چاقی در کودکان
چاقی یکی از مشکلات شایع در بین کودکان است، که در صورت عدم پیشگیری، ممکن است به مشکلات جدی سلامتی در آینده منجر شود. زیرا افراد چاق برای بیماری‌های مختلفی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون بالا، کبد چرب، آسیب‌های تنفسی، مشکلات مربوط به استخوان‌ها و مفاصل، در معرض خطر بیشتری هستند. در این مطلب، عوامل چاقی در کودکان و راهکارهای پیشگیری از آن بیان می‌شوند.
چگونگی تشخیص چاقی در کودکان
چاقی در کودکان به دلیل حضور چربی اضافی در بدن کودک بروز می‌کند و باعث ناراحتی جسمانی و روانی کودک می‌شود. با اندازه‌گیری قد و وزن کودک و محاسبه ی BMI بدن یا شاخص توده بدنی کودک می‌توان میزان چاقی یا کمبود وزن کودک را تشخیص داد. همچنین استفاده از نمودارهای رشد و انواع آزمایش‌ها برای تشخیص چاقی در کودکان نیز در بین پزشکان و متخصصان تغذیه امری رایج می‌باشد. برخی از علائم چاقی در کودکان عبارتند از:
۱-افزایش وزن
کودکان چاق معمولا دارای وزن بیشتری نسبت به سن و قدشان هستند، و ممکن است در مدت کوتاهی وزنشان نسبت به همنوعانشان بیشتر شود.
۲- چروکیدگی
کودکان چاق ممکن است دارای چروکیدگی‌هایی در نواحی مختلف بدن خود باشند که معمولا در نواحی‌هایی مانند گردن، زیر بغل، شکم و ران‌ها رخ می‌دهد.
۳- فشار خون بالا
چاقی در کودکان می‌تواند سبب بروز مشکل فشار خون بالا شود که در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث عوارض جدی برای سلامتی کودک شود.
۴- افزایش چربی در شکم
چربی شکمی یا چربی درون شکم در کودکان چاق معمولا بیشتر از نواحی دیگر بدن به چشم می‌آید. این نوع چربی ممکن است باعث بروز مشکلات سلامتی مانند دیابت در کودکان و بیماری‌های قلبی عروقی شود.
۵- نفس‌گیری
کودکان چاق ممکن است در هنگام فعالیت‌هایی مانند بازی و ورزش، احساس تنگی نفس زیاد داشته باشند. این مشکل باعث محدودیت فعالیت‌هایشان می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث عوارض جدی برای سلامتی کودک شود.
۶- پوست خشک و ترک خورده
کودکان چاق ممکن است دارای پوست خشک و ترک خورده باشند که به دلیل ناتوانی بدن در تأمین میزان نیاز پوست به مواد مغذی و آب است.
عوامل بروز چاقی در کودکان
از علل چاقی در کودکان به افزایش مصرف غذای پرکالری، کاهش فعالیت بدنی، ارثی بودن شاخص توده بدنی بالا از پدر و مادر، کمبود خواب و استفاده از داروها با عوارض روی رشد و چاق شدن کودک، می‌توان اشاره کرد. که در ادامه به بررسی دقیق‌تر این عوامل می‌پردازیم.
همانطور که گفته شد یکی از عوامل مهم چاقی در کودکان، مصرف غذاهای پرکالری و فقیر از لحاظ تغذیه‌ای است. مصرف غذاهای پرچرب، غذاهای آماده و غذاهایی با میزان قند بالا، که بیشترین میزان کالری را دارند می‌توانند باعث افزایش وزن کودکان شوند.
همچنین، عدم تنوع مواد غذایی نیز از دیگر علل چاقی در کودکان است. مصرف بیشتر مواد غذایی‌های غنی از فیبر و انواع ویتامین نیز می‌تواند باعث حفظ وزن بهینه در کودکان شود.
کم تحرکی نیز یک عامل مهم در چاقی کودکان است. با افزایش تعداد ساعاتی که کودکان صرف فعالیت‌های سبک و ورزشی می‌کنند، احتمال چاقی کاهش می‌یابد. با پیاده‌روی، دوچرخه سواری و تمرینات ورزشی می‌توان کودکان را به سمت فعالیت بیشتر سوق داد.
اضافه شدن وزن در دوران بارداری مادر نیز یک عامل مهم در چاقی کودکان است. برای پیشگیری از این عامل، باید در دوران بارداری به رژیم غذایی سالم و متنوع پایبند باشید.
همچنین عوامل تربیتی و رفتاری نیز می‌توانند بر وزن کودکان تأثیر بگذارند. نادیده گرفتن ساعت خواب و پرخوری در خانواده،می‌تواند باعث چاقی در کودکان شود. همچنین، تربیت به سمت استفاده از غذاهای سالم و ارائه اطلاعات در مورد تغذیه به کودکان، می‌تواند به پیشگیری از چاقی کمک کند.
لازم به ذکر است که چاقی در کودکان نه تنها به عوامل بالا بستگی دارد، بلکه به ترکیبی از این عوامل و رشد و تکامل جسمانی کودک نیز وابسته است.
عوارض چاقی در کودکان
تا اینجا دیدیم که چاقی در کودکان، یکی از مشکلات سلامتی پرطرفدار در جوامع مدرن است. این مساله می‌تواند باعث عوارض جدی در سلامت کودکان شود. در واقع باعث بروز مشکلاتی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری‌های ریوی، مشکلات گوارشی، مشکلات روحی و مشکلات تنفسی شود که در این متن به بررسی عوارض چاقی در کودکان و بیماری های ناشی از آن می‌پردازیم.
۱- بیماری‌های قلبی عروقی
چاقی در کودکان ممکن است باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی شود. بیشتر بیماری‌های قلبی عروقی در بزرگسالی شروع می‌شوند، اما چاقی در کودکان می‌تواند ضمن خراب شدن سلامت قلب و عروق، بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی عروقی را تسهیل کند.
۲- دیابت
یکی از مشکلاتی که ممکن است با چاقی در کودکان همراه باشد، بروز دیابت است. کودکان با این مشکل، از تولید و به‌کارگیری انسولین در بدن خود ناتوان می‌شوند و این مساله در طولانی مدت باعث افزایش سطح قند خون می‌شود و به مرور بر عملکرد سیستم عصبی و دیگر اعضای بدن تاثیرگذار می‌شود.
۳- بیماری‌های ریوی
کودکان چاق ممکن است با ابتلا به بیماری‌های ریوی مانند آسم مواجه شوند. علت این امر می‌تواند به دلیل وجود توده‌ی چربی بیش از حد در بدن آن ها باشد که بر روی شدت نفس‌گیری تاثیر می‌گذارد.
۴- مشکلات گوارشی
برخی از علائم موجود در کودکان چاق می‌تواند سلامت گوارشی آن‌ها را به خطر بیندازد. کودکان با چاقی ممکن است مشکلات نفخ، تورم شکم، سوء جذب، مشکلات کبدی و اختلالات گوارشی دیگر داشته باشند.
۵- مشکلات روحی
کودکان چاق ممکن است مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و کمبود اعتماد به نفس داشته باشند. این مساله می‌تواند باعث وسواس خوردن و تجربه احساسات بد در جامعه، مدرسه و در خانواده شود.
۶- مشکلات تنفسی
کودکان چاق ممکن است با مشکلات تنفسی مانند آپنه، کوتوله ریه و مشکلات تنفسی دیگر روبرو شوند. این مشکل می‌تواند به اختناق، ناتوانی تنفسی و حتی کما منجر شود.
پیشگیری از بروز چاقی در کودکان
همانطور که گفته شد چاقی در کودکان یکی از مسائل پرطرفدار در سال‌های اخیر شده است و همچنان هم به عنوان یکی از مشکلات جدی در سلامت کودکان محسوب می‌گردد. چاقی باعث افزایش خطر به وجود آمدن بیماری‌های جدی جسمانی می‌شود که ممکن است به موارد فوتی نیز ختم شوند. بنابراین، پیشگیری و درمان چاقی در کودکان بسیار مهم است.
برای پیشگیری از چاقی در کودکان، می‌توان به مواردی مانند ارائه رژیم غذایی سالم و تنوع مواد غذایی، افزایش فعالیت بدنی، کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین، شکلات و شیرینی‌هایی که کالری بالایی دارند، اشاره کرد. همچنین محدود کردن مصرف غذاهای پرکالری و افزودن مواد غذایی مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل که دارای ارزش غذایی بالا هستند، به رژیم کودکان نیز می‌تواند به پیشگیری از بروز این مشکل کمک بسزایی کند.
همچنین دعوت کردن کودکان به انجام ورزش و بازی و فعالیت‌های جسمانی منظم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و ورزش‌های تیمی یا فردی نیز مفید است. همچنین برقراری عادت‌های غذایی سالم و سبک در زندگی دارای اهمیت هستند.
باید خواب کودکان را به حداقل ۸ ساعت در شب افزایش داده و نگرانی‌های روانی آن‌ها را کاهش دهیم تا عوارض بیشتری برای سلامتی آن‌ها به وجود نیاید. در نتیجه با توجه به این مسائل، پیشگیری و درمان چاقی در کودکان، به ایجاد سلامتی و بالاتر بردن اعتمادبه‌نفس در آن‌ها کمک خواهد کرد.
از دیگر موارد برای مدیریت چاقی کودکان، مشاوره با پزشک، متخصص تغذیه و یا ارائه دهنده خدمات بهداشتی ویژه کودکان است. با تلاش همراه با خانواده، کودکان می‌توانند به سبک زندگی سالم عادت کنند و به ارتقای سلامت جسمانی و روانی خود بپردازند.
سخن پایانی
امروزه چاقی در کودکان یکی از مسائل مهمی است که باید به آن پرداخته شود تا سبب بروز مشکلات جدی جسمی و روانی در کودک نشود. با انجام فعالیت‌های جسمانی و داشتن رژیم غذایی مناسب می‌توان از بروز چاقی در کودکان جلوگیری کرد. همچنین با مراجعه به پزشک و متخصص تغذیه می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری و آن را درمان کرد.