیل و عملکرد گلبول قرمز اثر میگذارد. معمولا کم‌خونی و فقر آهن در نوزادان و کودکان به علت عقب انداختن در معرفی کردن غذاهای غنی شده با آهن و مکمل آهن با رژیم غذایی مربوطه است.
توجه داشته باشید که حساسیت غذایی و بقیه مشکلات تغذیه هم می‌تواند به کم خونی کمک کند. کمتر شدن گلبول قرمز و سطح هموگلوبین در کودکان به علت نقص ارثی گلبول قرمز، عفونت‌ها، بعضی از بیماری‌ها، داروهای خاص، کمبود بعضی از ویتامین‌ها و ماده معدنی در رژیم غذایی اتفاق میفتد.
عوارض‌های کم خونی در کودکان و نوزادان
توجه داشته باشید که عوارض کم خونی در کودکان و نوزادان اغلب به دلیل تشکیل آن بستگی خواهد داشت. بعضی از کم خونی‌ها عوارض کمتری خواهند داشت. ولی بعضی از کم خونی‌ها ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشند. از جمله عوارض کم خونی در کودکان و نوزادان شامل درد و ورم کردن مفاصل، مشکلات رشدی نوزاد، سرطان خون، کمتر شدن میزان یادگیری، کاهش تمرکز و نارسایی مغز استخوان می‌توان اشاره کرد.
درمان کم خونی در کودکان و نوزادان
نخستین راه برای درمان کم خونی در کودکان و نوزادان، پیدا کردن علت کم‌خونی فرزند و بعد از آن مشخص کردن مناسب‌ترین راه برای مدیریت آن میباشد. درمان تعداد زیادی به عوامل تشکیل کم خونی، نوع و شدت آن، علائم، سن و سلامت عمومی کودک و نوزاد بستگی خواهد داشت ولی به هر حال سعی پزشک متخصص بر این است که میزان گلبول‌های قرمز خون کودک را به شکل طبیعی برگرداند. احتمال دارد که درمان کم خونی در کودکان و نوزادان شامل یکی یا بعضی از موارد مثل کنترل کردن رژیم غذایی مکمل‌هایی برای برطرف کردن کمبود آهن و ویتامین‌ها، تزریق کردن خون، قطع کردن خوردن دارویی که منجر به کم خونی می‌شود، قرص ویتامین و ماده معدنی، تجویز دارو برای پیشگیری از تخریب شدن سلول قرمز خون و پیوند سلول بنیادی باشند.
نشانه‌های کم خونی در کودکان و نوزادان
عموما پدر و مادرانی که به تازگی بچه‌دار شده‌اند، ممکن است نگران چگونگی تشخیص کم خونی در کودکان و نوزادان خود را داشته باشند. در نخست باید در نظر بگیرند که همه نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی نخواهند شد. پس باید در نظر داشت که همیشه نشانه‌های ظاهر شده دلیل بر کم خونی نیست. اقسام کم خونی در تعداد زیادی از نوزادان دچار کم خونی هیچ علائمی ندارد.
به طور کلی بارزترین نشانه‌های کم خونی در نوزادان و کودکان شامل زیاد شدن ضربان قلب، نفس نفس زدن، سرع در زمان خوابیدن، پایین آمدن سطح انرژی کودک، رنگ پریده بودن پوست کودک، کاهش وزن، خسته شدن در زمان غذا خوردن و ورم بیش اندازه بدن میباشد. این علائم‌هایی که گفته شد با تعداد زیادی از علائم شرایط پزشکی دیگر یکسان است. پس در صورتی که چنین نشانه‌هایی در کودک خود مشاهده نمودید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
در چه صورت کودک دچار کم خونی نخواهد شد؟
توجه داشته باشید که هنگامی‌که کم خونی نارس درمان می‌شود، هیچگونه اثر بدی بر بدن و سلامت نوزاد و کودک نخواهد گذاشت. علاوه براین کم خونی نارسی که تحت درمان قرار بگیرد و در مدت زمان زیادی عوارض خفیف یا شدید به وجود نخواهد آورد. در نظر داشته باشید که پزشک متخصص در مورد اینکه باید چگونه از نوزاد یا کودک خود برای عدم به وجود آمدن کم خونی مراقبت کنید با شما صحبت خواهد کرد.
چنانچه می‌خواهید کم خونی در کودکان و نوزادان به خاطر فقر آهن دیده نشود، باید به چند نکته توجه داشته باشید. به کودک خود غذاهایی که سرشار از آهن است، بدهید. در طی روز به فرزند بین ۱ – ۵ سالتان اجازه ندهید بیشتر از ۷۱۰ میلی‌لیتر شیر میل کنند. همچنین غذاهایی که سرشار از ویتامین C هستند به کودک خود بدهید.
چه زمانی مناسب است برای دادن مکمل آهن؟
در صورتی که نوزاد شما جزو گروه نوزادان نارس نمی‌باشد و یک نوزاد ترم میباشد، سفارش می‌شود که از ۴ ماهگی شروع به دادن مکمل آهن کنید. بنابراین مکمل آهن کودک باید در طی روز به صورت دو وعده یا بیشتر غذاهایی که سرشار از آهن مثل غلات وگوشت پوره شده است به کودک بدهید. اگر نوزاد به‌طور قطع با شیرخشک سرشار ازآهن تغذیه می‌شود و عموما غذاهای کودک شامل شیر خشک است، به کودک مکمل آهن ندهید.
توجه داشته باشید که شرایط نوزادان نارس در مقایسه با نوزادان ترم فرق دارد. همچنین هنگام دادن مکمل آهن به کودکان نیز تفاوت خواهد داشت. اغلب به نوزادان نارس باید بعد از روز ۱۴ که متولد شد، مکمل آهن داده شود. این دسته از نوزادان تا تمام شدن ۱۲ ماهگی احتیاج به مکمل آهن خواهند داشت. اگر نوزاد نارس با شیر خشک سرشار از آهن تغذیه می‌شود و بخش بزرگی از تغذیه آن از شیر خشک میباشد و بهترین تغذیه نوزاد نارس است. در مورد دادن مکمل آهن به کودک باید نخست به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
در نتیجه کم خونی به معنای کم شدن میزان گلبول قرمز خون است. با توجه به اینکه کم خونی در کودکان و نوزادان از جمله مشکل رایج است ولی احتمال دارد که باعث مشکلات خطرناکی شود. اغلب موارد خفیف کم‌خونی در کودکان بدون نشانه است. ولی نشانه‌های رایج عبارتند از: افزایش ضربان قلب ، تنگی نفس، کمبود انرژی، سرگیجه و سردرد.
همان طور که گفته شد، کم خونی دلیل خاص خود را دارد. ممکن است کم خونی در نوزادان یا کودکان به صورت موقت یا طولانی باشد. گاها با اصلاح کردن رژیم غذایی می‌توانید به درمان کم خونی کودک خود کمک کنید. ولی در بعضی موارد باید به پزشک مراجعه کنید. در این مقاله تلاش شد تا تمام نکات مربوطه گفته شود، امیدواریم که از آن بهرمند شوید.