کم‌کاری تیروئید در نوزادان
کم‌کاری تیروئید یک بیماری تقریباً شایع است که می‌تواند به‌موقع شناسایی و مهار شود. وجود این عارضه در بدوتولد می‌تواند بهره هوشی کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد.
3 نوع کم‌کاری تیروئید وجود دارد:
- کم‌کاری تیروئید مادرزادی
- کم‌کاری تیروئید مادرزادی به‌طور موقت
- کم‌کاری تیروئید اکتسابی
کم‌کاری تیروئید مادرزادی
این نوع کم‌کاری از زمان به‌دنیاآمدن وجود دارد. این نوع از شایع‌ترین انواع کم‌کاری تیروئید به‌حساب می‌آید به‌نحوی‌که 90 درصد کم‌کاری تیروئید در نوزادان به دلیل مادرزادی است. این عارضه زمانی به‌وجود می‌آید که در دوران جنینی قسمتی از تیروئید به‌درستی شکل نگیرد. گاهی هم به این علت است که تیروئید در محل مناسب خود تشکیل نمی‌گردد. مورد بعدی هم به دلیل رشد ناقص آن است.
در موارد معدود غده تیروئید نمی‌تواند هورمون تیروئید را به شکل صحیح ترشح کند. در این موارد نوزاد به عارضه اختلال در بیوسنتز هورمون تیروئید مبتلا می‌گردد. ژن‌هایی که مسبب این بیماری‌اند هم از طرف پدر و هم از طرف مادر به کودک منتقل می‌شوند. افرادی که خود دارای تیروئید مادرزادی هستند احتمال اینکه نوزاد هم این مشکل را داشته باشد 25 درصد است.
کم‌کاری تیروئید مادرزادی به‌صورت موقت
تقریباً 10 درصد نوزادانی که کم‌کاری تیروئید مادرزادی دارند این عارضه در آن‌ها به‌صورت موقتی است.
کم‌کاری تیروئید مادرزادی به این دلیل بروز می‌کند که احتمال دارد مادر در دوران بارداری تحت درمان کم‌کاری تیروئید بوده است یا سابقه ابتلاء به تیروئید را داشته است و یا اینکه اخیراً مواد دارای ید مصرف کرده است. این مشکل می‌تواند از چند روز تا چند ماه به‌طول بینجامد اما خود‌به‌خود درمان شده و نیازی به درمان خاصی ندارد. اگر تیروئید در محل درست خود قرار داشته باشد و ناهنجاری در آن وجود نداشته باشد، به احتمال فراوان این نوع کم‌کاری گذراست و برطرف می‌گردد.
کم‌کاری تیروئید اکتسابی
کم‌کاری تیروئید اکتسابی در نوجوانان و کودکان شکل می‌گیرد و بروز آن به دلیل بیماری‌های مربوط به سیستم خودایمنی است. این بیماری در کودکان در سن بلوغ یا سال‌های نوجوانی بیشتر بروز می‌کند. این نوع از کم‌کاری در دختران شایع‌تر از پسران است.
علائم کم‌کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
نشانه‌های کم‌کاری تیروئید به‌مرور و آهستگی شکل می‌گیرد و به‌سختی تشخیص داده می‌شود؛ پس بهتر است در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه نمایید تا به‌صورت دقیق دلیل مشخص گردد:
- فتق ناف.
- ضعف در دوران شیرخواری.
- زردبودن به مدت طولانی.
- توقف رشد یا روند کند آن.
- گریه‌کردن با صدای گرفته.
- متورم‌شدن زبان و پف‌کردن ناحیه صورت.
- نقاط نرم جمجمه یا همان ملاج بزرگ می‌شود.
- سستی و ناتوانی در عضلات.
- حضور مو‌های زبر و خشن در ناحیه پیشانی.
- نقاط انتهایی اندام سرد می‌شود و پوست لکه‌دار می‌شود.
- یبوست و خشکی مدفوع.
- کمبود توان و انرژی، خواب‌آلودگی در بیشتر مواقع، گیجی و بی‌حالی حتی در زمان بیداری.
علائم دیگری نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد:
- علائم زردی در صورت و چشم‌ها.
- زبان بزرگ و بیرون‌آمده.
- خوابیدن بیش از حد.
- کم‌حجمی عضلات بدن.
- صورت متورم و پف‌کرده.
- احساس و ایجاد خفگی به‌صورت مکرر.
- یبوست.
روش تشخیص کم‌کاری تیروئید در نوزادان
در طرح غربالگری با تست چند قطره خون از پاشنه نوزاد در روز سوم یا پنجم؛ عارضه مادرزادی کم‌کاری تیروئید تشخیص داده می‌شود. امروزه عوارض و مشکلات این بیماری با تشخیص سریع و به‌موقع کاهش یافته است. در صورت تشخیص به‌موقع این بیماری درمان راحت و کم‌هزینه‌ای دارد و از بروز علائم دیگر در کودک جلوگیری می‌شود.
عوارض کم‌کاری تیروئید در نوزادان
اگر کم‌کاری تیروئید شدید باشد و در زمان پیش از کودکی درمان نگردد ممکن است مسبب عوارض شدیدی باشد که مهم‌ترین آن بروز عقب‌ماندگی ذهنی است؛ همچنین اگر کم‌کاری تیروئید درمان نگردد می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- ناشنوایی
- کوتاه‌ماندن قد و عدم رشد قدی
- بروز بیماری‌های مغز و اعصاب
- از‌دست‌رفتن قدرت تکلم
آیا کم‌کاری تیروئید در نوزادان قابل درمان است؟
اگر با آزمایش خون این بیماری تشخیص داده شود کودک در طی یک زمان 3 ساله تحت درمان قرار خواهد گرفت و داروهایی برای کودک تجویز می‌گردد. بعد از گذشت این مدت دارو قطع می‌گردد و قرص تیروئید مصرف نمی‌گردد و کودک مورد آزمایش و بررسی‌های بالینی قرار می‌گیرد. اگر جواب آزمایشات بعد از قطع 1 ماهه دارو طبیعی باشد و نشانه‌های کم‌کاری تیروئید دیده نشود، دیگر می‌توان دارو را قطع کرد و به زندگی طبیعی بازگشت.
توجه داشته باشید که بیماران کم‌کاری تیروئید مستعد کم‌خونی هستند، پس باید در نوع تغذیه و استفاده از مواد حاوی آهن دقت گردد.
- دریافت مقادیر کافی از ویتامین‌ها مخصوصاً ویتامین B در تولید هورمون تیروئید نقشی پر‌رنگ دارد.
- غذاهای دریایی به دلیل داشتن ید بسیار مفید است.
- به این نکته توجه کنید که هیچ گیاه، غذا و … نمی‌تواند جایگزین مصرف داروهای تیروئیدی باشد که پزشک تجویز کرده است.
دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران در کنار شما والدین عزیز است تا همیشه کودکانی سالم داشته باشید و با بررسی دوره‌ای و همیشگی شرایط کودک شما، در مواقع عادی و بیماری از نگرانی‌های شما خواهد کاست.