کولیک و نفخ در نوزادان
کولیک و نفخ از جمله مشکلاتی است که در نوزادان تازه متولد شده به‌وجود می‌آید و در خیلی از موارد امری اجتناب‌ناپذیر است. در تعریف کلی نفخ معده باید گفت که علت اصلی بهوجودآمدن آن هوایی است که در معده کودک حبس شده و ایجاد دل‌پیچه و دل‌درد می‌کند. در کولیک طی بررسی‌های صورت‌گرفته در بسیاری از موارد علت خاصی تعریف نشده است. عارضه کولیک تفاوت‌هایی با نفخ دارد که با توضیحات بیشتر راجع به هر کدام، تفاوت‌ها مشخص خواهد شد.
در ابتدا به نفخ در کودکان می‌پردازیم. اول از هر چیز بررسی می‌کنیم که چه عواملی باعث بهوجودآمدن نفخ در نوزادان می‌شود.
شیرخوردن با عجله
درصورتی‌که کودک با عجله مبادرت به خوردن شیر پستان یا شیشه کند، حجم بالایی از شیر وارد دهان او شده و هوای زیادی در این میان وارد معده خواهد شد. از عوامل دیگری که در خوردن شیر می‌تواند هوا را وارد معده کودک کند برعکس مورد بالا، ریزبودن سوراخ سر شیشه است. در این زمان نیز هوای زیادی بلعیده شده و زمینه نفخ در نوزاد فراهم می‌شود.
حباب‌های هوای محلول در آب
اگر از شیرخشک برای تغذیه نوزاد استفاده می‌کنید بعد از مخلوط‌کردن آن چند دقیقه صبر کنید تا هوای داخل آن که در اثر حرکت در بافت شیرخشک جای گرفته از بین برود.
گریه‌کردن بیش از حد
در هنگامی که نوزاد زیاد گریه می‌کند مقادیر بسیاری از هوا وارد معده کودک می‌شود. پس با آرام نگه داشتن نوزاد و گریه کمتر او، زمینه نفخ را کاهش دهید.
مصرف مواد غذایی نفاخ
غذاهای نفاخ که توسط مادر شیرده مصرف می‌شود تأثیر مستقیم روی نوزاد شیرخوار خواهد داشت. با دوری از غذاهای نفاخ به سلامت نوزاد بیشتر کمک کنید. برای اینکه از نفخ نوزاد مطلع شویم بهتر است علائم بهوجودآمدن این عارضه را بررسی کنیم. با مشاهده این علائم به احتمال زیاد کودک دچار نفخ شده است:
- قرمزشدن صورت نوزاد
- گریه و بی‌قراری زیاد
- ناآرامی و گریه بعد از خوردن شیر
- مشت‌کردن دست‌ها به‌صورت محکم
- جمع‌کردن پاها به داخل شکم
در زمانی که شما این علائم را مشاهده کردید بهتر است در ابتدا به کودک کمک کنید تا آروغ بزند. این روش کمک بسیاری به کودکان می‌کند تا باد معده خارج شود و آرامش پیدا کند.
باید به این نکته دقت کنید که اگر کودک در روز حداقل سه بار به‌صورت مداوم گریه و بی‌قراری کند به احتمال فراوان دچار کولیک شده است. خیلی‌ها تصور می‌کنند کولیک مانند نفخ مشکلی از جانب دستگاه گوارش است، اما هنوز هیچ دلیل خاصی برای بهوجودآمدن کولیک مشخص نشده است. دلیل این اشتباه شبیه‌بودن برخی علائم در کولیک و نفخ است.
در کولیک نوزاد در زمان‌های خاصی از روز دچار درد و بی‌قراری می‌شود. در بسیاری از موارد در بعد‌از‌ظهر‌ها و یا شب این شرایط آزاردهنده کودک را بی‌قرار می‌کند. نفخ زمان خاصی در روز ندارد، اما کولیک نظم دقیق‌تری دارد و در زمان‌های خاص اتفاق می‌افتد.
گریه‌ها و بی‌قراری‌های نوزادان به دلیل نفخ، به شدت عارضه کولیک نیست. کودکی که دچار کولیک است احتمال دارد هر لحظه در خواب و یا زمان تغذیه به‌طور ناگهانی شروع به گریه و بی‌قراری کند و به‌راحتی آرام نگیرد. البته در مواردی بهوجودآمدن مشکلاتی مثل نفخ می‌تواند بر شدت کولیک و ناآرامی کودک بیفزاید.
برخی از حساسیت‌ها و یا موادی مثل دخانیات می‌تواند از عوامل به‌وجودآورنده و یا تشدیدکننده کولیک باشد.
روش‌های دفع نفخ معده نوزاد
قنداق‌کردن
در زمانی که نوزاد قنداق می‌شود احساس امنیت بیشتری می‌کند و برای او تداعی‌کننده رحم مادر است. از‌این‌رو، احساس آرامش بیشتری بر کودک حاکم می‌شود.
استفاده از پستانک
خیلی از متخصصان معتقد هستند که مکیدن پستانک باعث رهاشدن اندروفین می‌گردد و در نتیجه کودک احساس آرامش بیشتری خواهد داشت.
ماساژ‌دادن
ماساژ موجب آرام‌شدن سیگنال‌های عصبی در شکم و روده‌ها شده و به رفع نفخ و خارج‌شدن باد‌های اضافه کمک خواهد کرد.
ورزش‌دادن کودک
ورزش‌دادن کودک شبیه به حالت دوچرخه‌سواری موجب می‌شود که گاز در معده حرکت کرده و خارج شود. خروج باد می‌تواند موجبات آرامش کودک را فراهم کند.
درست است که کولیک روش درمان خاصی ندارد و به مرور برطرف می‌شود، اما برای جلوگیری از نفخ معده راه‌حل‌هایی توصیه شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- اولین قدم، جلوگیری از ورود هوا به معده کودک و نوزاد است. بهترین حالت تغذیه کودک این است که سر نوزاد روی دستان شما و بالاتر از بدن قرار گیرد. می‌توانید حالت‌های مختلف شیردادن را امتحان کنید و ببینید در چه حالتی نوزاد احساس بهتری دارد.
- گرفتن آروغ نوزاد: بهتر است بعد از خوردن شیر، کودک را بلند کرده و با ضربه‌های آرام بر پشت او، زمینه خروج هوای اضافه از معده را مهیا کنید. بعد از آروغ کودک راحتی بیشتری احساس می‌کند.
- تغذیه صحیح مادر شیرده: ازآنجاکه شیر مادر وارد بدن نوزاد می‌شود باید دقت شود که مادر نیز از خوردن غذاهای نفاخ پرهیز کند. همچنین، ممکن است نوزاد به غذاهایی مانند لبنیات، سویا، گلوتن، تخم‌مرغ و مرکبات حساسیت داشته باشد و مصرف این‌گونه مواد غذایی توسط مادر احتمال آزار نوزاد شیرخوار را بیشتر می‌کند. پس تغذیه صحیح مادر نقشی اساسی در سلامت نوزاد و بروز بیماری‌های گوارشی خواهد داشت.
اگر کودک کولیک دارد جای هیچ‌گونه نگرانی نیست؛ زیرا این علائم به‌زودی برطرف خواهد شد. کولیک در دو هفته و یا سه هفته بعد از تولد نوزاد ایجاد می‌شود و در هفته ششم به بیشترین مقدار خود خواهد رسید. آرامش خود را حفظ کنید تا این دوران سپری شود. در بیشتر مواقع تا سه‌ماهگی علائم کولیک در نوزاد برطرف خواهد شد.
با مشورت درست و مراجعه به دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران و صبوری پیشه کردن بسیاری از مشکلات نوزاد شما برطرف خواهد شد. آرامش شما و فضای خانه از عوامل مؤثر در رشد و سلامتی کودک دلبند شماست.