علائم تشنج در نوزادان که والدین باید بدانند
حالت تشنج در نوزادان در واقع به مجموعه‌ای از اختلالات مغزی گفته می‌شود که باعث به وجود آمدن حرکات غیر ارادی در نوزاد می‌شود. این تشنج‌ها می‌توانند خطرات زیادی برای نوزادان به همراه داشته باشند. خطرات حاصل می‌توانند به حدی خطرناک باشند که رشد کودک را تحت تأثیرات منفی خود قرار دهند وهمین به یکی از ترس‌ها و نگرانی‌های مادران تبدیل شده است. در این مقاله سعی داریم به موضوع علائم تشنج در نوزادان که والدین باید بدانند، بپردازیم.
علت تشنج در نوزادان چیست؟
ضربه و آسیب سر، عفونت یا بیماری زمینه‌ای می‌تواند یکی از دلایل تشنج در کودکان به حساب بیاید. در ادامه به برسی از دلایل تشنج در نوزادان اشاره می‌کنیم:
عفونت ویروسی و باکتریایی
آنسفالیت ویروسی (التهاب بافت مغز) می‌تواند، دلیل التهاب و تشنج در کودک باشد. برای مثال، ویروس‌هایی مانند آنفولانزا می‌تواند باعث بالا رفتن دمای بدن نوزاد بشوند و خطر احتمال وقوع تشنج در کودک تب دار را افزایش دهند.
یکی از دلایل تشنج در زیر مجموعه عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، عفونت‌های مربوط به باکتری-های استرپتوکوک گروه B است که باعث التهاب پرده‌های مغز یا همان بیماری خطرناک مننژیت می‌شود و یکی از علل شایع تشنج در نوزادان می‌باشد.
تب
یکی از دلایل تشنج نوزادی است. معمولاً در کودکان از سن ۶ ماهگی تا ۵ سالگی رخ می‌دهد. علائم این نوع تشنج را در زیر مشاهده می‌کنید:
- از دست دادن هوشیاری
- لرزش بیش‌ازحد و غیرقابل کنترل دست‌وپاها
- چرخیدن چشم‌ها( به سمت بالا)
- گرفتگی و انقباض عضلات بازوها و پاها
هیدروسفالی(درنتیجه آسیب مغزی)
هیدروسفالی یا جمع شدن مایع مغزی-نخاعی، باعث ایجاد فشار روی مغز شده و می‌تواند باعث تشنج نوزاد شود.
از دلایل هیدروسفالی می‌توان به استفاده از فورسپس(دستگاهی مانند انبر، که با ایجاد خلاء به خارج کردن سر نوزاد از رحم استفاده می‌شود) حین زایمان می‌تواند به نوزاد آسیب برساند و باعث تجمع مایع مغزی- نخاعی در مغز نوزاد شود.
فلج مغزی
تشنج را می‌توان یکی از شایع‌ترین علائم فلج مغزی دانست. از نوزاد دچار فلج مغزی باشد کنترل کردن عضلات برای او مشکل است. دلیل دقیق فلج مغزی مشخص نشده اما با این حال می‌توان یکی از دلایل احتمالی بروز فلج مغزی و تشنج را کمبود اکسیژن دانست.
صرع
صرع میوکلونیک ممکن است در دوران شیرخواری رخ دهد و یک بیماری تشنجی است که در کودکان سالم رخ می‌دهد. تشنج میوکلونیک بین ۶ ماه تا ۲ سالگی خود را نمایان می‌کند. اگرچه ممکن است ۴ ماهگی تا ۵ سالگی نیز آغاز این بیماری باشد.
از دلایل دیگر تشنج در نوزادان می‌توان به افت قند خون، خونریزی و ضربه مغزی نیز اشاره کرد.
انواع تشنج در کودکان
در این قسمت، شایع‌ترین انواع تشنج در کودکان در زمینه علائم تشنج در نوزادان که والدین باید بدانند، را با هم برسی خواهیم کرد.
تشنج کلونیک
این نوع از تشنج در نوزادان با حرکات مکرر و پشت سر هم در صورت، تنه و دست و پا خود را نمایان می‌کند. این نوع تشنج تشنجی است که بر طبق نظریه عوام، فقط همین نوع تشنج در دنیا وجود دارد. به تشنج کلونتیک، تشنج حرکتی نیز میگویند.
تشنج تونیک
از نشانه‌های این نوع تشنج می‌توان به حرکات غیرعادی تنه، اندام‌ها و همچنین چرخش غیرطبیعی چشم‌ها، اشاره کرد.
تشنج میوکلونیک
از حالت‌های این نوع از تشنج در نوزادان می‌توان به انقباض‌های عضلانی در تنه، اندام‌ها، دیافراگم و همچنین صورت است. سرعت این نوع از تشنج نسبت به درگیری عضله‌ها متفاوت است.
اسپاسم صرعی
این نوع از تشنج در نوزادان نادرتر از مابقی انواع تشنج در نوزادان است. این نوع تشنج به طور معمول در زمان بیداری نوزادان رخ می‌دهد و عضلات و اندام‌ها را درگیر می‌کند.
علائم تشنج در نوزادان
علائم تشنج در نوزادان نسبت به نوع تشنج متفاوت است. همان‌طور که گفتیم، تشنج در نوزادان انواع مختلفی دارد. درنتیجه هر کدام از آن‌ها می‌توانند علائم متفاوتی داشته باشند.
علائم تشنج نامحسوس (Subtle)
این نوع تشنج در دوران نوزادی در میان نوزادان شایع است. از آن جایی که علائم تشنج در نوزاد شباهت زیادی با حرکات عادی و روزمره او دارد، شناسایی و تشخیص تشنج در نوزادن کمی سخت است. از جمله علائم تشنج نامحسوس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حرکات غیرعادی و کنترل نشده چشم‌ها
- پلک زدن سریع یا خیره شدن به یک نقطه
- وقفه‌های طولانی در فرایند تنفس
- حرکت دوچرخه‌ای پاها
علائم تشنج تونیک
تونیک در لغت به معنای سفت و منقبض شدن عضلات است. ممکن است نوزاد گرفتار تشنجتونیک علائم زیر را نشان دهد:
- سفت شدن عضلات
- افتادگی یا چرخش سر به یک سمت
- حرکات غیرعادی در اندام‌هایی مثل دست‌ها و پاها
- چرخیدن پاها به یک طرف
علائم تشنج کلونیک
کلونیک به معنای تکان خوردن غیرعادی به کار می‌رود. تشنج کلونیک به شکل حرکات غیرعادی ،غیرقابل کنترل و پشت سر هم ظاهر می‌شود. ممکن است نوزاد در هنگام این نوع تشنج، به صورت، بازوها، پاها و زبان خود چنگ بزند.
علائم تشنج تونیک-کلونیک
همان‌طور که از نام این نوع تشنج مشخص است، در هنگام بروز این نوع تشنج در نوزادان، ترکیبی از هر دو نوع تشنج تونیک و کلونیک در یک زمان رخ می‌دهد. یعنی همراه با حرکات تکراری وغیرعادی، انقباض و سفتی غضلات نیز رخ می‌دهد.
درمان تشنج نوزادان می‌تواند با توجه به علل زمینه‌ای آن متفاوت باشد. مثلاً راه درمان تشنج ناشی از مننژیت با تشنج ناشی از صرع متفاوت است. حتی طول دوره درمان نیز با توجه به شدت و نوع بیماری تغییر می‌کند. حتی بعضی از نوزادان درگیر تشنج نیازمند پیگیری طولانی مدت هستند.
درمان‌های دارویی
بر اساس تشخیص و نظر پزشک برای درمان تشنج، از درمان‌های دارویی استفاده، می‌شود. ممکن است پزشک از داروهای ضدتشنج مانند زونیساماید، فنیتوئین یا فنوباربیتال استفاده کند.
کاهش دمای بدن
در صورتی که کمبود اکسیژن باعث نمایان شدن تشنج شده باشد، پزشک ممکن است درمان هیپوترمی یا همان کاهش دمای بدن، را شروع کند. در روش پیپوترمی، برای جلوگیری از آسیب مغزی در نوزاد دمای بدن او را کاهش می‌دهند.
باید به این توجه داشت که کاهش دمای بدن نوزادان تنها توسط پزشک متخصص و تنها در بیمارستان مجهز انجام می‌گیرد. در غیر این صورت با کاهش زیاد و بیش از حد دمای بدن نوزاد، احتمال وقوع مرگ برای نوزاد زیاد است.
اقدامات اولیه در تشنج نوزادان
درهنگام تشنج نوزاد اجسام نوک تیز و خطرناک را از او دور کنید.
نوزاد را به پهلو بخواباتید تا ترشحات خارج شده از دهان او مانع تنفس و باعث خفگی نشود.
در صورت مشاهده علائم تنفسی غیرعادی در نوزاد، فوراً با مرکزاورژانس ۱۵۵ تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی داشتیم شما را با تشنج و انواع آن در نوزادان و به خصوص علائم تشنج در نوزادان آشنا کنیم. اگر فرزندی دارید که درگیر این بیماری است به پزشک مراجعه کرده با توجه به نکات گفته شده از او مراقبت کنید تا سلامتی خود را به دست آورد.