از چه زمانی غذای کمکی شیرخواران را شروع کنیم؟
تا شش ماهگی بهترین غذا برای شیرخوار، شیر مادر است و نیازهای کودک را تا این سن برآورده خواهد کرد. با افزایش رشد کودک و نیاز بدن به مقدار بیشتری از غذا، بعد از اتمام 6 ماهگی استفاده از غذای کمکی شیرخواران شروع می‌گردد.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید مد نظر داشته باشید این است که در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی با شروع غذادادن به کودک، همچنان شیر مادر غذای اصلی به حساب می‌آید. بهتر است بعد از تغذیه با شیر مادر و نه با فاصله زیاد، غذای کمکی شیرخواران داده شود.
استفاده از غذاهای کمکی همراه با شیر مادر موجب رشد مطلوب کودک خواهد شد.
غذای کمکی شیرخواران بعد از 6 ماهگی تا پایان 7 ماهگی
در این زمان هدف اصلی چشاندن و آشناکردن ذائقه کودک با غذاهاست. در این مدت کودک می‌آموزد که چگونه به وسیله قاشق غذا بخورد. بنابراین، در طول روز تنها حتی یک یا دو قاشق مرباخوری غذا می‌تواند کافی باشد. در این مدت کودک در حال کسب مهارت‌های استفاده از لب، زبان و قاشق است. بیرون‌دادن غذا الزاماً به معنی دوست‌نداشتن نیست و این مهارت باید تقویت شود. غذای کمکی شیرخواران 7 ماهه در چهار هفته اول به شرح زیر است:
- هفته اول: فرنی آرد برنج و سپس استفاده از حریره بادام
- هفته دوم: برنامه هفته اول به اضافه سوپ با مقداری گوشت
- هفته سوم: برنامه‌های قبلی به اضافه پوره انواع سبزیجات
- هفته چهارم: برنامه‌های قبلی همراه با تنوع در نوع سوپ پخته‌شده
غذای کمکی شیرخواران در ماه هشتم
در این ماه غذای کودک متنوع‌تر و مقدار غنای غذا بیشتر می‌گردد. در این زمان می‌توان از سوپ‌های غلیظ‌تر با استفاده از گوشت، سبزیجات، سبزیجات نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی، کدو حلوایی، نخود‌فرنگی و نیز پوره انواع سبزیجات را استفاده کرد. در این رژیم غذایی می‌توان از زرده تخم‌مرغ، ماست، جیگر، پنیر کم‌نمک، خرما و میوه استفاده کرد. در پایان 8 ماهگی می‌توان به سمت غذاهای انگشتی رفت.
غذاهای انگشتی
از اواخر 8 ماهگی کودک می‌تواند موادغذایی را با انگشت به سمت دهان خود ببرد. این تجربه باعث می‌شود که کودک به جویدن و تغذیه تشویق گردد. بهتر است غذا در این شرایط با غلظت بیشتر و مناسب سن کودک تهیه گردد. چند نمونه از غذاهای انگشتی نام برده می‌شود:
تکه‌های کوچک هویج، سیب‌زمینی، کرفس، نخود‌فرنگی، باقلا، تکه‌های گوشت بی‌چربی و کوفته قلقلی. برای له‌کردن موادغذایی می‌توان از کمی خامه و کره استفاده کرد. استفاده از تکه‌های میوه‌های سالم و رسیده می‌تواند بسیار مفید باشد.
غذای کمکی شیرخواران در سن ۹ و ۱۰ ماهگی
بیشتر کودکان از سن ۹ ماهگی به بعد این توانایی را دارند که با دستان خود غذا بخورند و نیز مایعات را با لیوان و هر دو دست گرفته و بنوشند. در این سن کودکان می‌توانند غذاهایی با غلظت بیشتر را بخورند. غذاهایی مانند حلیم و پلو و همچنین انواع غذای انگشتی می‌تواند برای کودکان مناسب باشد. در طی این مدت می‌شود هر سه روز یک بار یکی از انواع حبوبات را به برنامه غذایی کودک اضافه کرد.
به این نکته توجه فرمایید که حبوبات قابل مصرف در کودکان می‌تواند انواع لوبیا، عدس، نخود و… باشد و بهتر است قبل از پختن شب ماقبل خیس شود. تعداد دفعات تغذیه سه یا چهار بار در روز است، اگر کودک اشتهای کافی داشت می‌توان تا دو میان وعده به این رژیم غذایی افزود.
غذای کمکی شیرخواران در ماه‌های یازدهم و دوازدهم
در این دو ماه می‌توان تنوع بیشتری به نوع موادغذایی و غنای موادغذایی افزود. این کار باعث می‌شود مهارت جویدن در کودک بیشتر گردد. با رشد و تکامل دندان‌ها کودک این مهارت را به دست خواهد آورد که تکه‌های غذا را بکند، بجَوَد و سپس آن را ببلعد. کودکانی که هنوز دندان در نیاورده‌اند این کار را با لثه‌ها انجام می‌دهند. مهارت کار با دست و دهان در این دوره افزایش خواهد یافت.
نکاتی در مورد غذاهای کمکی
دقت داشته باشید در طی دوران دادن غذای کمکی شیرخواران، از شیشه و بطری استفاده نشود. زیرا قرار بر فراگیری مهارت‌های جدید است. در شروع غذاخوردن به مقدار کم و روی نوک قاشق این فرآیند آغاز می‌شود. همچنین، مادر کودک می‌تواند با دستان شسته و تمیز غذا را در دهان کودک بگذارد.
به این نکته توجه کنید که در زمان اضافه‌کردن موادغذایی جدید به رژیم غذایی سه روز فاصله وجود داشته باشد. این بدان علت است که اگر کودک شما به نوعی خاص از ماده غذایی آلرژی داشت، آن ماده غذایی به‌خوبی شناسایی و از رژیم غذایی کودک حذف گردد. با انجام این کار سیستم گوارش کودک نیز فرصت عادت‌کردن به موادغذایی جدید را پیدا می‌کند. موادی مانند سیب‌زمینی، هویج، گشنیز، جعفری و کدو که احتمال آلرژی در آن‌ها کمتر است می‌تواند هر روز اضافه گردد. جهت مشاهده حساسیت غذایی در کودکان کلیک نمایید.
توجه
اگر قصد استفاده از گوشت را دارید بهتر است آن را به قطعات بسیار ریز تبدیل کرده و یا از انواع چرخ‌کرده آن استفاده نمایید.
در صورت تمایل به این که غذای کودک شما انرژی بیشتری داشته باشد، می‌توانید در غذاهایی مانند پوره، حریره، سوپ و آش یک قاشق غذاخوری روغنی مانند زیتون، کره حیوانی یا خامه اضافه نمایید. استفاده از کره‌های مارگارین با ترانس پایین مشکلی نخواهد داشت.
بهتر است در غذای کمکی شیرخواران از نمک استفاده نشود، اما در صورت کم‌تمایل‌بودن فرزندتان به خوردن غذا، می‌توانید از ادویه‌های ملایم و سالم مانند آبلیمو و یا مقدار بسیار کم نمک استفاده نمایید.
با توصیه پزشک در این مدت از مصرف انواع ویتامین غافل نشوید. با مشورت از پزشک متخصص از این مکمل‌ها جهت تغذیه کودک خود استفاده نمایید. دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران مشاور تغذیه فرزند دلبند شماست تا فرزندی سالم داشته باشید.