خطرات زردی در نوزادان
ایجاد زردی در نوزادان در بیشتر موارد اجتناب‌ناپذیر است. نوزادان در ابتدای تولد تا ۲۴ ساعت اول علائمی از زردی ندارند و بعد از این مدت علائم آشکار می‌شود.
عامل ایجاد زردی در نوزادان مقدار بیلی روبین موجود در خون است. وجود این عامل در حد نرمال مضر نیست ولی با افزایش آن در خون مشکلاتی ایجاد می‌شود که بر اثر سهل‌انگاری عوارض جبران‌ناپذیری برای نوزاد خواهد داشت.
اگر مقدار بیلی روبین خون افزایش یابد وارد سیستم عصبی و مغزی خواهد شد. عدم درمان این عارضه می‌تواند نتایجی سخت و جبران‌ناپذیر ایجاد کند.
کودک دچار اختلالات شنوایی، اختلالات بینایی، اختلالات دندانی، اختلالات حرکتی و… خواهد شد.
بهتر است نوزادان در روزهای ۳ تا ۵ توسط پزشک متخصص نوزادان از لحاظ زردی مورد آزمایش قرار گیرند تا در صورت وجود علایم زردی سریع‌تر مراحل درمانی آغاز شود.
چه نوزادانی در معرض زردی هستند؟
- مادرانی که گروه خونی o دارند، اما گروه خونی فرزند به‌دنیا‌آمده آن‌ها A یا B باشد در معرض ابتلا به زردی قرار دارند.
- اگر مادر Rh منفی و نوزاد او Rh مثبت داشته باشد، این احتمال افزایش خواهد یافت.
- وجود سابقه زردی در فرزندان بزرگ‌تر، می‌تواند زنگ خطری برای کودک به‌دنیا‌آمده جدید باشد.
- اگر نوزاد در روزهای اول تولد کمتر از حد معمول از شیر مادر استفاده کرده باشد، احتمال ابتلا به این عارضه بیشتر می‌شود. شیر مادر بهترین گزینه برای جلوگیری از زردی است.
- کودکانی که زودتر از وقت مقرر به‌دنیا می‌آیند در معرض زردی قرار دارند.
- اگر وزن نوزاد کمتر از ۲۵۰۰ گرم باشد مستعد ابتلا به زردی است.
- اگر مادر دچار دیابت باشد احتمال اینکه فرزند او به زردی مبتلا شود بسیار زیاد است.
خطرات بیماری زردی
اگر زردی شدت یابد شاهد عارضه‌ای خواهیم بود که به آن «کرن ایکتروس» می‌گویند که با آسیب‌های مغزی همراه است. عامل ایجاد‌شدن آن وجود بیش از حد بیلی روبین در خون است.
این بیماری در اثر زردی بالا و درمان‌نشده به‌وجود می‌آید. اگر این علائم در نوزاد وجود داشت، مبتلا به زردی شدید است:
- زردشدن و یا تمایل به رنگ نارنجی در منطقه صورت، چشم و لثه‌ها.
- کودک به‌سختی به‌خواب می‌رود و سخت بیدار می‌شود.
- ادرار کودک کم شده و یا رنگ آن به سمت تیره تغییر می‌یابد.
- کودک بی‌قرار شده و به‌سختی آرام می‌گیرد.
البته کودکانی که زردی خفیف دارند علائمی جز زردی چشم و پوست نخواهند داشت.
علائم بروز زردی شدید و کرن ایکتروس :
- سفت‌شدن یا شل‌شدن بدن نوزاد.
- نوزاد با صدای بلند و مداوم گریه می‌کند.
- چشم‌ها حرکاتی نامنظم و عجیب پیدا خواهد کرد.
- خم‌شدگی بدن به حالت کمانی. به‌طوری‌که سر و گردن و پاشنه پا‌ها به سمت عقب می‌رود و بقیه بدن به جلو متمایل می‌شود.
- برجسته‌شدن قسمت بالایی نرم سر نوزاد.
- بروز تشنج.
عوارضی که زردی شدید ایجاد می‌کند:
بر طبق بررسی‌های انجام‌شده در طی ۳۰ سال، معلوم شده است که نوزادانی که دارای زردی شدید در دوران نوزادی بوده‌اند ۴۵ درصد آن‌ها به اختلالات رفتاری و عدم تفکر درست مبتلا می‌شوند. این‌گونه رفتارها در کودکی و بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند.
- کودک دچار کم‌شدن قدرت شنوایی می‌شود و در پردازش صدا‌ها و تشخیص آن نیز اختلالاتی برای او ایجاد می‌گردد.
- شخص مبتلا به زردی شدید، دچار مشکلات بینایی خواهد شد.
- استخوان‌های فک و دندان‌ها رشد درست و متناسبی نخواهند داشت.
- رشد فکری و شخصیتی فرد دچار اختلال می‌شود.
- رنگ دندان‌ها در کودکان دچار تغییر خواهد شد.
- اختلالاتی ایجاد می‌شود که از طیف اوتیسم هستند.
- در مواردی صرع به‌وجود خواهد آمد.
- در دوران کودکی دچار تحریک‌پذیری شده و تمرکز کافی نخواهند داشت.
- اگر این عارضه درمان نگردد، منجر به کما و مرگ می‌شود.
آیا عوارض ناشی از زردی شدید قابل درمان است؟
در دوران نوزادی، کودکان با چشمانی بسته در دستگاه انکوباتور قرار می‌گیرند و بهتر است تغذیه آن‌ها هر دو ساعت یک‌بار ترجیحاً با شیر مادر انجام شود. اما اگر نوزاد به‌درستی درمان نگردد و با عوارض جانبی آن رشد یابد، درمان‌هایی کمکی وجود دارد که می‌تواند تا حدودی آن را درمان و یا از شدت آن کم کند:
- فیزیوتراپی برای بهتر‌شدن وضعیت جسمی و حرکتی.
- گفتار‌درمانی برای رفع مشکلات سخن‌گفتن.
- استفاده از مربیان آموزشی برای تقویت مهارت‌های زندگی.
- در صورت کاهش شدید شنوایی، کاشت حلزونی گوش انجام می‌شود.
- تجویز و استفاده از داروهای برطرف‌کننده مشکلات عضلانی.
- استفاده از داروهایی که برای بیش‌فعالی به‌کار برده می‌شود.
زردی در نوزادان در‌صورتی‌که بلافاصله تشخیص داده شود و درمان آن شروع شود، به‌راحتی معالجه خواهد شد. اما اگر درمان درستی صورت نپذیرد، عوارضی دائمی تا سن بزرگسالی همراه فرد خواهد بود.
برخی از این مشکلات با دارو‌درمانی در سال‌های بعد از بین خواهند رفت.
پس، بهتر است قبل از به‌وجود‌آمدن این مشکلات ناخوشایند، سریع با آزمایش از این بیماری مطلع شد و به‌راحتی آن را درمان کرد. دقت در تشخیص این بیماری و درمان بسیار ساده آن، شما را از زحمات بسیار زیاد در سال‌های متمادی آینده بی‌نیاز خواهد کرد.
با مراجعه به دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران از سلامت کودک خود در تمامی مقاطع سنی مطمئن شوید.