زردی تا چند روزگی خطرناک است ؟
زردی یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که نوزادان تازه به دنیا آمده با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. علل به وجود آورنده آن متفاوت هستند ولی درهرحال باید برای درمان آن اقدام کرد زیرا ادامه‌دار شدن آن باعث بروز عوارض جدی در عملکرد بدن نوزاد می‌شود. در برخی نوزادان این بیماری به‌صورت خفیف بروز می‌کند و در برخی نیز نیاز به کمک جدی پزشکی می‌باشد. در این مقاله به بررسی زردی نوزاد و زمان درمان آن می‌پردازیم.
علل زردی نوزاد
اگر گروه خونی مادر با جنین متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی‌بادی‌هایی را از طریق جفت دریافت کرده باشد که باعث تجزیه سریع و غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون می‌شود. به همین علت تولید بیلی‌روبین افزایش‌یافته و در اثر گذشت زمان، غلظت آن در خون بالا می‌رود.
در انسان‌های بالغ این وظیفه کبد است که دوربین را تجزیه کند؛ اما در نوزادی که تازه متولدشده به‌طور کامل رشد نکرده است تمرین این ضعف در تجزیه بیلی‌روبین با عکس باقی ماندن آن در خون می‌شود. بیلی‌روبین ماده‌ی زردرنگی است که وجود میزان زیادی از آن در رگ‌های خونی باعث بروز رنگ زرد در نوزاد می‌شود.
انواع زردی نوزاد
زردی، تجمع بیش‌ازحد بیلی‌روبین در خون و بیشتر شدن آن از حد استاندارد است. به‌طورکلی زردی به دو علت ایجاد می‌شود: زردی فیزیولوژیک و زردی پاتولوژیک. در زردی فیزیولوژیک علائم زردی نوزاد در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول نمایان می‌شود؛ تا روز پنجم افزایش‌یافته و پس‌ازآن به‌تدریج کاهش می‌یابد.
حدود ۶۰ درصد از نوزادان مبتلابه زردی دچار زردی فیزیولوژیک می‌شوند. در زردی پاتولوژیک در همان روز اول تولد علائمی از زردی در نوزاد مشاهده می‌شود. بروز زردی در نوزادان نارس بیشتر از نوزادان ترم مشاهده می‌شود.
علائم و روش تشخیص
روند زرد شدن نوزاد از بالا به پایین است .چشم‌ها صورت و پس‌ازآن تنها و در مراحل آخر پاهای نوزاد به سمت رنگ زرد یا نارنجی متمایل می‌شود. تشخیص زردی در نوزادان باپوست قهوه‌ای تیره دشوارتر است. برای نوزادها بهتر است برای بررسی زردی به مناطق مانند کف پا و کف دست برای تشخیص بهتر رجوع کرد.
همچنین برای تشخیص بهتر و سریع‌تر زردی می‌توان از نشانه‌های دیگر استفاده کرد. کمرنگ شدن رنگ مدفوع و پررنگ‌تر شدن رنگ ادرار ممکن است ناشی از افزایش بیلی‌روبین در خون نوزاد باشد. همچنین بی‌حالی نوزاد و عدم تمایل او به تغذیه با شیر مادر می‌تواند نشانه‌ای از بروز زردی باشد.
درجه زردی نوزاد باید چند باشد؟
درمان زردی
در برخی از نوزادان در اثر گذشت زمان و تغذیه با شیر مادر علائم زردی به‌صورت تدریجی کاهش‌یافته و درمان می‌شود. اگر طول زمان درمان طولانی شده و یا نشانه‌هایی از بهبود در نوزاد مشاهده نشد؛ باید برای معاینه ثانویه و شروع درمان کلینیکی به پزشک مراجعه کنید.
پزشک معمولاً با مشاهده و معاینه پوست میزان زردی آن نیاز به انجام آزمایش خون را تشخیص می‌دهد. در صورت نیاز به بستری، پزشک اقدامات لازم را انجام می‌دهد. اولین راه درمانی در بیمارستان فتوتراپی است. نوزاد تحت نظر پزشک و پرستار پس از پوشانده شدن چشم‌ها و ناحیه تناسلی تحت اشعه خاصی قرار می‌گیرد.
ممكن است كودك زير نور دستگاه بی‌قراری كند كه کاملاً طبيعي است و تنها لازم است قبل از قرار دادن او زير نور اطمينان حاصل كنيد كه خوابش عميق شده باشد. هر دو ساعت شیردهی انجام می‌شود و نوزاد دوباره به زیر دستگاه برمی‌گردد.
در نوزادان با زردی شدید یا دهیدراتاسیون ممکن است تزریق سرم نیز تجویز شود. تجویز سرم باعث می‌شود نوزاد گلوکز لازم برای متابولیسم و آب کافی برای اصلاح روند دفع بیلی‌روبین را دریافت کند. همچنین سرم تراپی دشواری‌های شیردهی با شیر مادر را ندارد. مادامی‌که مادر شیر کافی ندارد و یا آموزش‌های شیردهی تکمیل‌نشده، سرم‌درمانی می‌تواند روند بهبود نوزاد را تسریع کند.
اگر زمان برای درمان محدود باشد و یا زردی نوزاد بسیار شدید باشد، تعویض خون جزو راهکارهای اورژانسی قرار می‌گیرد. پس از انجام فرایندهای پزشکی و بهبود نسبی نوزاد قبل از ترخیص آخرین آزمایش خون‌گرفته می‌شود و در صورت نرمال بودن بیلی روبین نوزاد مرخص می‌شود. پس از ترخیص نیز والدین کودک باید توجه کافی به حفظ دمای محیط زیر 28 درجه و شیر خوردن مناسب کودک داشته باشند.
طول درمان زردی نوزاد
در برخی نوزادان زردی خفیف باوجود انجام شیردهی مناسب و مکرر در بدن باقی می‌ماند. در گروه دیگر از نوزادان پس از درمان با فتوتراپی دوباره علائم زردی نمایان می‌شود؛ به این نوع زردی مقاوم می‌گویند.
روند درمان بیماری زردی ممکن است یک یا دو هفته زمان‌بر باشد اما بنا به علل مختلف در برخی نوزادان این زمان بیشتر می‌شود. اگر زردی نوزادتان بیش از سه هفته طول کشید برای اقدامات جدی به پزشک مراجعه کنید. یکی از علل طولانی شدن زردی تغذیه نادرست می‌باشد.
درصورتی‌که مادر شیر کافی نداشته باشد و یا اشکال در شیردهی وجود داشته باشد؛ چه برای کودکان بیمار و کودکان سالم یک عامل خطر محسوب می‌شود. نوزاد در رشد و تکامل نیاز به شیر کافی دارد و اگر مواد مغذی لازم را دریافت نکند درروند طبیعی رشد او اشکال ایجاد می‌شود.
از علل دیگر می‌توان به غلیظ شدن خون نوزاد اشاره کرد. اگر نوزاد در محیط گرم‌تر از حالت استاندارد باشد ؛آب زیادی ازنظر از طریق تعریق از دست خواهد داد و بدن دچار کم‌آبی می‌شود. این کم‌آبی باعث غلیظ شدن خون و درنتیجه افزایش غلظت بیلی‌روبین و زردی بیشتر نوزاد می‌شود. هنگامی‌که نوزاد دچار کم‌آبی است ممکن است روش‌های درمانی زردی به‌خوبی پاسخگو نباشند.
به‌طورکلی زردی در نوزاد در هر میزان که باشد خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد. درجه بیلی‌روبین برای تشخیص زردی در کودکان ترم و نارس متفاوت است. معمولاً بیلی‌روبین بالاتر از عدد۵ زردی محسوب می‌شود اما در کودکان ترم اگر درجه به ۷-۸ برسد هم مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود.
در همین حال حساسیت به درجه بیلی‌روبین در کودکان نارس بیشتر خواهد بود. اگر طول زمان درمان زردی به بیش از دو هفته کشیده شد ایا پس از درمان دوباره به حالت قبلی خود بازگشت، باید برای انجام پروسه درمان به پزشک مراجعه کرد. معمولاً زمانی که زردی نوزاد از چشم و سر و گردن به سمت قسمت‌های پایین‌تر ادامه پیدا می‌کند وضعیت خطرناک‌تر می‌شود. اگر نوزاد شما در قسمت‌های پایینی مانند پا نیز دچار زردی شده است و این زردی مشهود است بهتر است سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
تا اینجا دانستيم که زردی بیماری نادری نیست و در بسیاری از کودکان تازه متولدشده شاهد آن هستیم. به‌طورکلی فعالیت‌های زیادی نمی‌توانند جلوی ابتلای کودک به این بیمار را بگیرند، بنابراین شیردهی مناسب انجام پروسه‌های درمان مانند فتوتراپی بهترین راه برای درمان کودک خواهد بود. زردی بیماری نگران‌کننده‌ای نیست ولي والدین نباید در شروع درمان درنگ کنند زیرا بی‌توجهی به علامت‌های آن می‌تواند در آینده باعث بروز مشکلات مغزی و عقب‌افتادگی در کودک شود.