پروبیوتیک نوعی از باکتری‌های زنده‌ای هستند که برای سلامتی انسان، مخصوصا برای سلامتی سیستم گوارشی، دارای فایده هستند. این نوع از باکتری‌ها دارای محبوبیت عجیبی بین انسان‌ها می‌باشند. شاید دلیل این محبوبیت، این است که مطالعات نشان می‌دهند که میکروبیوم و همچنین باکتری‌های زنده موجود در روده، نقشی بسیار مهم‌تر از چیزی که ما تصور می‌کردیم، دارند.
تحقیقات ما نشان دادند که این باکتری‌ها با سیستم ایمنی بدن انسان و همچنین با مغز، ارتباط دارند. و می‌توانند نقش بسیار مهمی در رشد مغز و خلق و خو داشته باشند. با وجود تمامی این فواید، مشخصا برخی از مادران، در مورد استفاده از پروبیوتیک‌ها تردید دارند. در این مقاله سعی داریم به تمامی سوالات شما و خانواده‌ها در رابطه با پروبیوتیک و کودکانتان، پاسخ دهیم.
فهرست
در این مقاله به موضوعات زیر می‌پردازیم:
پروبیوتیک چیست؟
فواید پروبیوتیک برای کودکان
آیا پروبیوتیک‌ها بی‌خطر هستند؟
تامین پروبیوتیک برای کودک به شکل طبیعی
مواد غذایی پروبیوتیک یا مکمل‌ها؟
پروبیوتیک چیست؟
روده انسان دارای انواع گوناگونی از باکتری‌ها است که به مجموعه‌ی آن‌ها فلور روده می‌گویند. بسیاری از این باکتری‌ها، برای گوارش غذا و در نتیجه سلامت انسان مفید هستند. دسته‌ای از این باکتری‌های مفید را پروبیوتیک‌ها می‌نامند. که این گروه، علاوه بر یاری در گوارش غذا، به تولید مولکول‌های پیچیده و همچنین ویتامین‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های متفاوتی می‌پردازد. که این عملکرد می‌تواند بسیار مفید باشد.
منبع این باکتری‌ها میوه‌ها و لبنیات هستند. اداره غذا و کشاورزی سازمان ملل و همچنین سازمان بهداشت جهانی اینگونه به تعریف پروبیوتیک‌ها می‌پردازد:
« میکرو ارگانیسم‌های مفیدی هستند که هنگامی که به اندازه کافی تجویز شوند، بسیار برای میزبان مفید هستند.»
خاصیت پروبیوتیک
بر همین اساس، باکتری پروبیوتیک موجود در محصولات خوراکی، علاوه بر اینکه باید دارای مشخصات سودمند برای سلامت انسان باشند، بلکه باید دارای قابلیت ماندگاری در دستگاه گوارش هم باشند.
پروبیوتیک ها به نوعی به تنظیم تعادل باکتری‌های مفید و مضر روده می‌پردازند. و در واقع به نوعی این تعادل را به سمت افزایش مقدار باکتری‌های مفید سوق می‌دهند.
فواید پروبیوتیک برای کودکان
فواید و اثرات پروبیوتیک برای کودکان می‌تواند بسیار متفاوت باشد. به طوری که محققان هنوز هم در حال تحقیقات بر روی این باکتری‌ها و شناسایی اثرات و همچنین نحوه کارکرد آن‌ها هستند. پروبیوتیک‌ها ممکن است در پیشگیری از انواع بیماری‌های عفونی، به هضم غذا و حتی به کنترل وزن کمک کنند.
برخی از مطالعات، به ما می‌گویند که پروبیوتیک‌ها، به کودکانی با مشکلات گوارشی همچون یبوست، التهاب روده، سندروم روده تحریک پذیر و همچنین اسهال عفونی کمک می‌کنند. با این وجود تحقیقات دیگری می‌گویند که پروبیوتیک‌ها چنین تاثیراتی ندارند. چون هر کودکی، دارای میکروبیوم شخصی خودش است. در واقع ترکیبات میکروبیوم در اشخاص مختلف، مانند اثر انگشت از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
چه پروبیوتیک‌هایی مفید هستند؟
اکثر پروبیوتیک‌ها دارای سویه لاکتوباسیلوس هستند. اما انواعی دیگر نیز می‌تواند در روده وجود داشته باشند. در واقع فقط در صورتی پروبیوتیک‌ها برای بدن کودکان می‌توانند مفید باشند که دارای سویه‌های مناسب باکتری برای روده کودکان باشند. در غیر این صورت نمی‌تواند هیچ تاثیری بگذارد.
ممکن است پروبیوتیک‌ها به بهبود یبوست کودکان، و رفع قولنج و رفلاکس معده در کودکان و نوزادان کمک کنند. همچنین گاهی تاثیر آن‌ها در پیشگیری از عفونت‌ها و اسهال در کودکانی که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند هم ثابت است. به پیشگیری از آلرژی و اگزما در برخی کودکان کمک میکند.
آیا پروبیوتیک‌ها بی‌خطر هستند؟
از آنجایی که پس از بررسی‌های انجامی، فواید پروبیوتیک برای کودکان به اثبات رسید، واضح است که این نوع از باکتری ها، برای کودکان بی خطر هستند.
با این وجود، به مادران توصیه می‌کنیم که از دادن پروبیوتیک به کودکان زیر یک سال صرف نظر کنند؛ چون در حال حاضر اطلاعات کافی برای شناخت فعالیت پروبیوتیک‌ها برای کودکان در دسترس نیست.
حتی برای بچه‌هایی که بسیار بیمار می‌شوند، و یا سیستم ایمنی‌شان ضعیف است، توصیه می‌کنیم که قبل از مصرف پروبیوتیک، حتما با پزشک مشورت کنید. در واقع دوز تعریف شده‌ای برای مصرف کودکان وجود ندارد. در نتیجه باز هم توصیه می‌کنیم جهت تعیین دوز پروبیوتیک و همچنین بهترین نوع آن، با پزشک مشورت کنید.
تامین پروبیوتیک برای کودک به شکل طبیعی
مشخصا برای کودکان شیر خوار و یا برای نوزادان، بهترین راه تامین پروبیوتیک، همان شیردهی است. شیر مادر دارای الیگوساکاریدهای شیر انسان، پروبیوتیک و پری‌بیوتیک است. این کربوهیدرات‌ها فقط در شیر مادر وجود دارند که به عنوان پری‌بیوتیک عمل می‌کنند. این کربوهیدرات‌ها رشد باکتری‌های سالم را زیاد می‌کنند.
برخی از انواع شیر خشک‌ها هم دارای پروبیوتیک و الیگوساکاریدها است. که به ساخت میکروبیوم فرزندتان کمک آشکاری می‌کنند. برای کودکان بزرگتر، مواد غذایی سالم را توصیه می‌کنیم. میوه‌های تازه و همچنین سبزیجات و لبنیات، همگی به بهبود سلامت دستگاه گوارش و به طور کلی سلامت بدن، کمک می‌کنند. کودکان شما باید تا حد امکان، از مصرف غذاهای چرب و همچنین نوشیدنی‌های غیر طبیعی و شیرین اجتناب کنند.
دیگر نکات
علاوه بر این‌ها، باید مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را در کودکان به حداقل برسانید. چون آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌های مفید روده فرزندتان را از بین ببرند و در نتیجه می‌توانند مضر باشند. قبل از استفاده از آنتی‌بیوتیک، اطمینان حاصل کنید که کودکتان دارای عفونت باکتریایی است. چون در عفونت ویروسی، نیازی به استفاده آنتی‌بیوتیک نیست.
مواد غذایی حاوی پروبیوتیک، مانند ماست را به برنامه‌ی غذایی فرزندتان بیفزایید که تا حد امکان پروبیوتیک بدن او را حفظ کنید. اگر فرزندتان علاقه‌ای به ماست ندارد، پس به هر ترتیبی، ماست را در رژیم غذایی او قرار دهید. ( مثلا با استفاده از ماست سس درست کنید و در سالاد مورد علاقه‌اش بریزید)
مواد غذایی پروبیوتیک یا مکمل‌ها؟
پروبیوتیک‌ها را به برخی از مواد خوراکی مثل پنیر و ماست اضافه می‌کنند. همینطور در مواد خوراکی تخمیری همچون کلم ترش، کفیر و دوغ، به طور طبیعی یافت می‌شود. اگر سوال شما هم این است که بهتر است از مکمل‌ها کمک بگیریم یا اینکه مواد غذایی دارای پروبیوتیک را مصرف کنیم؟ پاسخ دقیقتان مشخص نیست.
به طور کلی دریافت مواد مغذی از مواد طبیعی و غذاهای کامل، بهترین راه است. اما این قضیه پروبیوتیک‌ها برای کودکان کمی فرق دارد. زیرا که ممکن است مصرف پروبیوتیک‌ها به تنهایی و فقط با مصرف مواد غذایی، باکتری مورد نیاز بدنش را تأمین نکند.
پروبیوتیک‌هایی که در مواد غذایی وجود دارند، به هر دلیلی ممکن است تا موقع مصرف زنده نمانند. ( برای مثال در طی فرایندهای ذخیره سازی و تولید) و در واقع هیچ راهی وجود ندارد که شما بفهمید این باکتری های مفید زنده هستند یا نه. مگر اینکه آزمایشگاهی با تمام تجهیزات در خانه داشته باشید.
در ضمن، مکمل‌ها را از افراد مطمئن و جاهای معتبر خریداری کنید. حتما حواستان به تاریخ انقضا و شرایط نگه داری که روی بسته ذکر شده، باشد.
نتیجه گیری:
خانواده‌ها واقف هستند که تهیه غذای مناسب برای کودکان و مراقبت از تغذیه آن‌ها، چه کار سختی است. تقریبا فراهم غذاهای مفید، از دغدغه‌های اصلی مادران محسوب می‌شود.
از طرف دیگر، امروزه کودکان، به دلیل تبلیغات و همچنین استفاده بیشتر آن‌ها از اینترنت، علاقه شدیدی به غذاهای ناسالم و فست فود دارند. که این غذا‌ها هم تاثیرات نامطلوبی بر عملکرد سیستم گوارش دارند. و به همین دلیل پزشک متخصص کودکان توصیه میکند استفاده از مواد غذایی که این تاثیرات بد را کم کند، واجب است.
پروبیوتیک ها هم همین نقش را ایفا می‌کنند. پس گنجاندن مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک برای فرزندانتان، این دغدغه‌ی شما را رفع میکند.