آیا چاقی در نوزاد نگران‌کننده است؟
بیشتر نوزادان در وقت تولد 15 درصد چربی دارند که در میان نوزادان دیگر موجودات مقدار بالایی به‌حساب می‌آید. البته اگر نوزاد با وزن بالاتر به‌دنیا بیاید الزاماً نمی‌تواند نشانه وجود مشکل یا چاقی در نوزاد باشد. البته به‌مرور زمان و سنگین‌شدن نوزادان ممکن است به دلیل بالارفتن قد این افزایش به‌چشم نیاید.
چربی‌ها در بدن نوزاد می‌تواند نقش تنظیم‌کننده دمای بدن و نقش عایق‌کردن بدن را داشته باشد و همچنین ذخیره و وجود مقداری چربی در بدن کودک سبب می‌شود که سبب رشد سریع مغز و تکامل آن گردد.
چرا برخی از نوزادان چاق‌تر هستند؟
عوامل مختلفی وجود دارد که سبب می‌شود یک نوزاد بعد از به‌دنیا‌آمدن وزن بیشتری داشته باشد و در اصطلاح علت چاقی در نوزاد باشد:
- عامل ژنتیک: تحقیقات انجام‌شده نشان از این دارد که قد و وزن والدین تأثیر زیادی در الگوی افزایش وزن کودک در دوران نوزادی دارد. مادرانی با داشتن زمینه‌های خاص ژنتیکی ممکن است کودکانی چاق‌تر از بقیه به‌دنیا بیاورند.
- عامل جنسیت در وزن نوزادان: عامل جنسیت هم در این میان بی‌تأثیر نیست و در بیشتر موارد نوزادان پسر از نوزادان دختر سنگین‌ترند و سریع‌تر افزایش وزن پیدا می‌کنند. شاید به این خاطر باشد که وجود هورمون مردانه سبب و دلیل این امر است.
- ترتیب تولد: ترتیب تولد و اینکه نوزاد اول باشد یا خیر نیز می‌تواند روی وزن کودک در زمان تولد تأثیر بگذارد. کودکان اول شاید نسبت به دیگر خواهر برادر‌ها وزن بیشتری داشته باشند. البته در این میان عوامل دیگری نیز مثل سن مادر در زمان بارداری می‌تواند این شرایط را تحت‌تأثیر قرار دهد و سبب چاقی در نوزاد گردد.
- وزن مادر : یک زن باردار که چاق و دارای اضافه‌وزن است احتمال به‌دنیا‌آوردن نوزاد چاق در او بیشتر از بقیه است.
- وضعیت سلامت مادر: عوامل خاص و بیماری‌زا در مادر باردار ممکن است سبب تولد یک نوزاد با وزن بالا و چاق شود. به‌عنوان مثال، مادرانی که دچار دیابت حاملگی هستند شاهد چاقی در نوزاد خود با وزن بیشتر هستند.
عوامل دیگر در اضافه‌وزن نوزاد
- رژیم غذایی مادران: نقش تغذیه و نوع آن در زنان باردار می‌تواند تأثیر به‌سزایی بر چاقی در نوزاد بگذارد. بر طبق تحقیقاتی که به‌عمل آمده است زنانی که در دوران بارداری غذا‌هایی مثل انواع سرخ‌کردنی خورده‌اند کودکانی چاق‌تر و با اضافه‌وزن بیشتر به‌دنیا آورده‌اند.
- طول مدت بارداری: کودکانی که زمان بیشتری را در رحم مادر می‌مانند و بیش از 42 هفته این فرایند به‌طول می‌انجامد گاهاً دارای وزن بیشتری هستند. البته دلیل این افزایش زمان بارداری دقیق مشخص نیست.
- تغذیه: تغذیه بیش از حد با شیر یا شیرخشک در شیشه‌های بزرگ می‌تواند از عوامل افزایش وزن و چاقی در نوزاد و شیرخوار باشد.
- غذاهای کمکی نامناسب: کودک بعد از 6 ماهگی قادر به خوردن غذاهای کمکی است. اگر این رژیم غذایی از مواد قندی و دیگر مواد مضر باشد و مقدار آن کنترل نگردد ممکن است دچار چاقی در نوزاد و شیرخوار شود.
خطرات اضافه‌وزن در نوزادان
البته باید به این نکته هم توجه داشت که عوامل دیگر هم می‌تواند در چاقی در نوزاد تأثیر داشته باشد. عواملی چون ناهنجاری‌های کروموزومی و همچنین زایمان‌های مکرر می‌تواند روند رشد را تحت‌تأثیر قرار دهد و منجر به سنگینی و اضافه‌وزن در کودک شود.
تحقیقات اثبات کرده است که نحوه اضافه‌وزن کودک در 2 سال اول زندگی نقش مهمی در افزایش وزن کودک در سال‌های بعدی زندگی وی دارد. اگر افزایش وزن و رشد کودک از حد طبیعی بالاتر باشد می‌توان برای او اضافه‌وزن و چاقی را متصور شد.
نوزادان و کودکانی که دچار چاقی هستند به‌سختی تعادل و حفظ گردن و بدن را می‌توانند انجام دهند.
کودکان با اضافه‌وزن ممکن است نسبت به سایر کودکان با تأخیر بیشتری فعالیت‌هایی را مثل سینه‌خیز، نشستن و… به‌انجام برسانند.
اگر حس می‌کنید که روند افزایش وزن در کودک شما زیاد است حتماً این موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید.
چگونه بفهمیم نوزاد اضافه‌وزن دارد؟
به‌طور میانگین وزن یک نوزاد بین 2.5 تا 4.5 کیلوگرم است . وزن در 4 الی 6 ماه اول به 2 برابر و در ماه 12 به 3 برابر وزن اولیه می‌رسد. در طول این مدت باید وزن کودک روی نمودار برده شود و روند طبیعی بودن و نبودن آن مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گیرد.
نمودار رشد وسیله‌ای است که با اندازه‌گیری وزن، قد، سن و دور سر می‌تواند استانداردی را برای رشد نوزاد در سنین مختلف ترسیم کند و مادر را در این زمینه آگاه کند.
برای نظارت بر نحوه و میزان رشد کودکان زیر 2 سال از نمودار رشد سازمان جهانی بهداشت استفاده می‌شود که استاندارد‌های دقیقی دارد.
جلوگیری از چاقی در نوزادان
- در زمان بیشتر مصرف شیر مادر می‌تواند خطر افزایش وزن را در کودک کم کند.
- اگر از شیشه شیر استفاده می‌کنید از انواع کوچک آن استفاده نمایید.
- سعی کنید برای آرام‌کردن نوزاد از عواملی دیگر به غیر از بطری شیر استفاده کنید.
- بیشتر نشانه‌های گرسنگی را در کودک شناسایی کنید نه مقدار زمان غذا نخوردن.
- غذاهای فرآوری‌شده‌ای که موادغذایی غنی در خود دارند مصرف نشود؛ مگر به دستور پزشک و شرایط لازم.
- سعی کنید انجام فعالیت بدنی را از همان ابتدا در نوزاد بهینه کنید و با تفریحات این‌چنینی جذابیت ایجاد نمایید.
- برای آرام‌کردن نوزاد از عواملی دیگر استفاده کنید و بی‌قراری‌های او را با خوراندن غذا بر‌طرف نکنید.
- هیچ‌وقت از غذا و خوراکی به‌عنوان پاداش و جایزه استفاده نکنید.
چاقی در نوزاد و بالابودن وزن خطر زیادی در زمان تولد ندارد مهم کنترل و مدیریت آن در ادامه دوران حیات کودک است. با مشورت و مراجعه به دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران الگویی مناسب برای رشد و سلامتی کودک خود داشته باشید.