علت و درمان بوتولیسم در نوزادان
یکی از بیماری‌های نادری که درصد بسیار کمی از نورادان به آن مبتلا می‌شوند، بوتولیسم است. باکتری کلوسترویدیوم بوتولینوم سمومی ایجاد می‌کند که همین سموم باعث بیماری بوتولیسم در نوزادان می شود. اگر بخواهیم باکتری کلوسترویدیوم بوتولینوم را معرفی کنیم، این باکتری متحرک بوده و محل زندگی آن خاک است و از نظر ظاهری شکلی میله‌ای داشته و همان طور که از نامش پیداست، از خانواده‌ی کلوسترویدیوم می‌باشد.
سمومی که این باکتری تولید می‌کند، یکی از کشنده‌ترین ترکیبات بیولوژیکی را دارد. همین سم باعث بوتولیسم در نوزادان می‌شود. سم بوتولینوم چنان کشنده است که ۷۵ گرم از آن می‌تواند یک انسان بالغ را نابود کند. به این ترتیب، یک کیلوگرم از این سم می‌تواند تمام مردم دنیا را از بین ببرد. همان طور که می‌بینید، این سم بسیار خطرناک و کشنده است. بنابراین، لازم است در صورت مشاهده‌ی علائم بوتولیسم در نوزاد خود، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان صورت گیرد.
در این مقاله به بررسی علل و درمان بوتولیسم در نوزادان می‌پردازیم. بنابراین، با ما همراه شوید تا اطلاعات مفیدی در این زمینه کسب کنید.
شکل‌های رایج بوتولیسم
به طور کلی، انواع بوتولیسم به سه نوع بوتولیسم ناشی از غذا، بوتولیسم زخم و بوتولیسم نوزادان. غذاهای کنسرو یکی از محیط‌هایی است که بوتولیسم و سایر باکتری‌های مضر می‌تواند به خوبی در آن رشد کند
چرا که محیط کنسرو اکسیژن کم‌تری داشته و شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌های مضر به وجود می‌آید. بوتولیسم زخم زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌های مضر شکافته شده و باعث ایجاد یک عفونت خطرناک در اثر تولید سم شوند. بوتولیسم در نوزادان که موضوع بحث مقاله می‌باشد، سومین نوع بوتولیسم می‌باشد. بعد از باکتری‌هایی که در دستگاه روده‌ی نوزادان رشد می‌یابند، بوتولیسم نوزادان رایج‌ترین نوع بوتولیسم است.
به طور معمول، نوزادان در طی ماه‌های سوم تا هشتم به این بیماری مبتلا می‌شوند. به طور کلی، هر سه نوع بوتولیسم می‌تواند باعث مرگ فرد شود، به همین دلیل به عنوان موارد اورژانسی پزشکی شناخته می‌شوند.
علائم بوتولیسم ناشی از غذا
همان طور که گفتیم، بوتولیسم ناشی از غذا می‌تواند بسیار خطرناک باشد. هنگامی که سم بوتولیسم وارد بدن شود، علائم آن ۱۲ تا ۳۶ ساعت بعد از ورود سم ظاهر خواهد شد. همچنین، مقدار سمی که وارد بدن می‌شود نیز در مدت زمان بروز علائم تأثیرگذار است. این علائم ممکن است با توجه به مقدار سم ورودی به بدن، بین چند ساعت تا چند روز متغیر باشد.
علائم بوتولیسم ناشی از غذا شامل مشکل در بلع یا گفتار، دهان خشک، ضعف در دو طرف صورت، تاری دید، افتادگی پلک، مشکل تنفسی، حالت تهوع، استفراغ و دل پیچه و فلجی می‌باشد.
علائم بوتولیسم ناشی از زخم
بعد از ورود سم به بدن، ۱۰ روز طول می‌کشد تا علائم بوتولیسم ناشی از زخم ظاهر شود. مشکل در بلع یا گفتار، ضعف در دو طرف صورت، تاری دید، مشکل تنفسی، فلجی و قرمز و متورم شدن زخم از علائم بوتولیسم ناشی از زخم می‌باشد.
علائم بوتولیسم در نوزادان
مصرف عسل می‌تواند برای نوزاد خطرناک بوده و جزء بوتولیسم در نوزادان مربوط به غذا می‌باشد. علائم این مشکل در عرض ۱۸ تا ۳۶ ساعت بعد از این که سم وارد بدن نوزاد می‌شود، بروز می‌کند. یبوست، ضعف عضلات و مشکل در کنترل سر، گریه‌ی ضعیف، تحریک پذیری، افتادن، افتادگی پلک‌ها، خستگی، مشکل مکیدن یا تغذیه و فلجی از علائم بوتولیسم در نوزادان می‌باشد. باید توجه داشته باشید که بوتولیسم ناشی از زخم، می‌تواند باعث تب شود.
علل بوتولیسم در نوزادان
مصرف اسپورها باعث ابتلای نوزادان به بوتولیسم می‌شود. این باکتری‌ها در دستگاه گوارشی و به خصوص روده‌ی نوزاد رشد و تکثیر می‌یابد. این باکتری همراه با رشد و تکثیر، نوعی سم تولید می‌کند. خوردن عسل می‌تواند باعث ابتلای نوزاد به بوتولیسم شود. همچنین، خاک‌های آلوده به باکتری نیز می‌تواند باعث ابتلای کودک به این بیماری شود.
سم بوتولینوم چه فوایدی دارد؟
برخی باکتری‌ها می‌توانند فوایدی نیز داشته باشند. سم بوتولینوم نیز یکی از این موارد است. طی مطالعات گسترده، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که در شرایط خاص اثر فلج کنندگی این سم می‌تواند مفید واقع شود. موارد استفاده‌ی سم بوتولینوم در علم پزشکی شامل جلوگیری از انقباظ عضلات، نظیر اسپاسم پلک، سردردهای شدید و کاهش چین و چروک‌های صورت می‌باشد.
اما توصیه می‌شود، برای استفاده از این سم در عمل‌های زیبایی و پزشکی حتما با پزشک خود مشورت کنید.
بوتولیسم چه عوارضی دارد؟
به طور کلی، بوتولیسم می‌تواند عوارض خطرناک و جبران ناپذیری داشته باشد. از عوارض خطرناک بوتولیسم می‌توان به ناتوانی در نفس کشیدن اشاره کرد، که همین مورد می‌تواند باعث مرگ فرد شود. در واقع، مرگ در اثر ناتوانی در نفس کشیدن شایع‌ترین علت مرگ در پی ابتلا به بوتولیسم می‌باشد. مشکل در صحبت کردن، مشکل در بلعیدن، ضعف طولانی مدت و تنگی نفس از دیگر عوارض ابتلا به بوتولیسم می‌باشد.
غذاهای خطرساز برای کودکان شیرخوار
درمان بوتولیسم در نوزادان
لازم است تا در صورت مشاهده‌ی علائم بوتولیسم سریعا به پزشک مراجعه کنید. چرا که بوتولیسم غذایی و بوتولیسم ناشی از زخم در صورت تشخیص به موقع می‌تواند به وسیله‌ی داروی تزریقی ضد سم یا آنتی توکسین مورد درمان قرار گیرد یا عوارض بیماری را کاهش دهد.
باید توجه داشته باشید که، نباید داروی ضد سم برای بوتولیسم در نوزادان مورد استفاده قرار گیرد. چرا که این دارو می‌تواند روی میکروب‌های بیماری‌زایی که در سیستم گوارشی کودک وجود دارد، تأثیر گذار باشد. برای شیرخواران می‌توان از ایمونوگلوبین انسانی ضد بوتولیسم استفاده کرد. در واقع، برای استفاده از این دارو نیاز به آزمایش خاصی وجود ندارد و پزشک می‌تواند بدون انجام آزمایش خاصی با استفاده از این دارو کودک را تحت درمان قرار دهد.
باید توجه داشته باشید که، در صورتی که آنتی توکسین در دسترس نباشد با این که باعث ایجاد عفونت در کودک شود، می‌توان آنتی بیوتیک اختصاصی را جایگزین آن کرد. یکی از نکات مهم این است که، هنگامی که عارضه‌ی بلع ضعیف در بیمار ظاهر شود لازم است تا تغذیه از راه لوله‌ی معده صورت گیرد.
مصرف عسل ممکن است برای کودکان زیر یک سال بسیار خطرناک باشد. چرا که ممکن است با مصرف عسل کودک دچار بیماری بوتولیسم شود. در کودکانی که مبتلا به بوتولیسم هستند، تغذیه با شیر مادر می‌تواند در بهبود بیماری مؤثر باشد. چرا که شیر مادر حاوی ایمونوگلوبین و سلول‌های دفاعی ویژه است که می‌تواند تأثیر مثبتی روی بهبود بیماری داشته باشد. افزایش حرکات روده نیز می‌تواند روی بهبود بیماری مؤثر باشد. به همین منظور، ممکن است پزشک از داروهای مسهل استفاده کند. با وجود خطرات جبران ناپذیر این بیماری، ممکن است برخی از افراد به ویژه کودکان که سن پایینی دارند پس از گذشت ۵ یا ۶ هفته از ابتلا به این بیماری به بهبودی کامل دست یابند.
سخن آخر
یکی از بیماری‌های نادر و کم یابی که ممکن است برخی افراد به آن مبتلا شوند، بیماری بوتولیسم است. شکل‌های رایج بوتولیسم شامل بوتولیسم ناشی از غذا، بوتولیسم ناشی از زخم و بوتولیسم در نوزادان می‌باشد. بوتولیسم ناشی از غذا می‌تواند بر اثر مصرف غذاهایی نظیر کنسرو که در آن مقدار اکسیژن بسیار کم است ایجاد شود.
بوتولیسم ناشی از زخم، ۱۰ روز پس از ان که باکتری وارد بدن شود می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود. بوتولیسم در نوزادان نیز یکی دیگر از انواع بوتولیسم است که در کودکان ایجاد می‌شود. عسل می‌تواند یکی از علل ایجاد بوتولیسم نوزادان باشد. به همین دلیل لازم است تا از دادن عسل به کودکان زیر یک سال اجتناب کنید.
برای درمان بوتولیسم در بزرگسالان می‌توان از داروی تزریقی ضد سم استفاده کرد. این درحالی است که استفاده از این دارو در کودکان توصیه نمی‌شود. در عوض می‌توان از ایمونوگلوبین ضد انسانی در کودکان اسنفاده کرد که در صورت نبود این دارو، می‌توان با آنتی بیوتیک اختصاصی به درمان کودک پرداخت.