بیماری روتاویروس یکی از بیماری‌های ویروسی که بسیار مسری بوده و معمولا کودکان زیر ۲ سال را مورد تهدید قرار میدهد. علت این امر این است که سیستم ایمنی نوزادان و کودکان خردسال هنوز به طور کامل تکامل نیافته.
بیماری روتاویروس اصلی ترین عامل اسهال شدید نوزادان و کودکان خردسال در سراسر جهان به شمار می‌رود. اسهال با کم آب کردن بدن بچه‌ها عوارض خطرناکی را برای آن‌ها در پی خواهد داشت. این بیماری سالانه بیش از ۲۱۵ هزار نفر را به کام مرگ می‌کشاند.
ویروس روتاویروس چیست؟
روتاویروس از ترکیب دو واژه Rota + virus تشکیل شده. این ویروس در زیر میکروسکوپ شکلی گرد دارد که به این دلیل به آن Rota به معنای چرخ می‌گویند. روتاویروس بر اساس خواص آنتی‌ژنتیک و ژنتیکی پروتئین ساختاریاش VP6 به ۷ سروگروپ A تا G طبقه بندی می‌شود.
گروه A روتاویروس شایع ترین نوع ویروس آلوده کننده در کودکان بوده و گروه B روتاویروس‌ها عامل اسهال در بزگسالان می‌باشد. در سال ۲۰۱۶ روتاویروس اصلی‌ترین عامل مرگ و میر ناشی از اسهال در کودکان سراسر جهان اعلام شد.
واکسن روتاویروس منجر به کاهش ۴۰ درصدی مرگ و میر کودکان ناشی از ابتلا به این ویروس شد اما شیوع بیماری روتاویروس هنوز هم بسیار مورد توجه می‌باشد و سالانه منجر به مرگ و میر بیش از ۲۰۰ هزار کودک در جهان شده. عمده فعالیت روتاویروس در آفریقا، اقیانوسیه و جنوب آسیا است.
بیماری روتاویروس
ویروس روتاویرس (Rotavirus) نوعی عفونت گوارشی است (معده و روده) که در اکثر کودکان خردسال رخ میدهد. مشخصه‌ترین علامت بیماری روتاویروس اسهال، استفراغ، تب و همچنین درد شکم می‌باشد که به مدت ۳ تا ۸ روز ممکن است طول بکشد و در بیشتر موارد در فصول سرد سال شایع تر است.
راه‌های انتقال روتاویروس
بیماری روتاویروس عمدتا بر روی روده تاثیر می‌گذارد و به همین علت از راه انتقال آن از طریق تماس مدفوعی دهانی به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. به طور مثال از طریق تعویض پوشک کثیف کودک مبتلا به ویروس روتاویروس. از دیگر راه‌های انتقال ویروس روتاویروس مصرف شیر و گوشت آلوده توسط کودک می‌باشد.
محیط از دیگر عوامل ابتلا به بیماری روتاویروس می‌باشد. این ویروس قابلیت زنده ماندن به مدت طولانی بر روی سطوحی همچون اسباب بازی کودک، دستگیره در و دیگر وسایل در دسترس کودک را دارد و به این دلیل است که این بیماری در مدارس و مهد کودک‌ها شیوع پیدا می‌کند.
تشخیص روتاویروس
متخصص اطفال بر اساس علائم و معاینات پزشکی بیماری روتاویروس را تشخیص میدهد. در برخی موارد نمونه مدفوع را نیز برای بررسی بررسی می‌کنند. همچنین برای جلوگیری از انتشار روتاویروس پس از انجام تست‌های تشخیص آزمایشگاهی لازم است که فرد بیمار از افراد سالم جدا شده و تحت مراقبت قرار بگیرد.
علائم و نشانه‌های ابتلا به روتاویروس
از جمله علائم ابتلا به بیماری روتاویروس استفراغ و اسهال آبکی، تب و از دست دادن اشتها می‌باشد که نوزادان و کودکان مبتلا در اثر استفراغ و اسهال دچار کم آبی می‌شوند که این موضوع برای کودکان بسیار خطرناک است.
در صورت مشاهده علائمی همچون پوست خشک و خنک، ادارار نکردن به دفعات، خشکی دهان و گلو ، بی حالی، اشک کم در هنگام گریه و همچنین سزگیجه هنگام ایستادن حتما باید با پزشک خود مراجعه کنید.
امکان ابتلا به بیماری روتاویروس در بزرگسالان نیز وجود دارد. از جمله علائم این بیماری می‌توان به استفراغ، تب شدید، کم آبی بدن، خستگی، درد در ناحیه شکم و بی‌قراری اشاره کرد که شدت این علائم در بزرگسالان متفاوت است و گاها ممکن است بروز پیدا نکند.
تشخیص آزمایشگاهی
در بیماری روتاویروس با آزمایش از روی نمونه خون و یا مدفوع تشخیص این ویروس را انجام می‌دهند. این آزمایش هیچ‌گونه خطری نداشته و لازم نیست شزایط خاصی را از قبل رعایت کنید. بهترین زمان برای انجام آزمایش و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام آزمایش ۱ تا ۴ روز پس مشاهده علائم اولیه بیمار است و در صورتی که علائم تا ۸ روز ادامه پیدا کند باید هر چه سریع‌تر برای تشخیص و درمان اقدام کنید.
تشخیص آزمایشگاهی این ویروس همراه با آزمایش‌های تخصصی PCR و نیز شناسایی RNA ویروس در مدفوع فرد مشکوک به بیماری روتاویروس انجام می‌شود. از دیگر تست‌هایی آزمایشاهی برای تشخیص روتاویروس می‌توان به انجام آزمایش تشخیص آنتی‌بادی اختصاصی روتاویروس در نمونه سرم و یا آنتی ژن ویروس در نمونه فرد آلوده می‌باشد.
درمان بیماری روتاویروس
همانطور که از نام این بیماری پیداست عامل بیماری روتاویروس ویروسی است نه باکتریایی بنابراین مصرف آنتی‌بیوتیک کمکی به این اوضاع نمی‌کند و تنها درمان این بیماری هیدراته نگه داشتن و آب رسانی به بدن کودک مییاشد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
در صورتی دچار استفراغ و اسهال شدید شدید می‌بایست به پزشک مراجعه کنید زیرا کم آبی بدن نیاز به پیگیری دارد. رنگ پریدگی، گودگی زیر چشم‌ها، خشک ماندن پوشک کودک و خشکی لب از عوارض جدی کم آبی می‌باشد. آب بدن کودکان بسیار سریع کاهش می‌یابد و موجب عوارض جدی برای کودک می‌شود.
واکسن روتاویروس
برای روتاویروس دو واکسن عرضه شد. اولین مورد آن در سال ۲۰۰۶ میلادی و دومین آن در سال ۲۰۰۸ توسط دولت ایالات متحده آمریکا عرضه شد. کودکان واکسینه شده هرگز به بیماری روتاویروس مبتلا نمی‌شوند و در صورت ابتلا نیز شدت بیماری در آن‌ها کمتر خواهد بود. پس از اهمیت واکسن برای کودکان غافل نشوید.
واکسن روتاویروس به شکل خوراکی وجود دارد که به دو شکل روتاریکس (Rotarix) برای کودکان ۲تا ۴ ماهه و روتا تک (RotaTeq) برای سنین ۲، ۴ و شش ماهه. هیچ واکسنی برای بیماری روتاویروس برای بزرگسالان و کودکان بزرگتر وجود ندارد لذا متخصصان بهداشت توصیه می‌کنند که حتما در سنین مناسب این واکسن توسط کودک دریافت شود.
ذکر این نکته نیز الزامی است که گرچه واکسن از همه موارد شدید عفونت جلوگیری می‌کند اما باید بدانید که هیچ واکسنی ۱۰۰ درصد موثر نیست و برخی دیگر به دلیل نقص ایمنی شدید ممکن است قادر به دریافت واکسن برای پیشگیری از بیماری روتاویروس نباشند.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که در مورد بیماری روتاویروس را که باید می‌دانستید تا از کودک دلبندتان برای ابتلا به این بیماری جلوگیری شود. درصورت ابتلا سریعا به پزشک مراجعه کنید تا درمان شود. امید است گامی کوچک در رفع نگرانی و دغدغه شما برداشته باشیم.