دلایل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان
بیشتر نوزادان سالم به دنیا می‌آیند، ولی هنگامی‌که کودک از ابتدای تولدش بیماری دارد، درواقع به آن اختلال و یا ناهنجاری مادرزادی گفته می‌شود. اختلالات مادرزادی می‌توانند به‌وسیله عوامل محیطی به ارث برده شوند و تأثیر آن‌ها بر روی سلامت و همچنین رشد كودك می‌تواند خفیف و یا اینکه شدید باشد. کودکی که دارای اختلال مادرزادی است امکان دارد در طی زندگی دچار ناتوانی و یا مشکلات در سلامتی‌اش بشود.
ناهنجاری‌های مادرزادی چه هستند؟
قبل اینکه بفهمید علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان چه هستند، بدانید که ناهنجاری مادرزادی اصلاً چیست؟ به‌صورت غالب نمی‌شود با اطمینان خاطر اعلام کرد که جنین ناهنجار، پس از تولد چگونه رشد و نمو دارد. در همۀ ارگان‌های مربوط به بدن، می‌شود ناهنجاری‌هایی را مشاهده کرد.
به خاطر اینکه بعضی از این انحرافات روشن و آشکار از وضعیت و شرایط طبیعی در بدن، بعد از تولد، با معلولیت‌ها و همچنین درمان‌های طولانی‌مدت که گاهی نتیجۀ مطلوب ندارد، همراه است، پس بنابراین تشخیص پیش از تولد از اهمیت خاصی برخوردار هست.
در مورد بیماری‌هایی ماند سندروم داون و یا مونگولیسم، می‌بایست پیش از چهار ماهگی با انجام دادن آزمایشات مربوطه به وسیله مایع آمینیوتیک و یا همان آب اطراف جنین، و سونوگرافی تشخیص داده بشود تا با انجام دادن سقط، مانع پرورش یافتن جنین معیوب شود.
در حالتی که بارداری کمتر از ۲۴ و تا ۲۸ هفتگی باشد انجام دادن سقط با صلاح دید پزشک می‌تواند انجام گیرد. سقط کردن جنین به معنای از بین رفتن جنین در طول ۲۰ هفتۀ اولیۀ بارداری هست. این عمل درواقع تحت بیهوشی انجام می‌شود و مادر همان روز از بیمارستان مرخص می‌شود.
ناهنجاری‌های مادرزادی در هنگام تولد می‌تواند جزئی باشد و یا اینکه شدید باشد. البته به صورتی که بر ظاهر، عملکرد اندام‌های بدن نوزاد و همچنین رشد جسمی و روحی و روانی کودک تأثیر منفی داشته باشد. اغلب نقایص در هنگام تولد در سه ماه اول بارداری و زمانی که اندام‌ها هنوز در حال شکل‌گیری هستند پدیدار می‌شوند.
دلایل ژنتیکی
یکی از پراهمیت‌ترین علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان، درواقع انتقال ژن معیوب منتقل هست. به خاطر اینکه این ژن‌ها، برنامه‌ریز برای شکل اعضا هستند، والدین می‌توانند از عاملان آن به شمار بیایند.
والدین نوزاد قادرند که ژن این ناهنجاری‌ها را به جنین انتقال دهند. ناهنجاری هنگامی اتفاق می‌افتد که یک ژن بنا به دلایلی تغییر کرده و به‌اصطلاح جهش‌یافته بشود. نقص‌های خاصی هستند که امکان دارد در طی تاریخ خانوادگی یک و یا هر دو والدین موجود باشد.
دلایلی که غیر ژنتیکی هستند
بااین‌حال، بعضی از رفتارهای پرخطر و پر ریسک مرتبط با نقص در هنگام تولد را به‌شدت افزایش می‌دهد. این موارد درواقع شامل استعمال سیگار، استفاده و بهره‌گیری از مواد مخدر و همچنین نوشیدن الکل در طی دوران بارداری هست. سایر عوامل مثل قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و یا ویروس‌ها هم خطر ناهنجاری را زیاد می‌کند.
از سایر عوامل و علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی نوزادان می‌شود به موارد زیر هم اشاره نمود:
۱.سابقۀ خانوادگی در زمان تولد و یا سایر اختلالات مربوط به ژنتیک
۲. مصرف کردن دارو، الکل و یا کشیدن سیگار در طول دوران بارداری
۳.سن مادر
۴. مراقبت و محافظت ناکافی در طی دوران بارداری
۵. عفونت‌های ویروسی و یا باکتریایی که درمان‌نشده باشند
۶. استفاده و بهره‌گیری از بعضی داروهای پرخطر مثل داروی ایزوترتینوئین و لیتیم
۷.دارا بودن شرایط پزشکی خاص، مثل دیابت
دارو و مواد شیمیایی
از سایر علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان است و مادرانی که در طی ۲ ماه اول حاملگی‌شان در معرض بعضی داروها و یا مواد شیمیایی قرار بگیرند، احتمال بروز اِشکال و اختلال در جنین و نوزادشان افزایش می‌یابد. بعضی از داروهای خواب‌آور و مواد شیمیایی درواقع از این دسته به‌حساب می‌آیند که سبب ایجاد ناهنجاری‌هایی مانند لب‌شکری و شکاف کام و یا همان شکاف سقف دهان می‌گردند.
سیگار و مواد غذایی
درباره علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان، می‌شود به سیگار و مواد غذایی هم اشاره کرد و می‌توان گفت که این عوامل هم می‌توانند سبب ایجاد بیماری‌های مادرزادی بشوند، ولی در خیلی از ناهنجاری‌ها هنوز عامل ناهنجاری کشف نشده است.
کودکانی که چند ناهنجاری دارند
عوامل و علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان گاهی باعث ایجاد چند ناهنجاری در کودک می‌شوند و درواقع دیده می‌شود که نوزاد تازه متولدشده دارای چند نوع ناهنجاری است. در این حالت باید با استفاده از تیم‌های متفاوت مورد درمان قرار بگیرد که به‌طور طبیعی برای خانواده‌ها هزینه‌بر است. به همین علت مؤسسۀ محکم و یا همان مؤسسۀ حمایت از کودکان با ناهنجاری‌های مادرزادی به‌وسیله تعدادی از استادان دانشگاه‌ها و همچنین خیرین راه‌اندازی شده تا این کودکان را از کل کشور پذیرش بکند.
ناهنجاری لب‌شکری در میان پسران و شکاف کام در میان دختران خیلی بیشتر مشهود هست. بنابراین بهتر است که از مادرانی که بالای سی و پنج سال هستند و همچنین پدرانی که بالای ۴۰ سال سن دارند جهت جلوگیری از این عوارض و بیماری‌ها بچه‌دار نشوند. زیرا که با افزایش یافتن سن، شیوع ناهنجاری‌ها هم بیشتر می‌شود.
برای مثال ناهنجاری نقص نخاع درواقع یکی از بیماری‌هایی هست که به خاطر سن بالای پدر و مادر در جنین بروز پیدا می‌کند. پس بنابراین خیلی بهتر است که مادر سه ماه قبل از حاملگی مصرف روزانه یک میلی‌گرم قرص اسیدفولیک را فراموش نکرده و اشخاصی که ازلحاظ ژنتیکی مستعد برای این بیماری هستند روزانه چهار میلی‌گرم اسیدفولیک مصرف نماید.
ارتباط گروه خونی مادر و زردی نوزاد چیست؟
تشخیص دادن نقایص مادرزادی
انواع بسیار زیادی از نقایص در زمان تولد، در طی دوران بارداری قابل‌تشخیص هست. پزشک متخصص بهداشت و درمان قادر است که با استفاده و بهره‌گیری از سونوگرافی‌های پیش از تولد بعضی نقایص در رحم را تشخیص بدهد. برای تشخیص دادن بهتر گزینۀ غربالگری، آزمایش خون و آمنیوسنتز هم ممکن است انجام گیرد. این آزمایشات به‌طورمعمول به زنانی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند توصیه و پیشنهاد می‌شود.
جلوگیری کردن از ایجاد نقایص در هنگام تولد نوزاد
برای جلوگیری از علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان گاهی می‌شود راهکارهایی پیدا کرد. درواقع خیلی از نقایص قابل‌پیشگیری نیستند، ولی راه‌هایی جهت کاهش دادن خطر ابتلای جنین به ناهنجاری وجود دارند. زنانی که قصد دارند باردار شوند، پیش از شروع بارداری باید حتماً مکمل‌های اسیدفولیک را مصرف کنند.
این مکمل‌ها همچنین باید در طی دوران بارداری مصرف بشوند. اسیدفولیک درواقع می‌تواند باعث جلوگیری از نقص در ستون فقرات و مغز بشود. ویتامین‌های مربوط به‌پیش از تولد در طول دوران بارداری هم توصیه و پیشنهاد می‌شوند.
روش‌های درمان
بیمارستان و زایشگاه مریم با دارا بودن همه امکاناتی که گفته شد، با عنوان یک بیمارستان مادر و کودک و برای به دنیا آمدن همچنین نوزادانی، امکانات بالقوه دارد. به همین خاطر تعداد بسیاز زیادی از مادران باردار که در سونوگرافی دوران بارداری ناهنجاری‌هایی در جنین آن‌ها تشخیص داده‌شده است درواقع به همین مرکز معرفی‌شده و تحت دارو و درمان قرار می‌گیرند تا درواقع اقدامات لازم برای آن‌ها انجام گیرد.
در برخی موارد امکان دارد که دارو برای مادر به‌قصد اصلاح کردن ناهنجاری پیش از تولد تجویز بشود. بعضی از ناهنجاری‌ها مثل هیرشپرونگ و آنومالی کولواک در این گروه قرار دارند. انسداد مجاری ادراری که درواقع باعث هیدرونفروز می‌شود و در حالتی که یک‌طرفه باشد، می‌شود تا رشد کردن کامل جنین صبر کرد و در زمان و موعد مقرر زایمان، عمل را انجام داد.
در برخی از نوزادان، ناهنجاری‌های زیادی دیده می‌شود که هرکدامشان به عمل جراحی مخصوص به خود نیازمند هستند. در مواردی هم می‌بایست نوزاد به‌دفعات متعدد تحت عمل جراحی‌های مختلفی قرار بگیرد.
برای تشخیص دادن به‌موقع ناهنجاری‌ها در طی دوران بارداری امکانات سونوگرافی ویژه و خاص و همچنین آزمایشگاهی ویژه موردنیاز است. به‌محض اینکه ناهنجاری در جنین تشخیص داده شود، تحت نظر پزشکان مربوطه که درواقع عمل جراحی کودک را انجام می‌دهند، قرار می‌گیرد و مراقبت‌ها به‌وسیله این پزشکان فوق تخصص انجام می‌شود.
حضور یافتن جراح اطفال در داخل بیمارستان کمک کرده که خیلی از ناهنجاری‌ها پیش از تولد، شناسایی و برنامه‌ریزی بشوند و بلافاصله بعد از تولد در داخل بیمارستان، تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
سخن آخر
همان‌طور که مطالعه کردید، ما در این متن درباره علل ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان، راه‌های پیشگیری از آن و همچنین راهکارهای تشخیص و درمان آن برای شما عزیزان توضیحاتی ارائه دادیم. امیدواریم که از خواندن این مطالب بهره کافی را برداريم باشید.