آنمی چیست؟
در ابتدا بهتر است بدانیم آنمی چیست؟ آنمی مشکلی است که در آن، بدن کودک گلبول‌های قرمز مفید و سالم به اندازه کافی در اختیار نداشته و به این دلیل مشکلاتی بروز می‌کند؛ زیرا گلبول‌های قرمز، خون و اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رسانند. ازآنجاکه در ساخته‌شدن گلبول‌های قرمز آهن نقش به‌سزایی دارد کمبود آن سبب بروز آنمی در نوزادان و شیرخواران می‌گردد. اصطلاح پزشکی این بیماری «فقر آهن» است.
علت آنمی در نوزادان
در بیشتر موارد آنمی به دلیل کمبود آهن در بدن به‌وجود می‌آید. بدن آهن خود را از موادغذایی تأمین می‌کند و گلبول‌های قرمز قدیمی بدن نیز منبعی برای آهن به‌حساب می‌آیند. نوزادان با مقداری از ذخیره آهن در بدن خود به‌دنیا می‌آیند. ازآنجاکه رشد کودک سریع می‌باشد به مقدار آهن دریافتی بیشتری نیاز دارد که باید به بدن کودک برسد. فقرآهن بیشتر در کودکان ۹ الی ۲۴ ماه مشاهده می‌گردد.
کودکانی که توسط شیر مادر تغذیه می‌شوند به آهن کمتری نیاز دارند چون در شیر مادر آهن وجود دارد و به‌راحتی توسط بدن کودک جذب می‌گردد. احتمال آنمی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند کمتر است. شیرخشک غنی‌شده با آهن نیز می‌تواند نیاز نوزادانی را که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند برطرف کند. چنانچه می خواهید درباره آلرژی نوزادان به شیر خشک بیشتر بدانید کلیک کنید.
نوزادان زیر ۱۲ ماه که به‌جای شیر مادر از شیر گاو استفاده می‌کنند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند زیرا:
- شیر گاو، آهن کمتری دارد و نمی‌تواند تأمین‌کننده مقدار نیاز بدن کودک باشد.
- موجب دفع مقداری خون توسط مدفوع و روده‌ها می‌گردد که سبب کم‌شدن مقدار آهن در بدن می‌شود.
- مقدار جذب آهن برای بدن را مشکل می‌کند و مقدار کمی آهن توسط بدن از موادغذایی مصرفی جذب می‌گردد.
- کودکان بالای ۱۲ ماه که شیر گاو مصرف می‌کنند اگر از غذاهای حاوی آهن استفاده نکنند در معرض کمبود آهن و ابتلا به آنمی قرار دارند.
علائم آنمی در نوزادان
اگر بروز آنمی در نوزادان به‌صورت خفیف باشد علائم خاصی از خود نشان نمی‌دهد، اما اگر تعداد گلبول‌های قرمز کاهش پیدا کند نوزاد دارای علائم زیر می‌گردد:
- کودک حالت تحریک‌پذیری پیدا می‌کند.
- میل و اشتیاق کودک به خوردن غذا کم می‌شود.
- نوزاد دچار مشکل تنفسی و تنگی‌نفس می‌گردد.
- در کودک تمایل به خوردن مواد غیر‌خوراکی دیده می‌شود.
- در همه زمان‌ها کودک احساس خستگی و ضعف از خود نشان می‌دهد.
- تلخی زبان.
- بروز سردرد و سرگیجه در کودکان.
اگر آنمی در نوزادان به‌صورت شدید و پیشرفته باشد علائم زیر در کودک دیده می‌شود:
- پوست کودک حالت رنگ‌پریده پیدا می‌کند.
- ناخن‌ها حالت شکننده دارند.
چشم‌ها به رنگ آبی‌روشن و یا سفید متمایل می‌شوند.
تشخیص آنمی در نوزادان
در ابتدای امر متخصص اطفال برای تشخیص آنمی در نوزادان معاینات فیزیکی انجام می‌دهد. برای بهتر مشخص‌شدن مشکل آزمایش خون تجویز می‌گردد تا سطح آهن در بدن کودک اندازه‌گیری شود. آزمایش‌هایی که برای تشخیص مقدار سطح خون به‌کار می‌روند شامل موارد زیر هستند:
- هماتوکریت
- فریتین سرمی
- آهن سرمی
- ظرفیت کلی اتصال آهن. یک شاخص به اسم اشباع آهن در آزمایش خون نوزادان این مقدار را مشخص می‌نماید.
درمان آنمی در نوزادان و کودکان
نوزادان تنها مقداری از آهن دریافتی را جذب بدن می‌کنند؛ به‌طور روزانه ۸ کیلو ۱۰ میلی‌گرم آهن برای کودک نیاز است.
- رژیم غذایی و آهن: در یک سال اول زندگی نوزاد دقت کنید: برای پیشگیری از آنمی سعی کنید تا یک‌سالگی به کودک شیرخوار شیر گاو ندهید. کودکی که زیر 1 سال سن دارد نمی‌تواند به‌خوبی شیر گاو را هضم کند. مصرف شیرخشک غنی از آهن و شیر مادر در جلوگیری از آنمی در نوزادان بسیار مؤثر است.
به این نکته توجه کنید که کودک بعد از 6 ماهگی به مقدار بیشتری از آهن در رژیم غذایی خود نیاز دارد. با مصرف غذاهای جامد و کمکی می‌توانید منابع غنی از این ترکیب را به بدن کودک برسانید. گوشت از منابع غنی از آهن می‌باشد و اضافه‌شدن انواع میوه و سبزیجات به غذای کودک می‌تواند نیاز بدن او را به آهن برطرف نماید. اما این نکته را نباید فراموش کنید که غذاهای آلرژی‌‌زا به فرزندتان ندهید.
سعی کنید بعد از یک‌سالگی به کودک خود شیر گاو بدهید. استفاده از غذاهای سالم و غنی بهترین راه جلوگیری از فقر آهن در کودک است.
- استفاده از مکمل‌های آهن: اگر رعایت نکات غذایی در کودک مؤثر واقع نشد پزشک متخصص اطفال با توجه به شرایط مبادرت به تجویز مکمل آهن برای درمان آنمی می‌کند. این مکمل‌ها به‌صورت ماهانه مصرف می‌شوند.
دقت کنید که از مکمل آهن مولتی ویتامین‌هایی که دارای آهن هستند بدون تجویز پزشک استفاده کنید. پزشک متخصص نوع مناسب مکمل آهن را برای کودک شما تشخیص خواهد داد. مصرف بیش از حد آهن موجب بروز مسمومیت می‌گردد. به اندازه مصرف کنید. در بیشتر موارد استفاده از دارو و مکمل‌های آهن در نوزادان مؤثر واقع می‌شود. بعد از درمان نوزاد تقریباً بعد از گذشت 2 ماه مقدار آهن خون، به حالت نرمال و استاندارد باز‌می‌گردد.
علاوه بر درمان سعی شود علت فقر آهن و آنمی مشخص گردد.
عوارض آنمی در نوزادان
کم‌بودن سطح آهن موجب کاهش دوره توجه و هوشیاری می‌شود. ممکن است سبب بروز مشکلاتی در زمینه یادگیری گردد. اگر سطح آهن خون پایین باشد جذب سرب در بدن افزایش پیدا می‌کند.
همواره به رژیم غذایی سالم کودک توجه کنید؛ زیرا بهترین راه برای پیشگیری و درمان آن به‌حساب می‌آید.
با مراجعه به دکتر آویشن محمدی فوق تخصص نوزادان در تهران و مشاوره‌های سودمند در زمینه‌های مختلف کودکی سالم و شاداب را در کنار خود ببینید. برای این مهم ما در کنار شما خواهیم بود.