علل سرفه های مزمن در کودکان
سرفه های مزمن یکی از دلایل مراجعه والدین به پزشک است. اگر سرفه‌ها طولانی و مزمن شوند ممکن است علائم مشکلات جدی در کودک باشد.
سرفه واکنش طبیعی یک بدن به ماده‌ای تحریک‌کننده در مجاری هوایی است و هنگامی که اعصاب موجود در مجاری تنفسی تحریک می‌شود اعصاب پیغامی را برای مغز ارسال کرده تا مجاری تنفسی را پاک‌سازی کند. درصورتیکه سرفه بیش از ۴ هفته به‌طول بینجامد کودک باید توسط پزشک معاینه شود. به‌طور کلی چند عامل اصلی سبب بروز سرفه در کودکان می‌شود:
آلرژی و سینوزیت
ازآنجاکه سینوزیت و آلرژی مزمن عامل شایع سرفه های مزمن در کودکان است درنتیجه در اولین قدم مورد بررسی قرار می‌گیرد. کودکی که به آلرژی مبتلاست به‌طور دائم عطسه کرده و دچار آبریزش‌بینی و گاهی خارش چشم می‌شود. در سینوزیت هم علائم بیش از ۱۲ هفته کودک را درگیر می‌کند.
در شرایط فوق مخاط بینی ممکن است از ناحیه گلو به پایین رفته و سبب سرفه شود. معمولاً سرفه در کودکان در هنگام خوابیدن و شب‌هنگام تشدید می‌گردد.
در بسیاری از مواقع سرفه های مزمن و خشک می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند سیاه‌سرفه، مایکوپلاسما و یا ذات‌الریه باشد.
آسم
شنیده‌شدن صدای خس‌خس سینه یا نفس‌کشیدن همراه با صدا در بیشتر موارد به دلیل بیماری آسم است. ممکن است تنها با سرفه های مزمن در کودک شناسایی شود و در مواردی هم با آزمایش این مشکل تشخیص داده می‌شود. سرفه‌هایی که پس از بیدار‌شدن کودک از خواب بروز می‌کند از نشانه‌های آسم در کودکان است.
سطح کورتیزول افراد مبتلا به آسم در شب به‌طور طبیعی کاهش پیدا می‌کند؛ زمانی که مجاری هوا ملتهب و باریک می‌شود احتمال علائم آسم در فرد وجود دارد که سبب بروز سرفه های مزمن در کودک می‌شود.
سیاه‌سرفه
سیاه‌سرفه که به‌عنوان سرفه شدید شناخته می‌شود به دلیل عفونت باکتریایی به‌وجود می‌آید. سیاه‌سرفه ممکن است سبب شود که فرد سرفه‌های غیر‌قابل کنترل داشته باشد.
سرفه‌های ناشی از سیاه‌سرفه احتمال دارد ماه‌ها به‌طول بینجامد و عوارضی جدی مانند آپنه، تنفس دشوار، ذات‌الریه، تشنج و مرگ داشته باشد و در شرایط حاد فرد باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود.
ازآنجاکه این علائم می‌تواند برای کودک تهدیدکننده باشد توصیه می‌گردد که والدین حتماً واکسیناسیون به‌موقع فرزند خود را انجام دهند.
فیبروز کیستیک
در موارد نادر سرفه‌های پیوسته و مداوم ممکن است علائم بیماری جدی‌تری مانند فیبروز کیستیک باشد. این بیماری یک عارضه ژنتیکی است؛ زیرا سبب عفونت مداوم ریه می‌شود. بنا‌بر نظر متخصصان درصورتیکه درمان نشود می‌تواند سبب ایجاد نگرانی شود، مخصوصاً زمانی که کودک به‌طور معمولی غذا خورده، اما افزایش وزنی در او دیده نشود.
علائم دیگری که به دلیل فیبروز کیستیک به‌وجود می‌آید شامل مدفوع شل، سرفه‌های مداوم، عفونت‌های مکرر تنفسی، علائم طولانی‌مدت برونشیولیت و رینوزینوزیت است. سرفه های مزمن در کودکان را جدی بگیرید.
آسپریژن
سرفه‌ای که در هنگام غذاخوردن یا نوشیدن مایعات به‌وجود می‌آید مخصوصاً اگر کودک سابقه پنومونی داشته باشد ممکن است نشانه آسپریژن باشد. آسپریژن زمانی اتفاق می‌افتد که غذای خورده‌شده یا مایعات از زیر سطح تارهای صوتی و بخش داخلی ریه‌ها عبور کند.
بنا‌بر نظر برخی متخصصان آسپریژن ممکن است ناشی از فلجی تارهای صوتی یا سایر شرایط عصبی باشد که کاهش عملکرد مجاری هوایی فوقانی را سبب می‌گردد.
اگر پزشک متخصص علائم ایجاد سرفه های مزمن در کودک را به دلیل آسپریژن بداند ممکن است فرزند شما را به متخصص آسیب‌شناس گفتاری معرفی کند و در آخر پاتولوژیست گفتار‌درمانی آزمایش‌های ضروری برای درمان را انجام دهد.
رفلاکس اسید
رفلاکس اسید به‌طور معمول با نشانه‌های گوارشی مثل سوزش سر دل، استفراغ و معده‌درد همراه است. این شرایط نیز می‌تواند در ایجاد سرفه های مزمن مؤثر باشد. رفلاکس اسید به‌تنهایی سبب ایجاد سرفه های مزمن نمی‌گردد، اما می‌تواند سرفه در بیماران دارای مشکلات تنفسی را تشدید نماید. اسیدهای معده برای کمک به روند هضم غذا تولید می‌گردند، اما می‌تواند به این معنی باشد که از سمت معده به مجاری گلو حرکت کند. در شرایط ذکرشده ممکن است سبب بروز علائم تحریک سرفه در فرد گردد.
سرفه‌های ناشی از رفلاکس به‌طور معمول خشک است و در طول روز در شرایط و حالات مختلف اتفاق می‌افتد. این بیماری بعد از خوردن غذا با تولید صداهای بلند رخ می‌دهد.
برخی از غذاها مانند کافئین، مرکبات، آبمیوه، غذاهای پرچرب، گوجه‌فرنگی، سبزیجات، ترشی و نوشیدنی‌های گازدار می‌تواند علائم رفلاکس اسید و سرفه را تشدید نماید.
انسداد مجاری هوایی
در برخی موارد ممکن است سرفه های مزمن در کودکان به دلیل گیرکردن شیء خارجی در مجاری هوایی کودک باشد که حتی بعد از این انسداد احتمال دارد که سرفه به مدت 2 هفته طول بکشد و علائمی شبیه بیماری پنومونی در فرد ظاهر شود. در این شرایط بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه شود.
سرفه از روی عادت
گاهی سرفه به دلیل پاسخ به ماده تحریک‌کننده است که در مجاری هوایی قرار دارد، اما بعد از رفع‌شدن علت اصلی باز هم ادامه پیدا می‌کند. اگر کودک در حین انجام کاری باشد یا زمانی که به‌خواب می‌رود سرفه‌ها برطرف می‌شوند.
اگر علت‌های دیگر که منجر به سرفه می‌شوند توسط پزشک دیده نشد و علت بنا‌بر عادت تشخیص داده شد، رفتار و گفتار درمان می‌تواند به برطرف‌شدن این مشکل کمک کند. همچنین، آب‌دادن به کودک در هنگام ظاهر‌شدن سرفه می‌تواند به برطرف‌شدن آن کمک کند.
با مراجعه به دکتر متخصص و بررسی شرایط دقیق کودک از بروز مشکلات سخت‌تر جلوگیری کنید. با مشورت با دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران کودکی سالم داشته باشید.